1 november

1 november is 'nen daag op de Gregoriaanse en Juliaanse kalender. 't Is d'n 305en daag vaan e gewoen jaor en d'n 306en vaan e sjrikkeljaor; nao dezen daag volge nog 60 daog. Op dezen daag veert me in de Roems-Kathelieke Kèrk Allerheilege. Ouch is 't de nationaole fiesdaag vaan Algerije en vaan Antigua en Barbuda.

Gebäörtenisse

• 365 - De Alemanne steke de Rijn euver en valle Gallië binne.
• 996 - In 't sjinkingsakte vaan keizer Otto III weurt veur 't iers gesproke vaan Ostarrîchi (Aajdhoegduits veur Oosteriek).
• 1009 - 'n Berbermach oonder Sulayman ibnu-l-Hakam versleit de Oemajjadekalief Mohammed II vaan Cordoba.
• 1141 - Steven vaan Blois krijg d'n titel 'keuning vaan Ingeland' trök.
• 1179 - Filips II weurt tot keuning vaan Fraankriek gekroend.
• 1214 - De havestad Sinope gief ziech euver aon de Seldjoekse Turke.
• 1503 - Paus Julius II weurt verkoze.
• 1512 - 't Plefóng vaan de Sixtijnse Kapèl, besjèlderd door Michelangelo, weurt veur 't iers aon 't pebliek getuind.
• 1520 - Ferdinand Magellaan oontdèk de nao häöm verneumde ziestraot in zuielek Zuid-Amerika.
• 1555 - Franse Hugenote stiechte de kolonie Antarctisch Fraankriek op de plaots vaan 't huieg Rio de Janeiro.
• 1570 - D'n Allerheilegevlood sleit touw aon de Nederlandse kös.
• 1604 - 't Speul Othello vaan William Shakespeare geit in Whitehall Palace, Londe in premièr.
• 1611 - The tempest vaan Shakespeare geit in premièr, ouch in Whitehall Palace.
• 1612 - Russische tróppe oonder Dmitri Pozjarski verjaoge de Poolse tróppe oet de Moskouse Kitajgorod.
• 1688 - Stadhawwer Wöllem III vaan Oranje vaart in Hellevoetsluis oet nao Ingeland um dao keuning Zjaak II aof te zètte.
• 1755 - Ein zjwaor aardbaeving in Lissabon verrinneweert tweë-derde deil van de sjtad en kos 50.000-100.000 doaje. Ómdat 't epicentrum oet de kus ligk, óntsjteit d'r eine vloodgolf van 12,5 maeter heuëgde die ouch de kuste van Fez en Meknes in Marokko teistert.
• 1765 - 't Brits bewind veurt in zien Noord-Amerikaanse kolonies de Stamp Act in.
• 1800 - John Adams nump 't Wit Hoes, de ambswoening vaan de president vaan de Vereinegde Staote, in gebruuk.
• 1805 - Napoleon vèlt Oosteriek binne.
• 1831 - 't Algemeen Handelsblad nump zien nuuj óngerkómme aan de Amsterdamse Nieuwezijds Voorburgwal 240 in gebruuk.
• 1849 - In Nederlandj treujt 't Kabinèt-De Kempenaer-Donker Curtius aaf nao gebrek aan euvereinsjtömming mèt de meërderheid van de Tweëde Kamer. Johan Rudolph Thorbecke en zien eësjte kabinèt beginne aan hun werk.
• 1876 - In Nederlandj wirt 't Noordzeëkanaal geäöpend.
• 1894 - Nicolaas II weurt de lèste keizer vaan Rusland.
• 1914 - Paus Benedictus XV bringk de encycliek Ad Beatissimi Apostolorum oet.
• 1914 - Duitsland versleit 't Vereineg Keuninkriek in de Zieslaag bij Coronel veur de kös vaan Chili.
• 1918 - Wes-Oekraïne sjeit ziech vaan Oosteriek-Hongarije aof.
• 1922 - 't Sultanaot in Turkije weurt mèt d'n troensaofstand vaan Mehmed VI aofgesjaf.
• 1925 - Robert Millikan bewies 't besjtaon van kosmische sjtraling.
• 1925 - De Vereeniging van Arbeiders Radio-Amateurs weurt opgeriech.
• 1928 - Turkije vervink bij wèt 't Arabisch sjrif door 't Latiens sjrif.
• 1940 - 't Japans sjlaagsjeep Musashi wirt op de sjeepswerf van Nagasaki in alle sjtilde te water gelaote. Ze is op dat memènt 't groatste sjlaagsjeep oats geboewd.
• 1944 - Twiede Wereldoorlog: Britse legereinhede lande op Walcheren (Zieland).
• 1950 - Twie Puerto Ricaanse nationaliste doen 'ne mislökde maordaonslaag op president Harry S. Truman.
• 1950 - Paus Pius XII formuleert 't dogma vaan Maria-Hemelvaart en röp daobij de pauseleke oonfeilbaarheid in.
• 1952 - De Amerikane teste Ivy Mike, d'n ierste waterstofbom, op 't atol Eniwetok.
• 1956 - Imre Nagy kondig de truktrèkking van Hongarije oet 't Warschaupact aan.
• 1956 - In Nederlandj wirt de Adoptiewèt van krach. Pleegkènjer kènne vanaaf noe waere gewettig.
• 1957 - Inveuring van de maximumsjnelheid van vieftig kilomaeter per oer bènne de beboewde kómp in Nederlandj.
• 1963 - In Zuid-Vietnam begint 'ne staotsgreep.
• 1963 - In Arecibo (Puerto Rico) geit 'n observatorium ope, wat gebruuk maak vaan de groetste radiotelescoop oets.
• 1965 - In Enschede wirt profvoetbalclub FC Twente opgerich nao ein fusie tösje SC Enschede en Enschedese Boys.
• 1974 - In Nederlandj wirt ein verangering in de Waegeverkeërswèt van krach, wodoor de peliesie waeggebrukersj kent controlere op alcoholgebruuk door middel van 't blaospiepke en de bloodproof.
• 1981 - Antigua en Barbuda weurt oonaofhenkelek vaan 't Vereineg Keuninkriek.
• 1984 - Abortus weurt gelegaliseerd in Nederland, door 't aonnumme vaan de Wèt aofbreking zwangersjap en 't Besluit aofbreking zwangersjap.
• 1985 - De Nederlandse regering besljut tot plaatsjing van kruusvlöchwaopes mèt atoomlaojing op Vleegbasis Woensdrecht.
• 1990 - Mary Robinson weurt de ierste vruiwlike president vaan Ierland.
• 1993 - 't Verdraag vaan Mestreech treujt in wèrking; opriechting EU.
• 1998 - De ierste deile vaan de ruimtestatie ISS weure gelanceerd.
• 1999 - Doe Maar, de populairste popgroop die Nederland oets heet gekind, maak bekind weer bijein te koume.
• 2000 - Servië-Montenegro slut ziech aon bij de Vereinegde Naties.
• 2012 - In de Saoedische hoofstad Riyad oontplof 'nen tankwage, mèt 26 doeje en 135 gewoonde tot gevolg.
• 2013 - Bernard Wesphael, ónaafhenkelik lid van 't Welsj parlemènt, weurt in Oostende gearresteerd op verdènking van de maord op zien vrouw.

Gebore

• 846 - Lowie de Stottereer, keuning vaan Fraankriek (gestorve 879)
• 1530 - Étienne de La Boétie, Franse filosoof en zjuris (gestorve 1563)
• 1751 - Emanuel Schikaneder, Oosteriekse vrijmetseleer, sjriever, zenger en amateurcomponis
• 1778 - Gustaaf IV Adolf vaan Zwede (gestorve 1837)
• 1838 - Khedrup Gyatso, èlfden Dalai Lama vaan Tibet (gestorve 1856)
• 1845 - Sigismund Gorazdowski, Poolse preester en heilige (gesjtorve 1920)
• 1847 - Hiệp Hòa, keizer vaan Vietnam (gestorve 1883)
• 1862 - Johan Wagenaar, Nederlandsen organis en componis (gestorve 1941)
• 1872 - Hendrik Seyffardt, Nederlandse militair en collaborateur (gesjtórve 1943)
• 1878 - Carlos Saavedra Lamas, Argentijnse politicus en gelierde, Nobelpries veur de Vrei 1936 (gestorve 1959)
• 1880 - Alfred Wegener, Duitse meteoroloog (gestorve 1930)
• 1886 - Hermann Broch, Oosterieks-Amerikaansen diechter (gestorve 1951)
• 1886 - Sakutarō Hagiwara, Japansen diechter en criticus (gestorve 1942)
• 1889 - Philip Noel-Baker, Britsen atleet, gelierde en politicus, Nobelpries veur de Vrei 1959 (gestorve 1982)
• 1902 - Eugen Jochum, Duitsen dirizjènt (gestorve 1987)
• 1923 - Victoria de los Angeles, Sjpaanse operazangeres (gesjtorve 2005)
• 1929 - Rudy Kousbroek, Nederlandsen essayis (gestorve 2010)
• 1934 - Aat Veldhoen, Nederlandse kunsteneer (gestorve 2018)
• 1935 - Edward Said, Palestijns-Amerikaanse gelierde (gestorve 2003)
• 1939 - Barbara Bosson, Amerikaanse actrice
• 1943 - Salvatore Adamo, Belsj-Italiaanse zenger
• 1944 - Rafic Hariri, Libanese zakemaan en politicus (gestorve 2005)
• 1965 - Laetitia Griffith, Nederlandse politica (VVD)
• 1966 - Fabrizio Bontempi, Italiaanse fitserenner
• 1967 - Henk Angenent, Nederlandse sjaatser
• 1973 - Igor González de Galdeano, Sjpaanse fitserenner en ploogleijer
• 1975 - Erben Wennemars, Nederlandse sjaatser
• 1979 - Jan Jaap van der Wal, Nederlandse cabaretier

Gesjtorve

• 1296 - Guillaume Durand (ca. 66), Fransen theoloog
• 1406 - Johanna vaan Braobant (84)
• 1463 - David vaan Trebizonde (ca. 55)
• 1588 - Jean Daurat (80), Fransen diechter en gelierde
• 1629 - Hendrick ter Brugghen (41), Nederlandjse kunssjilder
• 1629 - Jacob van der Doordt (ca. 39), Nederlandjse kunssjilder
• 1676 - Gisbertus Voetius (87), Nederlandsen theoloog
• 1700 - Sjarel II vaan Spaanje (38)
• 1750 - Gustaaf Willem van Imhoff (45), gouverneur-generaal van de VOC in Indië
• 1888 - Nikolaj Przewalski (49), Russische óntdèkkingsreiziger
• 1894 - Tsaar Alexander III van Ruslandj (49)
• 1903 - Theodor Mommsen (85), Duitse sjriever, Nobelpries veur de Literatuur 1902
• 1925 - Max Linder (41), Fransen acteur en cabaretier
• 1942 - Hugo Distler (34), Duitsen organis en componis
• 1955 - Dale Carnegie (66), Amerikaanse succes-goeroe en sjriever
• 1958 - Yahya Kemal Beyatlı (73), Turksen diechter en politicus
• 1972 - Robert H. MacArthur (42), Amerikaanse ecoloog
• 1972 - Ezra Pound (87), Amerikaansen diechter en criticus
• 1983 - Anthony van Hoboken (96), Nederlands-Zwitserse musicoloog
• 2017 - Abubakari Yakubu (35), Ghanese voetballer