Шӱшпык

Тиде мутын вес ыҥже-влак улыт. Шӱшпык (ыҥ-влак) ончал.

Шӱшпык кайык (лат. Luscinia, рушла Соловей) — пӧрткайык отрядысе кайык тукым. Тӱрлӧ классификаций-влак почеш дроздовый але мухоловковый ешыш пурен кертеш.

Шӱшпык

Мыланна эн сайын палыме шӱшпык кайык латинла "Luscinia luscinia" лӱмдалтеш; кап кужутшо 17 сантиметрыш шуеш, йолжо кужурак, шинчаже кугу, шемалге, пунжо кӱреналге, почшо йошкарге-нарынче.

Европышто да Касвел Азийыште, Кечывалвелне Йӱдвел Кавказ марте шарлен. Телылан йот элыш чоҥештылеш, поснак Африкыште телым эртара. Эҥер лоҥгаште, вӱдвондо, омыж коклаште ила. Пыжашым мландыште але пушеҥгын ӱлыл укшыштыжо, мланде дек лишкырак опта. Ик пыжашыште ужаргырак але кандалгырак тӱсан, шемалгырак пале дене 4-6 муно кия. Ава шӱшпык гына мунышто шинча. Шӱшпык эҥыремышым, шукшым, емыжым кочкеш.

Шӱшпыкым сайын мурымыжлан чот йӧратат. Марий муро, такмак-влакыштат шӱшпык нерген чӱчкыдын мурат.

Шӱшпык пайрем

Марий калыкын ончыч шӱшпык пайремжат лийын. Ага тылзын 15 кечынже — шӱшпык пайрем. Шӱшпык йӱкым куку муро деч кок кече ончыч колат – кеҥежым азап деч посна, нӧлтшӧ кумылын эртарет. Мыскара гын веле: шӱшпык йӱкым икымше колмо годым тувырым кудаш почкалтет гын, шуршо витараш огеш тӱҥал.

Шӱшпык йӱк

тыглай шӱшпык

кечывалвелысе але касвелысе шӱшпык

Шӱшпык марий тӱвыраште

Ала чонемлан луш лиеш? муро

Мутшо Василий Регеж-Гороховын

Семже Владислав Куприяновын

Ой, шӱшпык,
Ой, сар шӱшпык,
Моткочак йӧсӧ мыланем:
Таҥемже,
Шӱм таҥемже
Каяле, мыйым кудалтен.

Припев:
Умылен кертат мо
Тидым тый, ала?
Лачак иктым шӱм йодеш:
Шӱшкалте, тек тӱня мура!
Ала чонемлан луш, ласка лиеш?

Тӱняште,
Ош тӱняште
Айдемын шӱм пелаш лийшаш.
Уке гын,
Я уке гын,
Лиеш пычкемыш пӱрымаш.