Hoorn

ligking vaan Hoorn in Noord-Holland

Hoorn is 'n stad en gemeinte in de Nederlandse provincie Noord-Holland, in de streik Wesfriesland. De gemeinte had per 1 juni 2005 68.037 inwoeners. 't Oppervlak bedräög 52,49 km², daovaan 32,62 km² water. Hoorn ligk daan ouch aon 't Markermeer, en wel bij 'n boch die de Hoorse Hop geneump weurt. Neve de stad Hoorn heet de gemeinte nog de kèrne Westerblokker, Zwaag en de naobersjap De Bangert. Es stadswieke oondersjeit me Hoorn-Cintrum, Hoorn-Noord, Venenlaankwartier, Grote Waal, Risdam Kersenboogerd, Westerblokker en Zwaag. Hoorn heet spoerverbindinge mèt Enkhuze, Alkmaar en Amsterdam. Hoorn is steidelik cintrum vaan Wesfriesland meh heet veural 'n rieke historie.

Stadsfuncties

In de Ierste Nota Ruumdelike Ordening is Hoorn aongeweze es greujkern, veurnaomelik es oontlasting veur Amsterdam. Aanders es in Purmerend is hei de greuj evels laank neet allein door euverloup oet die stad gekoume: ouch väöl bewoeners vaan 't platteland höbbe ziech hei gevesteg. Hoorn heet ziech belangriek beter oontwikkeld es Enkhuze en heet versjeie wieke boete de aw vesting. 't Veurzuut de regio vaan e paar sjaolegemeinsjappe, e hospitaol en väöl commercieel instèllinge en vervölt zoe saome mèt Almaar 'n verzörgingsfunctie veur middel-Noord-Holland.

Stadsgeziech

Hoorn heet neet zoeväöl vaan zien aajd karakter bewoerd es Enkhuze, meh toch zuut 't stadscintrum nog redelik historisch oet. De pleine de Roode Steen en de Waag, zoewie inkel kèrke en väöl aw patriciërshoezer getuge nog vaan de bleuj die de stad in de Gawwe Iew doormaakde.

Historie

Hoorn is waorsjijnlik oontstoon aon 't ind vaan de daartiende iew; zoe wied goon archeologische vonsde temeenste trök. 't Laog op 'ne strandrögk aon de Zuiderzie; dewijl d'n umgeving moorechteg waor kós me ziech hei vestege. Hoorn woort e handelscintrum veur de streik, die laanksemaon ingepolderd en bewoend woort. In 1357 kraog Hoorn stadsrechte vaan graaf Floris V van Holland, dee in deen tied bezeg waor Wesfriesland te vereuvere en gere de börgers vaan Hoorn veur ziech wouw winne. In de vieftiende en zestiende iew greujde Hoorn oet vaan 'ne diek mèt e paar zijstraote tot 'n echte stad. 't Plein de Roode Steen, 'ne zevesproonk, waor in deen tied 't cintrum vaan de bedrievegheid en deenden es kiesmerret. In 1426 weurt de ierste umwalling (nog zoonder walmör) gebojd, oonder aandere tege de Frieze en de Kennemers. Tijens d'n Tachtegjaoregen Oorlog sloot Hoorn ziech bij d'n Opstand aon.

In de Gawwe Iew bleujt Hoorn op es handelsstad en es kamer vaan de VOC en WIC. De stad greujde tot d'n umvaank vaan de modèrn binnestad, en had op de top mesjiens wel 20.000 inwoeners, wie ouch concurrint Enkhuze. Bekinde ziehelde oet dene tied zien Jan Pietersz. Coen en de Sjeepsjónges vaan Bontekoe, euver wee in de twintegste iew e book zouw weure gesjreve. In de achtiende iew kump Hoorn tot verval. D'n handel in de Nederlen stagneert en Amsterdam weurt noe ech veurnaomer es de stei in Wes-Friesland. D'n echte greuj kump pas weer in de twintegste iew, veur e deil vaan euverloup oet Amsterdam, meh veural ouch door immigratie vaanaof 't platteland. In 1966 weurt Hoorn tot greujkèrn aongeweze.

Gebore in Hoorn

• George Baker, muzikant.
• Frank en Ronald de Boer, vootballers.

Trivia

• Kaap Hoorn, 't zuidelikste puntsje vaan Zuid-Amerika, is nao Hoorn verneump. Ze woort oontdek door de Hoornse sjippers Jacob Lemaire en Willem Cornelisz. Schouten.

Externe link

• Website vaan de gemeinte Hoorn