Стагфлација
Стагфлација — состојба на економијата која се одликува со општ скок на цените (инфлација) со пад на производството. Оттука и името на оваа појава, стагнација + инфлација = стагфлација.
Постојат две „школи“ на мислење заради што доаѓа до стагнација. Едната е кога има зголемена побарувачка за одреден ресурс (и затоа зголемување на цената на истиот) и чиј недостаток во исто време предизвикува пад на производството. Пример е скокот на цените на нафтата на светскиот пазар во 1973 година. година, бидејќи е познато дека цената на нафтата е вклучена во цената на речиси секој производ, додека поради недостаток на истото производство падна. Во овој случај во прашање е ефикасноста на мерките и инструментите што се користат за заштита од инфлација, бидејќи тие директно влијаат врз состојбата на економијата и слободниот пазар (на пр. административни цени). Друг пример е комбинираниот ефект на инструментите што ги користи Народната банка (печатење на готовина што предизвикува инфлација) заедно со мерките за економска политика што ги спроведува владата (прекумерно мешање во пазарот на трудот и цените, што доведува до пад на производството). Заедно, ова води кон пад на вредноста на домашната монета, што не е придружено со зголемување на производството, што доведува до стагфлација.
Двете главни школи на економија (кејнзијанската и чикашката) имале различни погледи за нештата што предизвикуваат стагфлација. Кејнзијанците го застапувале гледиштето кое се потпира на т.н Филипсова крива, историски концепт во економијата, каде што постои т.н Trade off на инфлацијата и невработеноста, каде што зголемувањето на инфлацијата доведува до намалување на невработеноста и обратно. Таа теорија дожиевеала крах во раните 1970-ти во Америка, токму со појавата на стагфлација. Од друга страна, чикашката школа (монетаристи), предводена од Фридман и Фелпс, се залагала за таканаречената природна стапка на невработеност. Монетарците и нивните перцепции за либералниот и дерегулираниот пазар, исто така, биле демантирани од реалноста на глобалната криза на финансискиот пазар, која започнала со американската криза на пазарот на недвижности во 2007 година.
Литература
[уреди | уреди извор]- Homer, Sidney; Sylla, Richard Eugene; Sylla, Richard (1996). A History of Interest Rates. Rutgers University Press. ISBN 978-0-8135-2288-3. Посетено на 2008-10-27.CS1-одржување: ref=harv (link)