Paten
Paten ialah sejenis harta intelek yang memberikan hak sah kepada pemiliknya untuk mengecualikan orang lain daripada membuat, menggunakan, atau menjual reka cipta untuk jangka waktu yang terhad. Di kebanyakan negara, hak paten berada di bawah undang-undang swasta dan pemegang paten mesti menuntut seseorang yang melanggar hak paten tersebut untuk menegakkan haknya. Di beberapa industri, paten merupakan bentuk kelebihan daya saing yang penting; pada orang lain mereka tidak relevan.[1]:17
Prosedur pemberian hak paten, syarat yang diberikan kepada pemegang paten, dan sejauh mana hak eksklusif berbeza-beza antara negara mengikut undang-undang negara dan perjanjian antarabangsa. Namun, biasanya, permohonan paten mesti merangkumi satu atau lebih tuntutan yang menentukan skop perlindungan yang sedang dicari. Paten boleh merangkumi banyak tuntutan, yang masing-masing menentukan hak harta tertentu. Tuntutan ini mesti memenuhi pelbagai syarat yang dapat dipatenkan, yang di AS merangkumi kebaharuan, kegunaan, dan tidak jelas.[2][3]
Syarat
[sunting | sunting sumber]Paten akan dianugerahkan apabila ia menepati ciri-ciri berikut:
- Baru (novelti). Sesuatu reka cipta itu masih belum dizahirkan kepada orang awam di mana-mana di dunia.
- Melibatkan langkah mereka cipta yang mana reka cipta itu tidak ketara kepada seseorang yang mempunyai pengetahuan dan kemahiran dalam bidang teknologi tersebut
- Boleh digunakan dalam mana-mana industri
Paten di Amerika Syarikat
[sunting | sunting sumber]Paten di Amerika Syarikat memberikan hak secara eklusif untuk membuat, menggunakan atau menjual barang yang diberikan paten di Amerika Syarikat dan wilayah takluknya. Sebarang perlanggaran paten ialah kesalahan melanggar paten dan boleh menyebabkan saman dan ganti rugi dituntut oleh pemegang paten.
Syarat yang perlu dipenuhi sebelum pemberian sesuatu paten ialah kewujudan satu rekaan yang boleh diberi paten. Untuk menjadikan ia boleh diberikan paten, rekaan tersebut mesti berkait dengan syarat-syarat yang telah ditetapkan seperti sumbangan, proses, mesin, pembuatan, komposisi bahan, jentera ataupun reka bentuk. Di Amerika Syarikat terdapat kelas-kelas berlainan untuk kategori-kategori yang berlainan.
Paten pertama direkodkan untuk satu proses perindustrian diberikan kepada seorang arkitek dan jurutera bernama Filippo Brunelleschi dalam tahun 1421 di Florence, Itali. Tempoh sesuatu paten biasanya antara 16 hingga 20 tahun, walaupun di Perancis, umpamanya, paten diberikan tempoh kuat kuasa yang lebih pendek. Di negara komunis seperti bekas Soviet Union, paten tidak diperakui dan sebaliknya sijil diberikan kepada pencipta untuk memastikan mereka mendapat satu bentuk ganjaran untuk rekaan ataupun ciptaan mereka. Persetujuan Pertubuhan Perdagangan Sedunia WTO dalam tahun 1990-an menetapkan bahawa paten perlu diberikan tempoh sah laku minimum 20 tahun. Paten dikira sebagai hak milik peribadi dan boleh dijual beli dan dipindah milik.
Perakaunan
[sunting | sunting sumber]Dalam Perakaunan, paten ditakrifkan sebagai hak ekslusif yang diberikan kerajaan untuk sesuatu syarikat mengguna, membuat dan menjual sesuatu produk atau proses untuk tempoh 20 tahun tanpa boleh diperbaharui, bila mana dalam tempoh tersebut pihak ketiga tidak boleh mengganggu ataupun menyalahi hak paten yang diberikan. Paten dikira sebagai satu set tidak nyata, dan kos untuk pendaftaran dan kos guaman terlibat dimodalkan (capitalised). Penyelidikan dan kos pembangunan ditolak sebagai perbelanjaan. Kos perolehan paten daripada pihak luar dibuatkan tangguhan dan dilunaskan (amortised) dan sekiranya perolehan itu dibuat sebagai usaha untuk menafikan persaingan, kos tersebut dilunaskan untuk tempoh baki hayat paten syarikat yang hendak dilindungi.
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- Soalan-soalan Lazim Harta Intelek, MyIPO, 2008
- Sistem paten di Malaysia, MyIPO, 2008
- ^ WIPO Intellectual Property Handbook: Policy, Law and Use. Chapter 2: Fields of Intellectual Property Protection Diarkibkan 2013-05-20 di Wayback Machine WIPO 2008
- ^ "Patents: Frequently Asked Questions". World Intellectual Property Organization. Diarkibkan daripada yang asal pada 20 June 2015. Dicapai pada 24 June 2015.
- ^ Lemley, Mark A.; Shapiro, Carl (2005). "Probabilistic Patents". Journal of Economic Perspectives, Stanford Law and Economics Olin Working Paper No. 288. 19: 75. doi:10.2139/ssrn.567883. S2CID 9296557.
Pautan luar
[sunting | sunting sumber] |
Wikimedia Commons mempunyai media berkaitan Paten |
 |
Cari paten atau paten dalam Wikikamus bahasa Melayu, kamus bebas. |
- Directory of Intellectual Property Offices, diselia oleh World Intellectual Property Organization (WIPO)
- Useful links, diselia oleh European Patent Office
- OECD Patent statistics
- Henderson, David R. (2002). "Patents". Concise Encyclopedia of Economics (ed. 1st). Library of Economics and Liberty. OCLC 317650570, 50016270 and 163149563