Полиптих

Поглед на отворениот олтар: Јан ван Ејк (1432). Сликата е различна при затворен олтар

Полиптих (грчки: πολύς — „многу“ и грчки: πτυχή — „таблица“) — вообичаено се однесува на слика (обично табеларна слика) што е поделена на делови или панели. Поимникот што следи се однесува на бројот на делови вклучени во одредена слика:

„диптих“ е уметничко дело од два дела;
„триптих “ опишува уметничко дело од три дела;
тетраптих или квадриптих опишува уметничко дело од четири дела;
пентаптих опишува уметничко дело од пет дела;
хексаптих опишува уметничко дело од шест дела;
хептаптих опишува уметничко дело од седум дела и
октаптих е поим што се користи за уметнички дела со осум дела.

Полиптих обично се состои од еден „средиштен“ или „главен“ панел, кој обично е најголем, додека другите панели се нарекуваат „странични“ или „крила“. Понекогаш, како што се гледа во Гент и Изенхајм, панелите на крилата може да се менуваат според различни „погледи“ или „отвори“ целосно.

Полиптисите најчесто ги произведувале раните ренесансни сликари, од кои повеќето ги посветувале своите дела на олтарните дела во црквите и катедралите. Типот на полиптих бил исто така многу популарен во уметноста на печатење укијо-е од периодот едо во Јапонија.

Поимот полиптих може да се однесува и на некои средновековни ракописи, особено каролиншки дела, во кои солбовите на страните се врамени со линии кои потсетуваат на полиптих слики. Друго значење на зборот може да се однесува и на сите слики со повеќе панели; не само на стилот на уметноста, туку и на олтарните заслони.

Други средства

Поимот полиптих се користел од древно време до високиот среден век за блок од повеќе од три табли за пишување поврзани со едноставна шарка.

Главно во раниот среден век во Франција за именици (земјишни книги) на имотните права на благородниците со нивните поданици.

Примери

Стефанески полиптих, околу 1320 година, Џото
Гентски олтар, завршен во 1432 година, Хуберт ван Ајк и Јан ван Ајк
Изенхајмски олтар, Матијас Гринвалд
Полиптих Свети Винсент (1470–1480), Нуно Гонсалвес
Полиптих Misericordia (1445–1462), Пјеро дела Франческа
Олтар од Боун (1450), Рожие ван дер Вајден
Полиптих на Свети Августин (1470), Перуџино
Олтар на Монте Сан Мартино (околу 1471), Карло Кривели
Полиптих на Св. Доминика (1506–1508), Лоренцо Лото

Пјетро Лоренцети, Тарлати-полиптихон во Санта Марија дела Пиве, Арецо (околу 1320)
Џото ди Бондоне, Барончели-полиптихон во Санта Кроче, Фиренца (околу 1335)
Џентиле да Фабријано, полиптих со крунисувањето на Марија од Вале Ромита (околу 1415)
Карло Кривели, Полиптих на Свети Емидио во Аскола Пичено (околу 1470)

Надворешни врски

P. W. Hartmann: Polyptychon. In: BeyArs.com. Abgerufen am 20. September 2014.