Pica pica
|
|
Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
La sgasa u anca berta[1]; chèca en lumbard uriental (Pica pica, Linnaeus 1758), l'è un üsell d'la famija di crou.
,_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4.jpg)
Descrission
ModifegaEl sò penagg l'è bianch e negher cun d'le sfümadüre che, a scunda d'la lüs, i van dal gris al verd metalich. El sess l'inflüensa miga l'aspet esteriur. Le sgase, da grand, le rivun a pesà tra i 200 e i 250 gram e i en lunghe pressapoch 45 ghei.
Rapresentassion artisteghe
ModifegaLa sgasa l'è staia artisticament imurtalada dal pitur cines d'la Dinastia Song, Cui Bai che, in del 1061, l'ha cread la famusa tela La legur e le dü sgase.
Mitulugia
ModifegaIn d'la mitulogia germanica la sgasa l'è messagera di Dei e l'è anca l’üsell d'la Dea d'la mort Hel, e par cal mutiu chi l'è cunsiderada cume un üsell menagram. In de l'età de mezz, in Germania, l'era anca famusa cume l'üsell d'le streghe u anca üsell d'la furca.
A le sgase ghe piasun i uget sbarlüssighent, roba che l'è cumün a tanti üsei rapass. De la sò nüminansa de ladra ghe cunta anche el Giuachin Russin in de l'opera La gazza ladra dal 1817.
Par che la scumagna de Ladra la vegna dal fat che despess i han vist d'le sgase che scundevun di arnes de ferr sbarlussighent, ma l'è anca pussibil che la vegna dal mutiu che i en solite gratà i nin di altor üsei.
Sistematica
ModifegaLa Pica pica la gh'à nöu sutaspes:
- Pica pica
- Pica pica galliae
- Pica pica melanotos
- Pica pica fennorum
- Pica pica mauritanica
- Pica pica asirensis
- Pica pica bactriana
- Pica pica hemileucoptera
- Pica pica leucoptera
- Pica pica sericea
- Pica pica bottanensis
- Pica pica camtschatica
Biulogia
ModifegaMangià
ModifegaLe sgase i paciun carogne, frütt, ragn, fenaröl, ma anca öu e nidiade de altor üsei.
Riprudüssion
Modifega
Le sgase i mantegnun i picinin e i öu in nin fai sü in sü i albor, indue i tegnun d'ögg la zona. I fan dai quator ai vot öu par volta. Papà e mama i mategnun la caruana par 22-24 dì, dopu de che i picinin i imparun a sgulà e i molun el nin.
El nin l'è furmad da dü part:
- la cupa, faia da un intrecc de ram tegnüdi insiema da molta e rivestida internament cun di fil d'erba;
- el quarciament, l'è fai apena de ram intreciad.
I ramet che i en d'inturna a la cupa i gh'an l'ubietiu de tegn la strutüra tacada ai rami d'la pianta che la tegn sü el nin. El nin l'è fai in culaburassion tra il mas'c e la femina d'la copia: v'ün el tegn in pusission el ram da cuatà e l'altor pensa a intrecial cun i altor ramet dal nin e cun i ram de l'albor.
Riferiment
ModifegaBibliugrafia
Modifega- Gerhard Kooiker und Claudia Verena Buckow: Die Elster. Ein Rabenvogel im Visier. 144 S.; Aula, Wiesbaden 1999, ISBN 3-89104-633-2