Каранфил

Каранфил
Цветови на градинарскиот каранфил (Dianthus caryophyllus)
Научна класификација
Царство:	Растенија
Нерангирано:	Скриеносеменици
Ред:	Каранфиловидни
Семејство:	Каранфили
Род:	Каранфил L.
Типски вид
градинарски каранфил (Dianthus caryophyllus)

Пелистерски каранфил
(D. myrtinervius)

Ботаничка илустрација на картуски каранфил (D. alpinus)

Турски каранфил (D. barbatus)

Перјест каранфил (D. plumarius)

Јапонски каранфил (D. japonicus)

Каранфил (науч. Dianthus) — род со околу 300 вида на цветни растенија од семејството каранфили (Caryophyllaceae). Автохтони се на Европа и Азија, со неколку вида во северна Африка и еден вид (D. repens) во Северна Америка. Во Македонија и разни други земји, каранфилот (поточно градинарскиот каранфил) е симбол на првомајството и партизанското движење.

Опис

Претставниците на родот се претежно зелјести и повеќегодишни, со тоа што некои се едногодишни и двегодишни. Некои имаат облик на полугрмушки со дрвенести стебленца. Листовите се спротивставени, прости и линеарни со сивозелена до синозелена боја. Цветовите имаат по пет ливчиња со набрани рабови и (речиси сите) имаат светлорозова до темнорозова боја. Еден вид (D. knappii) има жолти цветови со виолетова средина. Извесни повеќегодишни видови имаат карактеристичен опоен мирис.

Ендемски каранфили во Македонија

Во Македонија виреат разни видови на каранфили, од кои некои се заеднички за поширокиот регион или континентот, но некои се ендемски:

• галичичко каранфилче (Dianthus galicicae ) — на варовничка подлога во месноста Војтина на планината Галичица, југозападна Македонија.
• јабланички каранфил (Dianthus jablanicensis ) — субалпскиот појас на планината Јабланица, југозападна Македонија.
• јакупички каранфил (Dianthus jacupicensis ) — на Солунска Глава и Марина Дупка, во состав во високопланинскиот појас на планината Јакупица, централна Македонија.
• кајмакчалански каранфил (Dianthus kajmaktzalanicus ) — на планината Кајмакчалан, јужна Македонија.
• капински каранфил (Dianthus kapinaensis ) — долното течение на реката Треска, Барбарос кај Македонски Брод, кај Капина и Оча во Поречието и во с. Нова Брезница во околината на Скопје.
• македонски каранфил (Dianthus macedonicus) — на планината Крчин, западна Македонија.
• охридско каранфилче (Dianthus ohridanus ) — на планината Галичица, југозападна Македонија.
• пелистерски каранфил (Dianthus myrtinervius ) — во алпскиот и субалпскиот појас на Пелистер (Баба Планина), југозападна Македонија. Фигурира на Црвениот список на МСЗП (1997) како загрозен вид.
• прилепски каранфил (Dianthus prilepensis ) — Маркови Кули, Трескавец, Плетвар, Селечка Планина и Мариово во околината на Прилеп и с. Светораче, Кичевско.
• скопски каранфил (Dianthus skopjensis ) — во клисурата на реката Треска, меѓу Козјак и Нова Брезница.

Одгледување

Каранфилот има подолга историја на одгледување и вкрстување, па затоа постојат илјадници градинарски и цвеќарски сорти со многу нијанси на бела, розова, жолта и црвена боја и огромна разновидност на облици и белези. Одгледуваните каранфили можат да се поделат на обрабени, вечноцутни, малмезонски, старински, современи и планински.

Некои видови

Dianthus alpinus Dianthus amurensis — амурски каранфил Dianthus anatolicus Dianthus arenarius Dianthus armeria — тревест каранфил Dianthus balbisii Dianthus barbatus — турски каранфил Dianthus biflorus Dianthus brevicaulis Dianthus burgasensis Dianthus callizonus Dianthus campestris Dianthus capitatus Dianthus carthusianorum — картуски каранфил Dianthus caryophyllus — градинарски каранфил или само каранфил Dianthus chinensis — кинески каранфил Dianthus cruentus Dianthus deltoides — точкест каранфил Dianthus erinaceus Dianthus freynii Dianthus fruticosus Dianthus furcatus Dianthus gallicus — француски каранфил Dianthus giganteus Dianthus glacialis Dianthus gracilis Dianthus graniticus

Dianthus gratianopolitanus — духовденски каранфил Dianthus haematocalyx Dianthus japonicus — јапонски каранфил Dianthus kladovanus Dianthus knappii Dianthus lusitanus Dianthus microlepsis Dianthus moesiacus Dianthus monspessulanus — монпелиерски каранфил Dianthus myrtinervius — полегнат каранфил Dianthus nardiformis Dianthus nitidus Dianthus pavonius Dianthus petraeus Dianthus pinifolius Dianthus plumarius — перјест каранфил Dianthus pungens Dianthus repens Dianthus scardicus Dianthus seguieri Dianthus simulans Dianthus spiculifolius Dianthus squarrosus Dianthus subacaulis Dianthus superbus — влакнест каранфил Dianthus sylvestris Dianthus tenuifolius Dianthus urumoffii Dianthus zonatus Dianthus John Prichard

Каранфилот како тема во уметноста и во популарната култура

• „Каранфил“ (Carnation) - песна на англиската рок-група „Џем“ (The Jam) од 1982 година.

Поврзано

• Каранфилче — несродно растение што се користи како мирудија
• Каранфилска револуција — државен преврат во Португалија (1974)
• Кирил Мицевски — проучувач на македонските ендемски каранфили

Надворешни врски

• Каранфил на Викивидовите ^?
• „Каранфил“ — Енциклопедија на живиот свет
• Страница за каранфилот — портал „Сè за домот“ (македонски)