Baio (Portugallia)

Baio^[1] est Lusitanicum oppidum in Districtu Portu Cali, in Regione Septemtrione et in Subregione Tamăca, propemodum cum 3 200 incolarum.

Est sedes municipii cum area 174,53 km² et cum 20 522 incolarum anno 2011, subdivisi in paroecias quattuordecim. Municipium a Septemtrione municipio Amarantho, ab Oriente Pensus Regulae ac Mansione Frigida, a Meridie Villa Rausendi ac Cinfilani et ab Occidente Termino de Canaveses terminatur.

Historia

Aevum Praehistoricum et Antiquitas

Quamquam Iugum Aboboreirae (Lusice; Serra da Aboboreira) Palaeolithici Inferioris (circa 30 000 a.C.n.) unifacies in schisto lapillo sculpta inventa est, fuit saeculo V aut saeculo IV a.C.n. (de 5000 a.C.n. ad 4500 a.C.n. in Neolithico) cum orta sunt prima hamella, in suggestibus prope aquae lineas. Archaeologica studia quae in iuga Aboboreirae et Castelli (Lusice; Serra do Castelo sive Serra Capixaba) ex anno 1978 effecta sunt, iam exsistentia vastae necropoleōs megalithicae manifestavere, inter maximas quae in praesenti Lusitano in territorio cognoscuntur, fere cum quattuor decadibus agnitorum tumulorum. Culturalis huius concilii origo debetur transitui et fixioni migratoriarum undarum, ventarum e Germaniae Meridie (e regione Hallstatica). Celtae primum populus fuere qui, consequenter, hic suas sedes collocavere. Castra, menhires et alia archeologica inventa hanc Celtici dominii regionem fuisse ostendunt. Cultura Celtica semper in hac Maraonis^[2] (Lusice; Marão) inclavatura mansit et adhuc hodie se suam praesentiam sentire facit.

Medium Aevum

Transitu e Superiori in Inferius Medium Aevum, formata est Terra Baionis (Lusice; Terra de Baião), in quam domitabatur castellum: Castellum Silvarum (Lusice; Castelo de Matos), a Suebis conditum, antiquum Castellum Pinnae Albae (Lusice; Castelo de Penalva). Terra Baionis est origo familiae nobilis Baionum (Lusice; Baiões), descendentium e Domino Arnaldo (abavo Egae Moniz, praefecti Domini Alphonsi Henrici), bellatore qui venit pugnatum contra Mauros in Paeninsula Hiberica circum annum 985. Terrae Baionis ei velut praemium propter eius virtutem a rege Castellae concessae sunt. Alii historiographi Dominum Arnaldum bellatorem qui suum ducatum in bello amisisset fuisse; alii Baionensem equitem, regis Italiae filium et regis Franciae nepotem, esse et hanc originem nominis Baionis fore putant. Eius filius, Gondesindus Arnaldus Baionis suum nomen catoeciis Villae Gondesindi (Lusice; Gozende), Govi (Lusice; Gove) et Baioni dedit. Concilii insigne idem sicut familiae Cabral est, quae hic Turrim Campelli (Lusice; Torre de Campelo), manerium turrim blasonatum, a Georgio Dias Cabral, Petri Álvares Cabral fratre, conditum, possedit. Turris Campelli anno 1927 a Commissione Administrativae Camerae Municipalis Baionis expropriata et vulsa est.

Dominus Ioannes I terras Baionis cognato Comestabilis Nunni Álvares Pereira dedit.

Aevum Novum et Aevum Praesens

Reditā Coronā tempore Domini Ioannis II, Baio forum e Domino Emmanueli I Kalendis Septembribus anni 1513 accepit.

Iam saeculo XX Iugum Aboboreirae (Lusice; Serra da Aboboreira) locus variarum apparitionum Marianarum locali pastori fuit, quod ut aedificaretur Sacellum Nostrae Dominae Ducis (Lusice; Capela de Nossa Senhora da Guia), induxit, quo adveniunt multi peregrinatores aut mere advenae, pace attracti quam hic inveniunt.

Populositas

Concilii Baionis populositas (inter 1801 et 2011)
1801	1849	1900	1930	1960	1981	1991	2001	2011
9 939	17 944	23 139	26 886	28 864	24 438	22 456	22 355	20 522

Paroeciae

Concilium Baio divisum est in paroecias quattuordecim, quae sunt:

Insigne	Paroecia Latine	Paroecia Lusice
Insigne Freandis	Freandi^[3]	Frende
	Genataciolus^[4]	Gestaçô
Insigne Govis	Gove	Gove
	Grillus	Grilo
	Lobi Montis	Loivos do Monte
Insigne Sanctae Marinae Ozecari	Sancta Marina Ozecari ^[5]	Santa Marinha do Zêzere
Insigne Anseti	Unio Paroeciarum Anseti et Ripae Durii ^[6]	União das Freguesias de Ancede e Ribadouro
	Unio Paroeciarum Baionis (Sanctae Leocadiae) et Maskinatae^[7]	União das Freguesias de Baião (Santa Leocádia) e Mesquinhata
Insigne Campelli	Unio Paroeciarum Campelli et Ovilis ^[8]	União das Freguesias de Campelo e Ovil
Insigne Loborum Ripae	Unio Paroeciarum Loborum Ripae et Tresourarum ^[9]	União das Freguesias de Loivos da Ribeira e Tresouras
Insigne Sanctae Crucis Durii	Unio Paroeciarum Sanctae Crucis Durii et Sancti Thomae de Cubela ^[10]	União das Freguesias de Santa Cruz do Douro e São Tomé de Covelas
Insigne Taxariae	Unio Paroeciarum Taxariae et Taxarioli^[11]	União das Freguesias de Teixeira e Teixeiró
Insigne Vallaterum	Vallateres ^[12]	Valadares
	Villa Viaerici^[13]	Viariz

Generalia

Baio concilium cum maxima percentatione areae viridis et silvae in toto districtu Portu Cali est et in suo territorio rarae pulchritudinis opes naturales possidet, inter quas Iugum Aboboreirae (Lusice; Serra da Aboboreira), Mons Maraonis^[14] (Lusice; Serra do Marão), Iugum Castelli Silvarum (Lusice; Serra do Castelo de Matos) aut flumina Durius (Lusice; Douro), Taxaria (Lusice; Teixeira) et Ovile (Lusice; Ovil).

Praeter megalithicam congeriem Iugis Aboboreirae et Castelli Silvarum compositam, ubi Campum Archaeologicum Iugi Aboboreirae (Lusice; Campo Arqueológico da Serra da Aboboreira seu CASA), amplius cum quinque milibus annorum continenter deductorum incolarum, possidet, aliquas faunae species unicas in tota Paeninsula Hiberica possidet et inter 30 et 40% aliquarum animalium ac vegetalium specierum in toto Lusitanico territorio exsistentium adhuc servat. Hoc ambitu, adhuc excellit Coenobium Sancti Andreae Anseti^[15] (Lusice; Convento de Santo André de Ancede), anno Domini 1113, ante Lusitanicam nationalitatem conditam, cuius sociale oeconomicumque pondus per Mediaevalem perihodon se sentire faciebat in extensione patente e Portu Cali ad Pensum Regulae.

Ambitu litterario, referendus est Ioachimus Soeiro Pereira Gomes paroeciae Genatacioli, concilii Baionis, naturalis esse et scriptor Eça de Queirós se in incolis, in topiis, localibus in usibus et moribus uno suorum operum notissimorum, A Cidade e as Serras, inspiravisse. Fundus Villae Novae (Lusice; Quinta de Vila Nova), Sancta Cruce Durii Baione, "Domus Tormium" (Lusice; Casa de Tormes) hodie nuncupatur et statio ferriviaria Arecorum^[16] (Lusice; Aregos) nomine "Tormes" denuo baptizata est.

Antonius Mota, celeberrimus scriptor nationali gradu ambitu litterario infanto-iuvenili, agnitus et praemio pluries laureatus, die 16 Iulii 1957 Villarelli (Lusice; Vilarelho), paroeciae Ovili (Lusice; Ovil) natus est. Cuius liber Outros Tempos (anno 2006), adultis scriptus, cum imaginibus Baionensis architectae Marthae Lemos, inevitabile opus est ei qui modum quo intestinarum zonarum populus medio saeculo XX viveret cognoscere velit.

In gastronomia, concilium Baio notum est propter qualitatem suarum carnum, designate, ob suum fumarium (Lusice; fumeiro) ac ob suam agninam assam et propter sua vina. Ut serventur traditionalis productionis methodi his carnibus et ut pretium vinorum Baionensium qualitati addatur, Camera Municipalis quotannis duo gastronomica proposita promovet. A milibus hominum ex variis nationis locis venientibus visitata, primum, nuncupatum "Mercatus Fumarii et Elixurae Lusitanicae" (Lusice; Feira do Fumeiro e do Cozido à Portuguesa), Martio aut ineunte Aprili habitus; et secundum, appellatum "Festum Agninae Assae et Oryzae Furni" (Lusice; Festival do Anho Assado e do Arroz do Forno), exeunte Iulio. Una cum his propositis, evenit exhibitio vinorum et manufacturae, cum speciali emphasi calathoplecticae et claris baculis Genataciolensibus (Lusice; bengalas de Gestaçô), traditionalibus bellariis, praesertim crustulo Taxariae (Lusice; biscoito da Teixeira), et traditionali regionis musicae.

Praeclari homines Baione nati

Antonius Mota, scriptor;
Antonius Cabral, politicus et scriptor;
Bernardus Augustus de Madureira e Vasconcelos, professor cathedraticus Theologiae, theologus, poëta et scriptor;
Frater Dominicus Vieira, scriptor et lexicologus
Michael Carolus de Sottomayor e Azeredo, scriptor et administrator concilii Baionis;
Ioachimus Soeiro Pereira Gomes, scriptor et unum inter praecipua Neorealismi nomina.
Vicecomes Villae Maurae, scriptor et politicus.

Musica

Baionensi ambitu musico excellunt:

Grex Anaconda [1]

Grex Os Andarilhos Pagina oficial do grupo Andarilhos

Grex Musicorum Domi Populi Sanctae Marinae Ozecari

Grex Martialis Villae Anseti

Nota

[1] Distrito do PORTO. Trabalho e Pesquisa de Carlos Leite Ribeiro

[2] O território de Anégia e a organização administrativa e militar do curso terminal do Douro (Séculos IX-XII) ab Antonio Emmanuele de Carvalho LIMA

[3] reguesiafrende.com

[4] -gestaco.pt

[5] Vicipaedia Lusa

[6] .pt

[7] squinhata.jfreguesia.com

[8] .pt

[9] Vicipaedia Lusica

[10] reguesias.pt

[11] .pt

[12] vigopedia.com

[13] .pt

[14] O território de Anégia e a organização administrativa e militar do curso terminal do Douro (Séculos IX-XII) ab Antonio Emmanuele de Carvalho LIMA

[15] .pt

[16] toponimialusitana.blogspot.com.es

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]