Duip
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De duip ies in mièrder religies 'n sacrament. Bie de katholieke, bie de protestante en bie de oastersj-orthodoxe weurs se daodoor in de gemeinsjap opgenómme. Zie doon dat meistal door de kingerduip, meh sóms were ouch volwassene geduip. De Vrie Evangelische Gemeintes höbbe ouch de kingerduip, woabie op latere laeftied de doupbeloftes vernuujd were. Doupsgezinde, Baptisten, de Vergadering van geluivige, de Zevendedaagsadventiste, Volle evangeliegemeintes, Pinkstergroeperinge en Jehova's getuige doon de volwasseduip.
Historie
[bewirk | brón bewèrke]In 't Oud Testament moet de heiden Naäman ziech zève kièr ónderdómpele in de Jordaan. Bekènd ies ouch de duip van Johannes de Duiper. Volges Johannesevangelie (veural Joh 3:22, 26 en Joh 4:1-3 woabie Joh 4:2 'n later invoging zou zin) zou meugelik Jezus zelf ouch luuj geduip höbbe. De ièrsjte Christene duipde allein mèt Paosje. De duip es rite en teike kump van bie de jude, woabie 't bie bepaalde groeperinge 'n reinigingsrite waor veur de zung of 'n rite bie de opname van 'ne heiden bie de gemeinsjap.
Katholieke kèrk
[bewirk | brón bewèrke]'t Duipe ies in Katholieke kèrk 'n liturgische handeling, woadoor 'n kind of volwasse miensj weurt opgenómme in de kèrkgemeinsjap en de gemeinsjap van Christus. De toedening van diet sacrament gebeurt meistal door 'ne preester, meh in geval van noad maog ederein 'ne andere miensj duipe. In de duipkapel, woa de doupvont sjteit, sjprenkelt de preester get water euver 't köpke van de duipeling mèt gewiejd water, (wiewater), en sjpriek de weurd: "Iech duip diech in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geis". Volges de katholieke lièr krieg de duipeling heiligmakende genade, de vergeving van alle zung en 'n ónoetwisbaar merkteike op de zièl.
Peetnónk en peettant
[bewirk | brón bewèrke]Bie d'n duip zint neve de ouwersj en familielede ouch de peetnónk en paat of peettant aanwezig. De peetnónk en paat belaove, in de zoageneumde duipbelofte, dat zie, names de duipeling, alle koad zölle aafwieze en troew aan 't Katholiek gelouf.
Duipkeers, duipbewies, duipkleid
[bewirk | brón bewèrke]Bie d'n duip krieg 't kind 'n duipkeerts, die tiedes de plechtigheid aangemaak weurt aan de vlam van de paosjkeerts, en 'n duipbewies. De keerts zou 't leech zin en symbool van de verreze Hièr (Jezus). 'n Duipbewies ies 'n sjrieftelike verklaoring woa-in de duipname, peetnónk, paat, geboorte en duipdatum vermeld sjtoon. 't Kieeke zelf haet bie 't duipe 'n wiet duipklèdsje aan of 'ne wiete sjluier euver ziech heen.
Duipname
[bewirk | brón bewèrke]Duipname zint de name, die bie d'n duip weure gegeve aan 't kind. Meistal zint dat de name van 'ne petroanheilige en goon dees truuk op de name van peetnónk paat, ouwersj of groatouwersj. In 't dageliks leve weurt de roopnaam gebruuk. Es 'n kind bieveurbeeld de, dèks drie, duipname Johannes, Elisabeth, Maria haet gekrege zal bie 'n jungske de roopnaam Jan, Sjeng of Johan gebruuk were en bie 'n maedsje de roopname Jeanne of Hanna. Es de ièrsjte heilige (naam) ziene fièsdaag (sjterfdaag) haet, zal ouch de drager van zien of häöre naam namesdaag viere. Vreuger waor dat de viering van lètste (heilige) duipnaam. Allewiel ies 't viere van de namesdaag verdronge door de viering van de verjäördaag.
Erfzónde
[bewirk | brón bewèrke]Vreuger woorte baby's zoa gauw meugelik, binne 'n paar daag nao de geboorte geduip, want andersj zou 't in erfzung leve. De wiesvrouw (vroedvrouw) deeg bie de katholieke sóms de noadduip (gièduip geneump) es 't leve van 't pasgebore kind in gevaor waor.
Plechtige communie
[bewirk | brón bewèrke]De Plechtige Communie of Vernujing van de Duipbeloftes vóng/vingk plaats op 12-jaorige laeftied in de Paosjnach. Dit gebruuk weurt de lètste tièntal jaore neet miè toegepas. Waal kriege 11 of 12-jaorige 't sacrament van 't Vörmsel toegedeend door de biesjop of ziene vervenger (vicaris).
Duip van Jezus en duip in de kuns
[bewirk | brón bewèrke]Bekènd ies de duip van Jezus door Johannes de Duiper in de rivier de Jordaan. Op väöl sjilderieje, fresco's en in beeldhouwwerke ies diet tafereel oetgebeeld.
Duipkapelle zint in groate kèrke dèks apaarte ruumdes in 't geboew of zelfs los van de kèrk liegkende kapelle. Van de lètste geuf 't veural in Italië veurbeelde zoa-es de baptisteria in Pisa, Pistoia, Roame, Siena en Florence.
In Belsj kènt me ouch nog de duip es óntgreuning en inwiejing in 't sjtudenteleve.