Aglutinasi
Dalam bidang linguistik, aglutinasi ialah proses morfologi pembubuhan imbuhan pada dasar kata. Sesejenis bahasa yang beraglutinasi dikenali sebagai bahasa aglutinatif. Bahasa sedemikian sering dibandingkan dengan bahasa fleksi dan bahasa isolatif. Namun begitu, bahasa fleksi dan isolatif juga banyak menggunakan aglutinasi dalam konteks tertentu, seperti penerbitan kata; misalnya dalam bahasa Inggeris, terdapat imbuhan kata jamak -(e)s dan kata terbitan sepertri shame·less·ness (perihal tak tahu malu).
Contoh bahasa aglutinatif
[sunting | sunting sumber]Bahasa Asia
[sunting | sunting sumber]Kebanyakan bahasa Melayu-Polynesia seperti Bahasa Melayu (termasuk baku-baku Malaysia dan Indonesia) dan bahasa-bahasa tuturan serantau kepulauan Filipina adalah contoh bahasa aglutinatif yang banyak memanfaatkan imbuhan untuk mengubah erti atau konteks kata-katanya. Ciri ini membolehkan bahasa ini membentuk perkataan baru daripada kata dasar dalam kosa kata sedia ada. Contoh penggunaan aglutinasi berlarutan ialah "ketaksamaan", yang menggabungkan perkataan "tak" dan "sama", kemudian dibubuh apitan "ke…an"; dan juga "secukup-cukupnya", yang menggandakan perkataan "cukup" disertai imbuhan "se…nya".
Bahasa Jepun juga beraglutinasi dengan membubuh maklumat seperti penafian, ragam pasif, kala lampau, kehormatan dan kausatif dalam bentuk kata kerja. Contoh: hatarakaseraretara (働かせられたら), yang menggabungkan konjugasi kausatif, pasif, dan bersyarat untuk mencapai erti "jika (subjek) dipekerjakan...", dan tabetakunakatta (食べたくなかった) yang menggaungkan konjugasi keinginan, penafian, dan kala lampau untuk mengertikan "(subjek) tidak pernah ingin makan".
Semua bahasa Dravidia adalah aglutinatif, termasuk bahasa-bahasa Kannada, Telugu, Malayalam dan Tamil. Dalam bahasa Tamil, aglutinasi digunakan sebanyak-banyaknya untuk baik bentuk tulisan formal (cth. sevvaanam "langit merah") mahupun basahan (cth. sokkathangam "emas asli").
Bahasa Eropah
[sunting | sunting sumber]Contoh bahasa Eropah aglutinatif adalah bahasa Finno-Ugrik, seperti bahasa-bahasa Finland, Estonia dan Hungary yang banyak menggunakan ungkapan yang banyak beraglutinasi dalam perbualan seharian. Maklumat tatabahasa yang diungkapkan oleh adposisi dalam bahasa Indo-Eropah Barat, biasanya ditemui dalam akhiran. Contoh: perkataan talossanikin dalam bahasa Finland bererti "di rumahku juga". Terbitan kata juga agak kompleks. Misalnya, epäjärjestelmällisyys berkata dasar järki "munasabah", iaitu terdiri daripada negatif-"munasabah"-kausatif-frekuentatif-penominal-adesif-"berkenaan"-"sifat", untuk memberikan erti "sifat tak teratur" atau "ketakteraturan."
Nota
[sunting | sunting sumber]Rujukan
[sunting | sunting sumber]Bibliografi
[sunting | sunting sumber]- Kimmo Koskenniemi & Lingsoft Oy: Finnish Morphological Analyser, Lingsoft Language Solutions, 1995–2011.
- Bernard Comrie (editor): The World's Major Languages, Oxford University Press, New York – Oxford 1990.
- Keith Denning, Suzanne Kemmer (ed.): On language: selected writings of Joseph H. Greenberg, Stanford University Press, 1990. Selected parts are available on googlebooks.
- Victoria Fromkin, Robert Rodman, Nina Hyams: An Introduction to Language, Thompson Wadsworth, 2007.
- Joseph H. Greenberg: A quantitative approach to the morphological typology of language, 1960. Available through JSTOR and in Denning et al. (1990), p. 3–25. There is also a good a short summary.
- Gregory Grefenstette, Nasredine Semmar, Faïza Elkateb-Gara: Modifying a Natural Language Processing System for European Languages to Treat Arabic in Information Processing and Information Retrieval Applications, Computational Approaches to Semitic Languages – Workshop Proceedings, University of Michigan 2005, p. 31-38. Available at [1].
- Jan Hajič: Reliving the history: the beginnings of statistical machine translation and languages with rich morphology, IceTAL'10 Proceedings of the 7th international conference on Advances in natural language processing, Springer-Verlag Berlin, Heidelberg, 2010. Abstract available at [2][pautan mati kekal].
- Helena Lehečková: Úvod do ugrofinistiky, Státní pedagogické nakladatelství, Praha 1983.
- Robert Lord: Teach Yourself Comparative Linguistics, The English Universities Press Ltd., St Paul's House, London 1967 (first edition 1966).
- Hans Christian Luschützky: Uvedení do typologie jazyků, Filozofická fakulta Univerzity Karlovy, Praha 2003.
- J. Vendryes: Language – A Linguistic Introduction to History, Kegan Paul, Trench, Trubner Co., Ltd., London 1925 (translated by Paul Radin)
Pautan luar
[sunting | sunting sumber]- Mwana Simba, a web-page about Swahili grammar.