Omero

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

Omero (in grêgo antîgo: Ὅμηρος; VIII secolo a.C.) o l'é o poêta tradiçionalménte riconosciûo cómme outô di doî ciù inportànti poêmi épici da letiatûa grêga, l'Ilîade e l'Òdisêa. Gh'é stæto atriboîo ànche âtre òpie, cómme a Batracomiomachia, i Inni omerici, o Margite e âtri poêmi do Cîclo Épico.

Tésta de Omêro - Còpia româna da òriginale grêgo do V sécolo a.C.

«I poêti de lóngo con fèsta són riçevûi da-e génte, perché a Mûza i instroîsce e ghe véugge bén.»

(Òdisêa: XVIII, 575)

Vìtta

A vìtta de Omero a l'é ingugéita da-a lezénda e da-a fantaxîa de fónti: gh'émmo ciù o mêno éutto biografîe, dîte pròpio Vìtte d'Omero, atriboîe a vàrri outoî (Erodoto, Plutarco e âtri).

No l'é ciæo quæ fîse a seu tæra d'òrìgine: fóscia a l'êa Chîo, ma l'é riportòu ànche Smîrne, Colofón, Atêne, Àrgo, Rödi e Salamìnn-a. A tradiçión a riporta ch'o fîse òrbo, træto tìpico e stereotipòu di cantoî inte l'antighitæ. Da seu mòrte l'é riportòu 'na versción segóndo a quæ o se saiéiva soicidòu dòppo êse vegnûo màtto pe 'n indovinéllo a lê rivòlto da çèrti pescoéi.

(GRC) «ἐξηπάτηνται οἱ ἄνθρωποι πρὸς τὴν γνῶσιν τῶν φανερῶν παραπλησίως Ὁμήρῳ, ὅς ἐγένετο τῶν Ἑλλήνων σοφώτερος πάντων. ἐκεῖνόν τε γὰρ παῖδες φθεῖρας κατακτείνοντες ἐξηπάτησαν εἰπόντες· ὅσα εἴδομεν καὶ ἐλάβομεν, ταῦτα ἀπο­λείπομεν, ὅσα δὲ οὔτε εἴδομεν οὔτ' ἐλάβομεν, ταῦτα φέρομεν.»	(LIJ) «I òmmi són træti in ingànno rigoàrdo a-a conoscénsa de cöse vixìbili a-o mæximo mòddo de Omero, o quæ o l'é stæto o ciù sapiénte di Grêghi. Infæti di figeu che amasàvan pighéuggi l'han inganòu dixêndoghe: "quéllo ch'émmo vìsto e aciapòu o lascémmo, quéllo che no émmo vìsto ni aciapòu o portémmo".»
(Eraclito, Fr. 49 [56 DK; 21 Marc.])

I pescoéi s'êan acòrti d'avéi aciapòu sôlo pighéuggi (probabilménte l'enìgma o se bâza in sce l'anbigoitæ da pòula φθείρ, ch'a significa "pighéuggio", ma a l'é o nómme de 'n péscio ascì).

A questión omérica

Za Xenon ed Ellanico (III secólo a.C) avéivan atriboîo a Omero sôlo l’Iliade e pe quésto són stæti dîti separatìsti (χωρίζοντες). Pe cóntra, Aristarco de Samotracia (II secólo a.C.), co-i âtri dîti unitâii, o conscideràva l’Odissea 'na continoaçión de l’Iliade, scrîta ànni dòppo ma da-o mæximo poêta.

Da-o Seiçénto çèrti studiôxi han comensòu a métte in discusción l'existénsa stòrica do poêta e han avèrto coscì a questión omerica: segóndo F. Hédelin, abòu d’Aubignac (1664), Omero o no l'é mâi existîo e l’Iliade a l'é sôlo 'n insémme de cànti conpòsti in époche divèrse da divèrsci outoî.

Tànti studiôxi into córso do ténpo han apogiòu têxi diferénti: Giambattista Vico, F.A. Wolf, G. Hermann, K. Lachmann e A. Kirchhoff, U. von Wilamowitz, G. Jachmann, W. Schadewaldt.

Ciù recenteménte Milman Parry (1902-1935) o l'ha sostegnûo a têxi de 'n'òriginâia compoxiçión òrâle di doî poêmi (teorîa da pûa òralitæ) e-o l'ha confrontòu a técnica uzâ inte l'Iliade e inte l'Odissea con quélla adêuviâ da-i gulsari, cantoî popolâri da región sèrbo-croâta. A l'inìçio i poêmi saiéivan coscì stæti cantæ e trasmìssi a vôxe e sôlo dòppo fisæ co-a scrîtûa.

Âtri progètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Omero