1990
Uiterlijk
1990 waor e gewoen jaor wat begós op maondig.
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]- jannewarie
- 7 - D'n Torie vaan Pisa weurt um instortingsgevier veur publiek geslote.
- 13 - Douglas Wilder weurt d'n ierste zwarten Amerikaanse gouvernäör; heer is gekoze in Virginia.
- fibberwarie
- 2 - President Frederik de Klerk vaan Zuid-Afrika legaliseert 't ANC en belaof Nelson Mandela vrij te zalle laote.
- 11 - Nelson Mandela weurt vrijgelaote.
- 11 - Michail Gorbatsjov gief touwstumming tot de hereineging vaan de twie Duitslan.
- miert
- 15 - Michail Gorbatsjov weurt president vaan de USSR.
- 18 - In de DDR vinde veur 't iers democratische verkezinge plaots.
- 21 - Namibië weurt oonaofhenkelik vaan Zuid-Afrika.
- april
- 3 - Keuning Boudewien van 't Belsj weigert de abortuswèt te oonderteikene.
- 24 - De Hubble ruimtetelescoop, opgestèld in de ruimde, weurt gelanceerd.
- mei
- 4 - Letland verklaort ziech oonaofhenkelik vaan de USSR.
- 20 - In Roemenië weure veur 't iers vrij verkezinge gehawwe.
- juni
- juli
- 1 - Wes- en Oes-Duitsland vereinege hun economieë - De Wes-Duitse mark weurt noe ouch in 't oeste ingeveud.
- 2 - In Mekka koume 1426 pilgers um in de minsemassa's in de haj.
- 15 - In Colombo, Sri Lanka, vermaorde Tamil-Tiegers 168 moslims.
- 28 - Alberto Fujimori weurt president vaan Peru.
- augustus
- 2 - D'n Iraakse president Saddam Hoessein vèlt Koeweit binne. Heimèt begint d'n Twiede Golfkreeg.
- 28 - Saddam Hoessein verklaort Koeweit tot de 19e provincie vaan Irak.
- september
- 12 - De veer Duitse bezèttingsmachte slete in Moskou 'n akkaord wat de weeg vrijmaak veur hereineging vaan Duitsland.
- oktober
- november
- 1 - Mary Robinson weurt de ierste vruiwlike president vaan Ierland.
- 12 - Prins Akihito, zoon vaan de in 1989 gestorve keizer Hirohito, weurt tot de 125e keizer vaan Japan gekroend.
- 22 - Margaret Thatcher nump oontslaag es premier vaan 't Vereineg Keuninkriek. John Major zal häör vief daog later opvolge.
- 29 - De Veilegheidsraod vaan de Vereinegde Naties käört militair ingriepe tege Irak good, gestèld tot dit laand ziech op 15 jannewarie 1991 nog neet trökgetrokke heet.
- december
- Lech Wałęsa weurt tot president vaan Pole gekoze.
- In Zuid-Afrika weurt de apartheid aofgesjaf.
- 1 - De Kanaaltunnelboring tösse Groet-Brittannië en Fraankriek kump veerdeg.
- 9 - Slobodan Milošević weurt president vaan Servië.
- 16 - Jean-Bertrand Aristide weurt gekoze tot president vaan Haïti.
Nobelprieze
[bewirk | brón bewèrke]- Natuurkunde: Jerome Friedman, Henry Way Kendall en Richard E. Taylor "um hun baonbrekend oonderzeuk umtrint depe oonbuigzaam verstruiing vaan elektrone op protone en geboonde neutrone, die vaan essentieel belaank zien gewees veur de oontwikkeling vaan 't quarkmodel in de deilkesfysica."
- Sjemie: Elias James Corey "um zien oontwikkeling vaan de theorie en methodologie vaan organische synthees."
- Geneeskunde: Joseph E. Murray en E. Donnall Thomas "um hun oontdèkkinge umtrint orgaan- en celtransplantatie in de behandeling vaan minseleke krenkdes."
- Literatuur: Ocatvio Paz "um gepassionneerde sjriefsele mèt wij horizonte, geteikend door 'n geveulege intelligentie en minseleke integriteit."
- Vrei: Michail Gorbatsjov, secretair-generaol vaan de Communistische Partij vaan de Sovjet-Unie en president vaan de Sovjet-Unie, "um zien leiende rol in 't vreidesperces wat vaandaog d'n daag belaankrieke deile vaan de internationaol gemeinsjap kinmerk."
- Economie: Harry Markowitz, Merton Miller en William F. Sharpe "um hun pioneerswerk in de theorie vaan financieel economie."
Gebore
[bewirk | brón bewèrke]- 16 fibberwarie - The Weeknd (Abel Makkonen Tesfaye), Canadese popzenger
- 31 miert - Lyra McKee, Britse journaliste (gestorve 2019)
- 15 april - Emma Watson, Britse actries
- 18 aprèl - Anna van der Breggen, Nederlandse fietsrenster
- 17 juli - Mattie Stepanek, Amerikaanse sjriever en wónjerkèndj
- 16 september - Andrew van Horssen, Politicus, óesvinger en milieuambassadeur
- 31 oktober - Emiliano Sala, Argentijnse voetballer (gestorve 2019)
- 28 november - Marjolijn van den Bighelaar, Nederlandse voetbalster
Gesjtorve
[bewirk | brón bewèrke]- 4 jannewarie - Wim Volkers, Nederlandse vootballer (90)
- 10 jannewarie - Lei Molin, Nederlands-Limburgse sjèlder (72)
- 16 fibberwarie - Keith Haring, Amerikaanse kunsteneer (31, AIDS)
- 4 april - Sarah Vaughan, Amerikaanse jazz-zengers (66)
- 28 augustus - Willy Vandersteen, Belzje sjtripteikeneer (77)
- 12 oktober - Max Tailleur, Joeds-Nederlandsen humoris (81, reuma)
- 14 oktober - Leonard Bernstein, Amerikaanse dirigent (72)
- 23 november - Roald Dahl, Britse sjriever (74, bloodkrenkde)
- 23 november - Renate Rubinstein, Nederlandse sjriefster (61, multiple sclerose)