Sejarah Nusantara

Sejarah Nusantara ialah peristiwa-peristiwa dan kerajaan-kerajaan yang berdiri di Nusantara sebelum penubuhan Malaysia, Singapura, Brunei, Filipina, dan Republik Indonesia. Umumnya, sejarah rantau ini dibahagikan kepada zaman purba atau prasejarah, zaman kerajaan Hindu Buddha, zaman kerajaan Islam dan akhirnya zaman kolonial. Selepas zaman kolonial, Nusantara berpecah kepada beberapa negara iaitu Brunei, Filipina, Indonesia, Malaysia,Singapura dan Timor Timur.Tiada perkataan Melayu pada Abad dan kurun yang akan dinyatakan dalam petikan di bawah ini,

Zaman prasejarah

Penghijrahan manusia purba masuk ke wilayah Nusantara terjadi antara 100,000 – 160,000 tahun yang lalu sebagai sebahagian penghijrahan "keluar dari Afrika". Selanjutnya, kira-kira Abad ke-20 SM, 2000 SM, penghijrahan besar-besaran masuk ke Kepulauan Nusantara dilakukan oleh ras (keturunan) Austronesia dari Yunnan dan mereka menjadi nenek moyang kepada suku-suku di wilayah Nusantara barat. Mereka datang dalam dua gelombang, iaitu sekitar tahun 2500 SM dan 1500 SM.

Bangsa nenek moyang ini telah memiliki peradaban yang cukup baik. Mereka faham akan cara bertani yang lebih baik, ilmu pelayaran bahkan astronomi. Mereka juga sudah memiliki sistem tata pemerintahan sederhana serta memiliki pemimpin (raja kecil). Kedatangan pendatang-pendatang dari India pada abad-abad akhir sebelum masihi memperkenalkan sistem tata pemerintahan yang lebih maju (kerajaan) kepada mereka.

Kerajaan Hindu/Buddha (0-1500)

Candi Borobudur di pulau Jawa merupakan bukti kekuasaan kerajaan-kerajaan Dharma di Nusantara.

Ketika awal tarikh Masihi, Nusantara diperintah oleh beberapa kerajaan Buddha dan Hindu. Agama-agama dharma ini disebarkan oleh pedagang-pedagang India yang belayar ke Nusantara. Kerajaan Hindu pertama di Nusantara, mengikut catatan pedagang India ialah kerajaan Jawa Dwipa di pulau Jawa yang wujud sekitar 200 SM. Manakala, mengikut Prasasti Yupa, kerajaan tertua di nusantara ialah Kerajaan Kutai yang bertarikh 400 SM.

Pada kurun ke-7 hingga kurun ke-14, terdapat dua kerajaan besar iaitu kerajaan Srivijaya dan kerajaan Majapahit. Kerajaan Srivijaya merupakan kerajaan pertama yang berjaya menyatukan Nusantara dan membentuk acuan budayanya. Hal ini diikuti dengan kerajaan Majapahit dari Jawa. Pengaruh Hindu ini bertahan sehingga abad ke-14 apabila Islam mula memasuki Nusantara menerusi Sumatra.

Sumatera

1. Kerajaan Tinggi Hari Lahat Sumatera Selatan 3.000 Sebelum Masihi
2. Kerajaan Tambayung Pulau Bintan abad Pertengahan 6 -7
3. Kerajaan Srivijaya Gunung Dempo
4. Kerajaan Keritang
5. Kerajaan Melayu Jambi/Kerajaan Dharmasraya/Kerajaan Melayu Lama - Jambi
6. Kerajaan Sekala Brak

Semenanjung Melayu

1. Gangga Negara|Kerajaan Gangga Negara
2. Kerajaan Langkasuka
3. Pan Pan|Kerajaan Pan Pan
4. Kedah Tua
5. Kerajaan Chi Tu/Kerajaan Tanah Merah

Jawa

1. Kerajaan Salakanagara
2. Kerajaan Tarumanagara
3. Kerajaan Sunda Galuh
4. Kerajaan Isyana
5. Kerajaan Kalingga
6. Kerajaan Mataram Kuno (Hindu)
7. Kerajaan Medang
8. Kerajaan Kahuripan
9. Kerajaan Kediri
10. Kerajaan Kanjuruhan
11. Kerajaan Janggala
12. Kerajaan Jawa Dwipa
13. Kerajaan Singhasari
14. Kerajaan Majapahit
15. Kerajaan Pajajaran
16. Kerajaan Blambangan
17. Kerajaan Sailendra
18. Kerajaan Wijaya Kusuma di Kepulauan Karimunjawa
19. Kerajaan Sanjaya

Borneo

1. Kerajaan Kutai
2. Kerajaan Po Ni
3. Kerajaan Banjar
4. Kerajaan Negara Daha
5. Kerajaan Negara Dipa
6. Kerajaan Tanjung Puri
7. Kerajaan Nan Sarunai
8. Kerajaan Kuripan

Vietnam

1. Kerajaan Champa

Kerajaan Islam (1500 - sekarang)

Masjid Baitul Rahman, Bandar Aceh. Aceh merupakan pusat tumpuan penyebaran Islam setelah kejatuhan Melaka.

Islam pertama kali di Nusantara sekitar kurun ke-11 melalui kerajaan Pasai (aceh). Penyebaran awal Islam di Nusantara dilakukan pedagang-pedagang Arab, Cina, India dan Parsi. Selepas itu, proses penyebaran Islam dilakukan oleh kerajaan-kerajaan Islam Nusantara melalui perkahwinan, perdagangan tempatan dan peperangan.

Pada kurun ke-14, Kesultanan Melaka berkembang menjadi pusat penyebaran Islam di Nusantara setalah kerajaan pasai (aceh). Setelah kejatuhan Melaka, pusat penyebaran Islam beralih ke Kerajaan Aceh di Sumatra. Pada lewat kurun ke-15, Hampir keseluruhan Nusantara sudah memeluk Islam kecuali di pulau Bali, Filipina dan beberapa kawasan di Borneo, Sulawesi dan Jawa Timur.

Sumatra

1. Kepaksian Sekala Brak
2. Kerajaan Aceh
   
3. Kesultanan Asahan
   
4. Kerajaan Kemuning
   
5. Kerajaan Batin Enam Suku
   
6. Kerajaan Inderagiri
7. Kesultanan Lingga Riau
   
8. Kesultanan Deli
   
9. Kesultanan Jambi
10. Kesultanan Kota Pinang
    
11. Kesultanan Langkat
    
12. Kerajaan Pagaruyung
    
13. Kesultanan Palembang
    
14. Kesultanan Serdang
    
15. Kesultanan Siak Sri Inderapura
    
16. Kerajaan Pasai
    
17. Kesultanan Perlak
    
18. Kesultanan Lamuri
    
19. Kerajaan Dharmasraya
    

Semenanjung Melayu

1. Kerajaan Naning
2. Kerajaan Negeri Sembilan
   
3. Kerajaan Perlis
   
4. Kesultanan Johor
   
5. Kesultanan Kedah
   
6. Kesultanan Kelantan
   
7. Kesultanan Perak
   
8. Kesultanan Pahang
   
9. Kesultanan Patani
   
10. Kesultanan Selangor
    
11. Kesultanan Terengganu
    
12. Kesultanan Besut
    
13. Kesultanan Melaka
    

Jawa

1. Kesultanan Banten
   
2. Kesultanan Cirebon
   
3. Kesultanan Demak
   
4. Kerajaan Djipang
   
5. Kesultanan Pajang
   
6. Kesultanan Mataram
   
7. Kesultanan Kartasura
   
8. Kerajaan Sumedang Larang
   
9. Kasunanan Surakarta
   
10. Kesultanan Yogyakarta
    
11. Mangkunagaran
    
12. Kadipaten Pakualaman
    

Borneo

1. Kesultanan Banjar
2. Kesultanan Bulungan
   
3. Kesultanan Brunei
   
4. Kesultanan Kutai
   
5. Kesultanan Sambas
   
6. Kerajaan Tanjungpura
   
7. Kesultanan Pontianak
   
8. Kesultanan Pasir Balengkong
   
9. Kesultanan Gunung Tabur
   
10. Kesultanan Sambaliung
    

Sulawesi

1. Kerajaan Luwuk
   
2. Kerajaan Wajo
   
3. Kesultanan Bone
   
4. Kesultanan Buton
   
5. Kesultanan Gowa
   
6. Kesultanan Soppeng
   

Filipina

1. Kerajaan Manila
   
2. Kesultanan Maguindanao
   
3. Kesultanan Sulu
   

Maluku

1. Kesultanan Ternate
   
2. Kesultanan Tidore
   
3. Kesultanan Jailolo
   
4. Kesultanan Bacan
   
5. Kerajaan Tanah Hitu
   

Nusa Tenggara

1. Kesultanan Bima
   
2. Kesultanan Dompu
   
3. Kesultanan Samawa
   

Zaman penjajahan Eropah

Bendera Syarikat Hindia Timur Inggeris pada tahun 1842.

Zaman penjajahan Eropah bermula apabila Portugis menawan Melaka pada tahun 1511. Pada tahun 1521, Ferdinand Magellan tiba di Cebu, Filipina dan menjadikan pulau itu sebahagian daripada empayar Sepanyol. Pada tahun 1565, keseluruhan Filipina jatuh ke tangan Sepanyol dan dinamakan Hindia Timur Sepanyol. Pada 1602, Syarikat Hindia Timur Belanda ditubuhkan dan pada tahun 1605, Ambon ditawan Belanda daripada tangan Portugis. Inggeris pula mula menapak di Nusantara apabila Sir Francis Light membuat perjanjian lisan dengan Sultan Kedah untuk mendapatkan Pulau Pinang. Belanda dan Inggeris kemudiannya bersaing untuk meluaskan pengaruh di Nusantara dan persaingan ini berhenti apabila Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 dimaterai. Perjanjian ini dan juga penjajahan Sepanyol merupakan titik penting dalam sejarah bila mana Nusantara mula berpecah belah, daripada sebuah rantau yang bersatu kepada beberapa negeri mengikut penjajahnya.

Belanda

1. Zaman Syarikat Hindia Timur Belanda (1602 - 1800)
   
2. Zaman Belanda (1800 - 1942)
   

Inggeris

1. Syarikat Hindia Timur Inggeris
2. Malaya British
3. Syarikat Berpiagam Borneo Utara
4. Rajah Putih

Portugis

1. Timor Portugis
2. Melaka Portugis

Sepanyol

1. Hindi Timur Sepanyol

Jepun

1. Empayar Jepun/ Perang Dunia Kedua (1942 - 1945)

Lihat juga

• Sejarah Indonesia
• Sejarah Malaysia
• Sejarah Singapura
• Sejarah Filipina
• Sejarah Brunei
• Sejarah Timor Timur
• Senarai kerajaan yang pernah wujud di Nusantara

Pautan luar

• Kronologi Sejarah Indonesia dalam talian
• Senarai kerajaan-kerajaan di Indonesia
• Senarai kerajaan-kerajaan di Malaysia