တိ
တိဟီုဂှ် ဒှ်ကပေါတ်ကြိယာက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်နူကဵုသဘာဝ ပွမသၠေက်သၠံၚ်သရိုဟ်ကောံကဠောံအာလၟေၚ်လၟေၚ်အခိၚ်ဂှ်ကီု၊ တုဲတှ်ေပၠန် လပါ်ဓါတ်မတၟအ်ကေုာံဒ္ကေါဝ် သီုကဵုဓါတ်သဘာဝက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်နူကဵုတၞံဆုချိုတ်အာတုဲသရိုဟ်သၠေက်အာဂှ်ကီု သီုကဵုဇုတ်သတ်တိရစ္ဆာန်တံတုဲ နွံဗွဝ်ဒၟံၚ်ဗွဲလပါ်လ္တူတိတေံအိုတ်ရ၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်တုဲ တိမွဲမွဲဂကူပ္ဍဲကဵုမွဲမွဲဒေသတံဂှ်လေဝ် တၞဟ်ခြာဟွံတုပ်ညးသ္ကံဂှ် ဟိုတ်နူဗွဳဗွူသဘာဝဋ္ဌာန်ဒေသမွဲမွဲဒၞာဲမွဲမွဲဍုၚ်တံဂှ်ရ၊ တမ်မူနူစသိုန်ပ္တိုန်အရာသတ်နွံကဵုလမျီုတံဂှ်လေဝ် တိုန်တဴကဵုအခိၚ်သိုၚ်ပ္တိုန်ဖျုန်တိဂှ်ရ။
ဂကူတိနာနာ
ပလေဝ်ဒါန်တိပလေဝ်(ကော်စတိဟရာမ်)ဏံဂှ် ဖျုန်တိသၠေက်ကၠေတ်မွဲရ၊ ယဝ်ရအခိၚ်ကှ်အာဏောၚ်တှ်ေ ထ္ကးတိတ်အာကလောံကလောဴတုဲ မ္ၚိုဟ်တဴကွေံကွေံရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဍုက်ဍာ်တှ်ေ ဖျုန်တိဇာဍိုန်ၜတ်တုဲ ကၠောန်မာန်အရာနာနာလေဝ်ဂွံ ယဝ်ရကတာတ်ပလုဲလုဲကေတ်ဂၠိၚ်ဂၠိၚ်လေဝ်ဂွံရ၊ ယဝ်ရပ်မ္ဂးတုဲ ဗါန်စတဲလောဲကွေံရ၊ တိဏံဂှ် ကျာဍာ်အာတိတ်စဝါတ်တုဲ ဆဂး ဂိုၚ်ဒေပ်စွံဍာ်ခိုဟ်တိမွဲဂကူဏံကီုရ၊ တၞံဆုတံရိုဟ်ကၞက်ကၟောန်ခိုၚ်ခိုဟ်ကွေံကီု တုဲတှ်ေ ပါ်ပရအ်သၠာဲဂတးစၞစဓါတ်ညးသ္ကံခိုဟ်ကွေံရ၊ ဒှ်တိခိုဟ်သွက်ဂွံကၠောန်ဝါဗ္ၚတဵုသြောံခိုတ်တုဲ စွံဂိုၚ်ဍာ်ဂွံတဴဗွဲမလအ်လရ၊ ဣဏံတိပလေဝ်တိဟရာမ်။
တိပြာဲပြာဲဏံဂှ် ဖျုန်ဍေံသၠေက်ကွေံတုဲ အခိၚ်ကှ်တံဂှ်လေဝ် မ္ၚိဟ်နွံကဵုကလောံဍောတ်ဍောတ်ၜိုတ်ဓမ္မတာကီုရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်တိဍေက်တံဂှ်လေဝ် ဍိုန်ၜိုတ်ဓမ္မတာတုဲ ယဝ်ရပိုဲတံရပ်စုတ်လုက်ပ္ဍဲတဲပိုဲမ္ဂးတှ်ေ ညံၚ်ကဵုဟရက်မံၚ်ညိဂှ်ကီုရ၊ ယဝ်ပိုဲကေမ်ရပ်လဝ်တိကၟောန်ကၟောန်တုဲ ပၠးပ္တိတ်တဲပိုဲ ဂွံဆဵုကေတ်တိဏံကောံကဠောံမံၚ်အိုတ်တုဲဟွံထ္ကးအာညးသ္ကံရ၊ ဒှ်တိသွက်ကျာဍာ်တံဂွံအာကၠုၚ်ခိုဟ်ၜိုတ်လၟေၚ်လဒေါဝ်မွဲရ၊ ရုဲစှ်စွံလဝ်ပ္ဍဲဂကောံတိတဵုလွဳပရာစဂွံၜိုတ်ထေက်ကြိုက်မွဲဂကူကီုရ၊ ဣဏံတိပြာဲပြာဲ။
တိဗ္တဳဏံဂှ်ပၠန်လေဝ် ဖျုန်တိနွံပ္ဍဲအဝေါၚ်ဗ္တဳသၟးဂၠိုၚ်တုဲ တိ(၁၀၀)ဂှ်ဗ္တဳသၟးနွံၜိုတ်(85)တုဲ ဖျုန်တိထပ်မံၚ်မွဲမကဵုမွဲမဆဵုကၠးကေတ်သက်သက်တုဲ ယဝ်ပိုဲလုက်စုတ်ရပ်စမ်ရံၚ်တှ်ေ ဟရက်ဟရက်မံၚ်ပ္ဍဲတဲပိုဲတီကေတ်လောဲလောဲရ၊ ယဝ်ရပိုဲရပ်ကေမ်ကေတ်ပ္ဍဲဂတာတဲပိုဲကၟောန်ကၟောန်တုဲ ပၠးပ္တိတ်ဂတာတဲပိုဲတုဲ တိတံနွံမံၚ်ပ္ဍဲဂတာတဲပိုဲတံဂှ်လေဝ် လာဲပြာဲထ္ကးအာလောဲလောဲအိုတ်ရ၊ ယဝ်ရပိုဲကေမ်ရပ်တိဏံပ္ဍဲအခိၚ်အဃောဍေက်ဍေက်ဏောၚ်တှ်ေလေဝ် ကဠောံကဠောံလေဝ်ဂွံဆဵုကေတ်ကီု ယဝ်ပိုဲလုက်စုက်ဒးမ္ဂးတှ်ေဟေၚ် တိတံကလေက်ပြာဲထ္ကးအာလောဲလောဲအိုတ်ရ၊ ဣဏံတိဗ္တဳ ။
တိသုၚ်စောဲလပါ်သိုၚ်ခၞံမာန်အရာမွဲမွဲ
ပလေဝ်ဒါန်တိ ဒှ်ကပေါတ်သွက်ဂွံသိုၚ်မာန်ပတိုန်သွက်ကမၠောန်( วิศวกรรมโยธา ) တုဲ ဒှ်ကပေါတ်ဍုက်ဍေက်မွဲအရာပံၚ်တောဲသိုၚ်ခၞံနာနာဟီုဂှ် ဗဝ်သၠုၚ်တိဂအာၚ်ညံၚ်ဂွံသၠုၚ်တိုန်တုဲ သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံသ္ၚိကေုာံတိုက်နာနာဂှ်ကီု၊ ( ဂၠံၚ်ဍာန် ) ( ရေးကာ−ပံက်ဍာ်လုပ်တိတ် ) တုဲတှ်ေ သုၚ်စောဲနှဴနဴပ္ဍဲအရာပွမကၠောန် ( ဍတ် ) ကေုာံ နဲကဲပံၚ်နှဴနာနာ ညံၚ်ရဴခပဵုထကှ်တံဂှ်တုဲ ဒှ်သွက်ဂွံပခိုၚ်ပတိုန်တိကေုာံတိုက်တံဂှ်ဂွံခိုၚ်ကၟောန်ခိုၚ်ဗိုန်တုဲ ဒှ်ကပေါတ်ခိုဟ်မွဲသွက်ညးသၟာသိုၚ်ခၞံတံဗွဲမလောန်ရ၊ ပြဝေဏဳလ္ၚဵုတံဂှ်ပၠန် တိဏံကၠောန်ဗဒှ်မာန်ကေတ်ဗီုပြၚ်နာနာတုဲ လ္ၚဵုသိုၚ်ခၞံသ္ၚိ သုၚ်စောဲတိသၟးလေဝ်နွံမံၚ်အိုတ်ရ။
ဂုဏ်ဖဵုတိ
ပလေဝ်ဒါန်- တိဟီုဂှ် ဒှ်ကပေါတ်ကၠောန် ( ကပေါတ်စံၚ်နာနာသာ်รื่องปั้นดินเผา ) တုဲ တိဒးကေတ်သုၚ်စောဲဂွံဂှ်တှ်ေ တိပၠေတ်(တိသရာမ်)ဖျုန်တိနွံပွမကၠေတ်။
- တိဝွံ သိုၚ်ခၞံမာန်ပတိုန်ကေတ် သွက်ဂွံမံၚ်ကောန်တာဲသ္ၚိလေဝ်ဂွံ။
- တိလေဝ် ဒှ်ဖဵုသွက်ဂွံတဵုလွဳပရာနာနာ။
- တိဝွံ ဒှ်ဒၞာဲသွက်ဂွံခၠိုၚ်စွံဍာ်ခိုဟ်မွဲကီု။
ပညာဆေၚ်စပ်ကဵုတိ
ပလေဝ်ဒါန်( ပထဖဳသာတ်−ปฐพีศาสตร์ ) (soil science)
- (ပထဖဳဝိဓယာ−"ปฐพีวิทยา"[permanent dead link] (soil science)
- ( ပထဖဳကန်လသာတ်−ปฐพีกลศาสตร์[permanent dead link] (soil mechanics)
နိဿဲလပါ်တၞဟ်တၞဟ်
ပလေဝ်ဒါန်- တိ Archived ၂၀၀၇-၁၁-၃၀ at the Wayback Machine
- တိဍုၚ်သေံ Archived ၂၀၂၀-၀၃-၁၂ at the Wayback Machine
- လ္ၚတ်ပါ်ပဲါတိ
- တိ : အဓိကဇၞော်မွဲသွက်ပိုဲ Archived ၂၀၀၉-၀၂-၂၇ at the Wayback Machine
- ပြသၞာပရေၚ်တိ လပါ်ပရေၚ်တဵုလွဳ တုဲတှ်ေ နဲကဲသ္ဂောံပဠေဝ် Archived ၂၀၁၅-၀၉-၂၃ at the Wayback Machine
- လိက်အုပ်−electronics: Earth Manual
- ပရေၚ်ပရောတိ အရာဆေၚ်စပ်ကဵုတိဗီုလဵုဒှ်ကၠုၚ်