Menydh Erebus
 | |
| Sort |
menydh, loskvenydh  |
|---|---|
| Henwys dhyworth |
HMS Erebus |
| Doronieth | |
| Konteth |
Antarctic Treaty area |
| A-ugh an mor |
3,794 Meter |
| Kesordnogyon |
77.53°S 167.28°E |
| Sevyans |
3,794 Meter |
| Kadon |
Transantarctic Mountains |
 | |
| Devnydh |
Basalt |
Menydh Erebus yw loskvenydh gweythresek, an nessa ughella yn Antarktika (wosa Menydh Sidley) ha'n loskvenydh pella dhe'n dhyghow war an planet. Y ughelder yw 3,794 meter (12,448 tr.), ha desedhys yw y'n Serghogethtir Ross {Ross Dependency) war Enys Ross. War an keth enys yma tri loskvenydh anweythresek: Menydh Terror, Menydh Bird, ha Menydh Terra Nova.
An loskvenydh re beu gweythresek 1.3 milvil vledhen. Desedhys yw lynn lava hir y vewnans y'n kowdoll downna war dopp an menydh. An lynn re beu gwelys a-dhia an 1970ow a-varr.
Droklam jynn ebron
[golegi | pennfenten]Tyller veu an menydh rag droklam jynn-ebron, Air New Zealand Neyj 901, a hwarva yn mis Du 1979. Ladhys veu pubonan war an jynn ebron, 259 anedha. An neuj o rag porpos gweles an menydh, hemm yw rag tornysi. An tybyans yw nag wrug an lewyader gweles an menydh, drefen bos an howl a-dhelergh an jynn ebron. An menydh ytho o golowys gans an howl, gwynn drefen an ergh ha rew, gans kommol gwynn a-dryv dhodho. Gelwys yw an studh ma 'flat light'. Ny wra neyjow hevelep mos dhe weles an menydh lemmyn.
An loskvenydh
[golegi | pennfenten]Marthys yw an loskvenydh rag godhonieth. Y dardhansow yw a'n eghen Strombolek (tardhansow byghan ha hir y vewnans), ytho godhonydhyon a yll studhya an loskvenydh yn ogas. Desedhys yw an loskvenydh ogas (35km) dhe dylleryow Gorsav McMurdo (Statys Unys) ha Gorsav Scott (Mordir Nowydh).
Klassys yw Menydh Erebus avel stratoloskvenydh liesfurvyek (polygenetic stratovolcano). Hanter a-woles an loskvenydh yw loskvenydh skoos ha'n hanter a-wartha yw stratopigorn.
Mogdollow rew
[golegi | pennfenten]Menydh Erebus yw a vri rag y lies mogdoll rew (ice fumaroles), touryow a rew a furv a-dro dhe'n gassys a dhienk dhyworth tollow war an enep. An fogow rew furvyes gans an mogdollow yw tewl, heb lower a daklow byw ynna (bakteria ha fongow dre vras). Ytho godhonydhyon a gar gul hwithrans ynna, ow studhya oligotrofow (organedhow a yll treusvewa yn le mayth eus fowt a asnodhow). An chif eghennow a vakteria kevys ena yw Chloroflexi hag Acidobacteria.
Diskudhans ha hanow
[golegi | pennfenten]Menydh Erebus veu diskudhys 27 Genver 1841 (pan veu tardhans loskvenydhyek), gans hwithrer tiryow penneghlek Sir James Clark Ross. Ev a'n henwis ha Menydh Terror yn ogas dhe enora y worhelyon, HMS Erebus ha HMS Terror.
-
Menydh Erebus -
Mappa a Enys Ross -
Kowdell Menydh Erebus -
Skeusen lorell a Venydh Erebus ow tiskwedha golow a'y lynn lava -
Skommow dhyworth Air New Zealand Neyj 901
.jpg)
