Преглед на кодот на Малдивски јазик

{{Infobox language
|name= Малдивски
|altname=
|nativename= [[Податотека:Dhivehiscript.svg|50п]]<br />(''дивехи'')
|states= [[Малдиви]]
остров [[Миникој]] (Малику)
|region= 
|speakers= 340.000
|date=2012
|ref=<ref>{{Ethnologue18}}</ref>
|familycolor= Indo-European
|fam2= [[индоирански јазици|индоиранско]]
|fam3= [[индоариски јазици|индоариско]]
|fam4=[[индоариски јазици#Класификација|јужни индоариски]]
|fam5= [[островски индоариски јазици|островски индоариски]]
|script= [[тана]] <br /> {{small|(до XVIII в.: дивес акуру)}}
|nation= {{MDV|Maldives}}
|agency= Дивешка академија
|iso1=dv
|iso2=div
|iso3=div
|glotto=dhiv1236
|glottorefname=Dhivehi
|notice=
}}

'''Малдивски јазик''' {{јаз|dv|ދިވެހި}} = '''дивехи''') — [[индоариски јазици|индоариски јазик]], од групата на [[индоирански јазици]] од семејството на [[индоевропски јазици]]. Јазикот се зборува главно на [[Малдиви]]те од околу 350.000 жители. Исто така, малдивскиот е мајчин јазик на околу 10.000 жители на островите [[Миникој]] во [[Индија]]. Јазикот се пишува со [[Тана (писмо)|писмото тана]]. Писмото и јазикот се службени во малата островска држава Малдиви.

Малдивскиот е сроден со [[Синхалски јазик|синхалскиот јазик]], но не се многу разбирливи меѓусебно.<ref>https://archive.today/20120709043228/findarticles.com/p/articles/mi_go2081/is_3_127/ai_n31523541/</ref> Голем број јазици влијаеле при развојот на јазикот во сегашната форма, меѓу кои најмногу [[арапски]]от.

== Потекло на поимот ==
Македонскиот назив за јазикот потекнува од името на државата - Малдиви. На малдивски, јазикот е познат како ''Dhivehi'' (малдивски) или ''Dhivehi-bas'' (малдивски јазик). Самиот збор ''Dhivehi'' е составен од два збора ''Dhiv+ vehi'' и значат „островјани“. Зборот ''bas'' значи „јазик“. Така, во буквален превод името значи „јазик на островјаните“.

==Потекло==
Малдивскиот е индоариски јазик, кој е најсроден со [[Синхалски јазик|синхалскиот јазик]] од [[Шри Ланка]]. Малдивскиот е најјужниот индоариски јазик. Заедно со синхалскиот, малдивскиот сочинува една подгрупа на јужните индоариски јазици, наречена островски индоариски јазици. Сепак, синахалскиот и малдивскиот не се меѓусебно разбирливи.<ref>{{наведени вести | url=http://findarticles.com/p/articles/mi_go2081/is_3_127/ai_n31523541/ | work=The Journal of the American Oriental Society | title=The Dhivehi Language: A Descriptive and Historical Grammar of Dhivehi and Its Dialects. 2 vols | first=James W. | last=Gair | year=2007 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118214227/http://findarticles.com/p/articles/mi_go2081/is_3_127/ai_n31523541/ | archivedate=2012-01-18 | access-date=2013-11-17 | url-status=bot: unknown }}</ref> Порано се верувало дела малдивскиот потекнува од синхалскиот, но во скоро време се предложила теоријата дека јазикот потекнува од [[махараштри пракрит]].

==Географска распоространетост==
Повеќето од луѓето кои зборуваат на малдивски живеат на Малдивите, каде е национален јазик. Сепак, има мал број малдивски говорници на Минакој во Индија.

===Статус===
Јазикот е службен само на Малдивите. Како полуслужбен стгатус има во територијата [[Лакшадвеп]] во [[Индија]].

== Фонологија==
Фонолошкиот систем на малдивскиот е сличен со тој на останатите јужноиндиски јазици.

{|  style="align:center; width:60%; margin:1em auto 1em auto;"
|- valign="top"
|
{|class="wikitable" style=text-align:center
|+'''самогласки'''
! rowspan=2 |
! colspan=2 | предни
! colspan=2 | централни
! colspan=2 | задни
|- class=small
! кратка
! долга
! кратка
! долга
! кратка
! долга
|-
! затворени
| {{МФА|i}}
| {{МФА|iː}}
|
|
| {{МФА|u}}
| {{МФА|uː}}
|-
!средни
| {{МФА|e}}
| {{МФА|eː}}
|
|
| {{МФА|o}}
| {{МФА|oː}}
|-
! отворени
|
|
| {{МФА|a}}
| {{МФА|aː}}
|
|
|}
|
{|class="wikitable" style=text-align:center
|+'''Согласки'''
! colspan=2 |
! уснени
! забни
! алвеоларни
! ретрофлексни
! палатални
! веларни
! грлени
|-
! rowspan=3 | експлозивни
! <small>безвучни</small>
| {{МФА|p}}|
| {{МФА|t}}
|
| {{МФА|ʈ}}
| {{МФА|c}}
| {{МФА|k}}
|
|-
! <small>звучни</small>
| {{МФА|b}}
| {{МФА|d}}
|
| {{МФА|ɖ}}
| {{МФА|ɟ}}
| {{МФА|ɡ}}
|
|-
! <small>пренасализирани</small>
| {{МФА|ᵐb}}
| {{МФА|ⁿd}}
|
| {{МФА|ᶯɖ}}
|
| {{МФА|ᵑɡ}}
|
|-
! rowspan=2 | фрикативни
! <small>безвучни</small>
| {{МФА|f}}
|
| {{МФА|s}}
| {{МФА|ʂ}}
| {{МФА|ɕ}}
|
| {{МФА|h}}
|-
! <small>звучни</small>
| {{МФА|v}}
| {{МФА|z}}
|
|
|
|
|
|-
! colspan=2 | носни
| {{МФА|m}}
|
| {{МФА|n}}
| {{МФА|ɳ}}
| {{МФА|ɲ}}
| {{МФА|ŋ}}
|
|-
! colspan=2 | апроксимантни
|
| {{МФА|l̪}}
| {{МФА|l}}
| {{МФА|ɭ}}
| {{МФА|j}}
|
|
|-
! colspan=2 | треперливи
|
|
| {{МФА|r}}
|
|
|
|
|}
|}
{{Јазик-пример
|име= Малдивски јазик
|писмо= [[тана (писмо|тана]]
|пример= Прв член од „Декларацијата за човекови права“
|текст= މާއްދާ 1 – ހުރިހާ އިންސާނުން ވެސް އުފަންވަނީ، ދަރަޖަ އާއި ޙައްޤު ތަކުގައި މިނިވަންކަމާއި ހަމަހަމަކަން ލިބިގެންވާ ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެމީހުންނަށް ހެޔޮ ވިސްނުމާއި ހެޔޮ ބުއްދީގެ ބާރު ލިބިގެން ވެއެވެ. އަދި އެމީހުން އެކަކު އަނެކަކާ މެދު މުޢާމަލާތް ކުރަންވާނީ އުޚުއްވަތްތެރި ކަމުގެ ރޫޙެއް ގައެވެ.
|текст2=māddā 1 – hurihā insānun ves ufanvanī, daraja āi ḥaqqu takugai minivankamāi hamahamakan libigenvā ba-egge gotuga-eve. Emīhun-naṣ heyo visnumāi heyo buddīge bāru libigen ve-eve. Adi emīhun ekaku anekakā medu mu’āmalāÿ kuranvānī uxuvvaÿteri kamuge rūḥek ga-eve.
|превод=Сите човечки суштествa се раѓaaт слободни и еднакви по достоинство и правa. Tиe се обдарени со разум и совест и требa да се однесувaaт еден кон друг во дуxот на општо човечкaтa припaдност.
}}
==Примери==
{|
|-
| '''малдивски''' || '''транскрипција''' || '''македонски'''
|-
|ސުވާސްތީ || ''Suvasthee'' || добре дојде
|-
|ޝުކުރިއްޔާ || ''Shukuriyyaa'' || благодарам
|-
|ނޫން || ''Noon'' || не
|}

==Наводи==
{{reflist}}

==Поврзано==
{{Портал|Јазик}}
* [[Малдиви]]
* [[Тана (писмо)]]
* [[Индоариски јазици]]

==Дополнителни информации==
* {{Citation
 | surname1 = Cain
 | given1 = Bruce D
 | year = 2000
 | title = Divehi (Maldivian): A Synchronic and Diachronic study
 | publisher = PhD thesis presented to the Faculty of the Graduate School at Cornell University
 | ISBN =
}}.
* {{Citation
 | surname1 = Crystal
 | given1 = David
 | year = 2000
 | title = Language Death
 | publisher = Cambridge University Press
 | ISBN =
}}.
* {{Citation
 | surname1 = De Silva
 | given1 = M W S
 | year = 1970
 | title = Some Observations on the History of Dhivehi
 | publisher = in Transactions of the Philological Society, London
 | ISBN =
}}.
* {{Citation
 | surname1 = Fritz
 | given1 = Sonja
 | year = 2002
 | title = The Divehi Language: A Descriptive and Historical Grammar of the Maldivian and its Dialects
 | location = Heidelberg
 | ISBN =
}}.
* {{Citation
 | surname1 = Geiger
 | given1 = Wilhem
 | year = 2001
 | title = Maldivian Linguistic Studies
 | publisher = Journal of the Ceylon Branch of the Royal Asiatic Society, Colombo
 | ISBN =
}}.
* {{Citation
 | surname1 = Manik
 | given1 = H A
 | year = 1995
 | title = A Concise Etymological Vocabulary of Dhivehi Language
 | publisher = The Royal Asiatic Society of Sri Lanka
 | ISBN =
}}.
* {{Citation
 | surname1 = Muhammad
 | given1 = Naseema
 | year = 1999
 | title = ''Dhivehi Writing Systems''
 | publisher = National Centre for Linguistic and Historical Research, Malé | ISBN =
}}.
* {{Citation
 | surname1 = [[Christopher Hanby Baillie Reynolds|Reynolds]]
 | given1 = Christopher Hanby Baillie
 | year = 1974
 | title = ''Buddhism and The Maldivian Language''
 | publisher = in Buddhist Studies in Honour of I. B. Horner, Dordrecht
 | ISBN =
}}.
* {{Citation
 | surname1 = [[Christopher Hanby Baillie Reynolds|Reynolds]]
 | given1 = Christopher Hanby Baillie
 | year = 2003
 | title = ''A Maldivian Dictionary'' 
 | publisher = [[Routledge]], London
 | ISBN = 9780415298087
 | page = 412}}
* {{Citation
 | surname1 = [[Xavier Romero-Frias|Romero-Frias]]
 | given1 = Xavier
 | year = 1999
 | title = The Maldive Islanders, A Study of the Popular Culture of an Ancient Ocean Kingdom | publisher = Nova Ethnographia Indica
 | ISBN =84-7254-801-5
}}.
* {{Citation
 | surname1 = Vitharana
 | given1 = V
 | year = 1987
 | title = Sri Lanka – Maldivian Cultural Affinities
 | publisher = Academy of Sri Lankan Culture
 | ISBN =
}}.
* {{Citation
 | surname1 = Wijesundera
 ||display-authors= et al.
 | year = 1988
 | title = Historical and Linguistic Survey of the Dhivehi Language
 | publisher = Final Report. University of Colombo, Sri Lanka
 | ISBN =
}}.

==Надворешни врски==
{{Ризница-врска|Languages of the Maldives}}
* [http://dhivehiacademy.edu.mv/ Малдивска Академија]
* [http://www.mathaaran.com/en Вовед за малдивскиот јазик] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090828095757/http://www.mathaaran.com/en/ |date=2009-08-28 }}
* [http://lakshadweep.nic.in/depts/press/unit_presses.htm Mahal Unit Press Minicoy] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090416201154/http://www.lakshadweep.nic.in/depts/press/unit_presses.htm |date=2009-04-16 }}

{{ИИ-јазик-никулец}}
{{Индоирански јазици}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Малдивски јазик|*]]
[[Категорија:Јазици во Индија]]