Ewnhynsegieth

Immanuel Kant o filosfer Almaynek a dybi meur a-dro dhe ewnhynsegieth y'n 18ves kansvledhen.

Ewnhynsegieth po filosofieth voral yw skorren a filosofieth a yssyns "kevreythya, difres ha komendya tybyansow a fara mas ha drog". Ewnhynsegieth, keffrys hag esthetegieth, a wra tochya talvosogeth, an asrannow ma yw synsys y'n skorren filosofieth henwys aksiologieth.

Ewnhynsegieth a assay gorthebi govynnow a vaseth denel dre styrya tybyansow kepar ha mas ha tebel, ewn ha kamm, vertu ha drogedh, justis ha drogober. Avel skorren govynadow skiansek, filosofieth voral yw kevrynnys dhe vrysonieth voral, ewnhynsegieth dheskrifek ha tybieth talvosogeth.

Tri arenebedh chyf a studhyans yn ewnhynsegieth hedhyw yw:

1. Meta-ewnhynsegieth, ow tochya an styryans tybiethel a argyansow moral, ha fatel dhetermya aga thalvosogethow gwiryonedh (mars eus);
2. Ewnhynsegieth normasek, ow tochya an fordhow hewul dhe dhetermya fordh wrians mas;
3. Ewnhynsegieth weythresek, ow tochya an pyth mayth eus ambos (po kummyas) dhe nebonan gul yn studh arbennik po parth wrians komparek.

Ewnhynsegieth a assay gorthebi govynnow kepar ha:

• Py gwriansow yw mas? Py gwriansow yw tebel?
• Fatel yllir aswon an dyffrans?
• Yw maseth ha drogedh an keth?
• Fatel dylir dhyn gul erviransow kales a yll gweres po shyndya tus erel?
• Fatel doch aga gwriansow tus erel?

Yma'n erthygel ma owth usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek kres.

Onan a'n kans erthygel posekka war Wikipedya yw an erthygel ma.