ich
Mofers
[bewirk]Persuuenlik veurnaamwaord
[bewirk]Lemma
[bewirk]ich /ɪç ~ ɪ̽ç/ (liaison: /ɪʝ ~ ɪ̽ʝ/)
- (nominatief, ieëste persoean, inkelvaad) verwies nao de spraeker of de sjriever zelf
- Ich zing dit leed veur dich.
- Aafbraeking
- ich
- Variaasje
- Aafleijinge
- Zagswies
- "Ich," zag de gek: zichzelf (ich), wuuert veural gebroek wen me te bluue is veure ganse ieër veur zichzelf op te strieke; 't veurnaamwaord verbuug neet nao naamval
- Det haet väöl tied gekos, mer 't is aafgekómme; allemaol door pap en ich, zag de gek.
- Noe doe, dan ich: Dit wuuert gebroek wen de spraeker spraokeloos is euver waat juus gezag is geworen en de loesterieër(s) dinkelik ouch.
- Vermeljing
- Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 167.
Grammaer
[bewirk]'t Waord ich broek me wen 't 't óngerwerp vanne zats is; nao 't veurzitsel es of (aventoe) inne val van e naamwäördelik gezagdje, broek me mich, boete wen 't wuuert benaodrök of wuuert veuraafgegange door 'n biezats:
- Wimke is eine kop klènder es mich. (es, dus mich)
- Waem haet gewónne? - Det liek mich te zeen! (naamwäördelik gezagdje; Det liek ich te zeen is ouch good)
- Dem waats se zeuks bön ich! (biezats, dus ich)
- De bèste verkuiper bliek ich te zeen. (benaodrök, dus ich)
Veur naodrök te ligke kan me de paragogische sjwa toeveuge; al mót gezag waere det det allewiel döks get kinjerlik klink (van vreuger oet abseluut neet!):
- Waem wiltj slók? - Iche!
De paragogische sjwa kan m'n ouch toeveugen anen accusatief:
- Waem mót ich slók gaeve? - Miche!
E deil wirkwäörd, worónger dunke, broeke neet de nominatief ich, meh d'n accusatief mich:
- Mich tunk, drie glaeskes limmenaad liek mich zat!
De biebehuuerendje bezittelike veurnaamwäörd zeen: miene(n) (mannelik), mien (vrouwelik, mieëvaad), mie(n) (ónziejig attributief) en ('t) mient (ónziejig predikatief):
- Miene miens haet de ganse keuke zelf verboedj.
- Det glaas is 't mient. (Det is mie glaas. - Det glaas is van mich.)
Ouch besteit nag d'n aje vorm vanne genitief: miener.
Taofel
[bewirk]| inkelvaad | mieëvaad | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1e pers. | 2e pers. | ↑2e pers. | 3e pers. m. | 3e pers. v. | 3e pers. ó. | 1e pers. | 2e pers. | 3e pers. | ||
| nom. | sjrif | ich ↓iche |
doe | geer | hae dae |
het det die ↑zie |
det | veer | geer | zie die |
| IPA | /ɪç/ /ɪçe/ |
/dú:/ | /ʝé:r/ | /hɛ́:/ /dɛ́:/ |
/hæt/ /dæt/ /dì:/ /zí:/ |
/dæt/ | /vé:r/ | /ʝé:r/ | /zí:/ /dì:/ | |
| acc. | sjrif | mich | dich tich |
uch | dem 'm |
ós | uch | häör | ||
| IPA | /mɪç/ | /dɪç/ /tɪç/ |
/øç/ | /dæ̀m/ /ə̽m/ |
/ʊs/ | /øç/ | /hœ́:r/ | |||
| ↑loc. | sjrif | mienentj | dienentj | eurentj | zienentj | ozentj | eurentj | häörentj | ||
| IPA | /mí:neɲ̊c/ | /dí:neɲ̊c/ | /ø̀:reɲ̊c/ | /zí:neɲ̊c/ | /ó:zəɲ̊c/ | /ø̀:reɲ̊c/ | /hœ́:reɲ̊c/ | |||
| †dat. | sjrif | meer m'r |
deer teer d'r t'r |
uch | dem hem 'm |
ós | uch | häör | ||
| IPA | /mé:r/ /mə̽r/ |
/dé:r/ /té:r/ /də̽r/ /tə̽r/ |
/øç/ | /dæ̀m/ /hæ̀m/ /ə̽m/ |
/ʊs/ | /øç/ | /hœ́:r/ | |||
| nom. enc. | sjrif | 'ch | toe te se ↓de |
g'r | d'r t'r |
't | v'r | g'r | ze | |
| IPA | /ə̽x/ | /tú:/ /tə/ /sə/ /də̽/ |
/ɣə̽r/ | /də̽r/ /tə̽r/ |
/ə̽t/ | /və̽r/ | /ɣə̽r/ | /zə/ | ||
| refl. | sjrif | michzelf | dichzelf | uchzelf | zichzelf | ószelf | uchzelf | zichzelf häörzelf | ||
| IPA | /mɪçz̥æ̀le̽f/ | /dɪçz̥æ̀le̽f/ | /øçz̥æ̀le̽f/ | /zɪçz̥æ̀le̽f/ | /ʊz̥æ̀le̽f/ | /øçz̥æ̀le̽f/ | /zɪçz̥æ̀le̽f/ /hœ́:rzæ̀le̽f/ | |||
In anger spraoke
[bewirk][1]