sêv

Binêre herwiha: şev, şêv, û sev

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /seːv/
Deng (Êlih)
Kîtekirin: sêv

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	sêv	sêv
Îzafe	sêva	sêvên
Çemandî	sêvê	sêvan
Nîşandera çemandî	wê sêvê	wan sêvan
Bangkirin	sêvê	sêvino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	sêvek	sêvin
Îzafe	sêveke	sêvine
Çemandî	sêvekê	sêvinan

sêv mê

(fêkî) darek e û fêkiyê wê ye, fêkiyê wê mîna gogekê ye û hindî mistekê mezin e, rengê wê bi gelemperî sor yan kesk e
- Zaro sêvinan dixwin. — (Kurmancî, , hj. 14-15, 1994, r. 147)
- Şabaş e ji Xwedê ra
  Selweya bih û sêvan
  Belçîm ji zîv û zêra — (Feqiyê Teyran, )

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: سێڤ‎
kurdî-krîlî: сев

Cûreyên sêvan

sêva çalê (tama wan ne xweş e. çal dikin, piştê çal derxistinê tama wan xweş dibe)
sêva payîzî (libhûr e, spî ye)
sêva teremaxî (libgir û spî ye)
sêva bejî (Malus sylvestris)

Navê zanistî

Malus domestica

Jê

Etîmolojî

Hevreha soranî سێو‎ (sêw), kurdiya başûrî sêf, hewramî sawi, zazakî saye, tacikî себ (seb), talîşî سیف‎‎ (sîf), farisî سیب‎ (sîb), belûçî سوپ‎ (sop), pehlewî 𐭠𐭩𐭰‎‎ (sêp/sêb) ji zimanên îranî. Peyv di zimanên kevn yên îranî (avestayî û hexamenişî) de nehatiye qeydkirin.

Ji zimanên îranî yên rojava wêdetir etîmolojiya peyvê bi esehî nayê zanîn. Bo nimûne, di zimanên îranî yên rojhilatî de yên wek osetî û peştûyî de wek peyveke xwemalî peyda nabe (nû ji farisî ketiye peştûyî) û di sogdî û xwarezmî de nehatiye qeydkirin.

Peyv bi berfirehî di zimanên Hindistanê de peyda dibe lê texmînen ew ji zimanên îranî hatiye wergirtin: sanskrîtî सेवि (sevi), nepalî स्याउ (syāu), punjabî ਸਿਓ (sio)... Formên ûrdûyî سیب‎‎ (seb‎) (sêb) û hindî सेब (sêb) bi zelalî ne demeke dirêj e ku ji farisî hatine wergirtin.

Bi ihtimaleke mezin peyveke kevnar ya Rojhilata Navîn û/yan Kafkasyayê ye. Bidin ber bo nimûne van zimanên ne-hindûewropî: hetî 𒊭𒀀𒊀𒀜 (ša-a-waₐ-at /šawat/), abazayî чӏва (č̣̍vā) û belkî bi metatezê gurcî ვაშლი (vašli). Peyv herwiha di hîtîtî de wek 𒊭𒈠𒇻 (ša-ma-lu /šam(a)lu-/) hatiye qeydkirin lê çunkî hîtîtî jî li heman herêmê ye, ihtimalen wê jî ev peyv ji zimanekî deverê wergirtiye û hebûna peyvê di hîtîtî de ne delîlê wê ye ku peyv hindûewropî be.

Piraniya (lê ne hemû) şaxên din yên hindûewropî peyveke ji peyva proto-hindûewropî *h₂ébōl bi kar tînin, bo nimûne îngilîzî apple, bretonî aval, latviyayî âbols, rusî я́блоко (yábloko)... Lê peyvên ji rehên din jî hene, bo nimûne yûnaniya kevn μῆλον (mêlon) û latînî mālum ku texmînen ji zimanekî kevn yê devera Deryaya Navîn hatine wergirtin. Yan jî fransî pomme ku ji latînî pomus (fêkî) wateya wê guheriye.

Lê herwiha hatiye pêşniyazkirin ku peyva îranî ji proto-îranî *cáywaH (bihagiran, binirx) be, hevreha sanskrîtî शेव (śéva: bihagiran, ezîz).

Çavkanî: Abayev, Bailey, Chyet, Kloekhorst, Lubotsky, Mayrhofer, Morgenstierne, Novák, Tsabolov, Turner, Etymonline, The Tower of Babel,

Bi zaravayên din

Soranî: سێو‎ (sêw)
Kurdiya başûrî: sêf
Lekî: sêf
Hewramî: sawi, sewi
Zazakî: saye → diq m

Werger

Abazayî: чӏва (č̣̍vā)
Abenakî: aples
Abxazî: аҵәа (āc̣°ā)
Adîgeyî: мыӏэрыс (məʾărəs), мые (məe)
Afrîkansî: appel → af
Akadî: 𒄑𒈢 (ḫašḫūru)
Alabamayî: takkólchoba
Albanî: mollë → sq m
Alêwîtî: yaavluka
Almaniya bilind a kevn: apful n
Almanî: Apfel → de n
Elmanîşî: Öpfel n

Elmanîşî: Àpfel n

Bayerî: Epfe n

Frankoniya navendî: Appel n
Altayiya başûrî: алама (alama)
Amharî: ፖም (pom)
Amîs: lingko
Apaçî:
Apaçiya rojava: masáána
Aragonî: mazana → an m
Aramiya nû ya asûrî: ܚܲܒܘܼܫܵܐ‎ n (ḳābuša)
Arçî: аӏнш
Aromanî: mer m
Asamî: আপেল (apel)
Astûrî: mazana → ast m
Avarî: гӏеч (ʿeč)
Aynuyî: リンゴ (ringo)
Azerî: alma → az
Bajwayiya kendava rojava: ipol
Baskî: sagar → eu
Başkîrî: алма (alma)
Batsbî: ჴორ (qor)
Belarusî: я́блык n (jáblyk)
Belûçî: سوپ‎ (sop)
Bengalî: আপেল → bn (apel)
Bîkoliya naverast: mansanas
Bîslamayî: apol
Blakfotî: áípasstaamiinaamm
Bojpûrî: सेव (sev)
Bretonî: aval → br n, avaloù → br pj
Buduxî: йеч (ječ)
Bulgarî: я́бълка → bg m (jábǎlka)
Bununî: pingku
Burmayî: ပန်းသီး → my (pan:si:)
Buryatî: яблока (jabloka)
Çeçenî: ӏаж (ʿaž)
Çekî: jablko → cs nt
Çerokî: ᏒᎦᏔ → chr (svgata)
Çeyenî: má'xeme
Çînî:
Kantonî: 蘋果 (ping⁴ gwo²)

Dunganî: гуәзы (guəzɨ)

Hakkayî: 林檎 (lin-kó; lìm-khìm)

Mandarînî: 蘋果 → zh (píngguǒ)

Minnanî: 蘋果 → zh-min-nan (phōng-kó, phông-kó, phêng-kó, pîn-kó), 瓜果 → zh-min-nan (kua-kó), 林檎 (lìn-gò͘, lîm-khîm)

Wuyî: 蘋果
Çuvaşî: улма (ulma)
Danmarkî: æble → da nt
Dargwayî: гӏинц (ʿinc)
Divehî: އާފަލު‎ (āfalu)
Dusuniya navendî: apol
Elfdalî: eppel nt
Elwîrî-wîderî: سیب‎ (sib)
Emilî: pàm m, pùm m
Endonezyayî: apel → id
Erebî: تُفَّاحَة‎ m (tuffāḥa), تُفَّاح‎ n (tuffāḥ)
Erebiya misrî: تفّاح‎ n (tuffāḥ), تفّاحة‎ m (tuffāḥa)

Erebiya kendavî: تفّاح‎ n (tuffāḥ), تفّاحة‎ m (tuffāḥa)

Erebiya hîcazî: تُفَّاحة‎ m (tuffāḥa)
Ermenî: խնձոր → hy (xnjor)
Erzayî: умарь (umarʹ), сад умарь (sad umarʹ)
Esperantoyî: pomo → eo
Estonî: õun → et, ubin
Farisî: سیب‎ → fa (sib)
Ferî: súrepli → fo nt, epli → fo
Fiji hindiyî: aapul
Fîjî: yapolo → fj
Fînî: omena → fi
Fransî: pomme → fr m
Friyolî: miluç n, mêl n
Frîsiya bakur:
Frîsiya bakur: aapel n

Frîsiya bakur: Oapel n

Mooring: ååpel n
Frîsiya kevn: appel
Frîsiya saterlandî: Appel
Frîsî: apel → fy
Gaelîka skotî: ubhal n
Gagawzî: alma
Galîsî: mazá → gl m, poma → gl m, boullo n
Gaulisî: abalo-
Gujaratî: સફરજન nt (sapharjan)
Gurcî: ვაშლი → ka (vašli)
Guwaranî: guavirana'a, yva
Haîtî: pòm
Hawayî: ʻāhia
Hindî: सेब → hi n (seb), सेव → hi n (sev), सेउ → hi n (seu)
Holendî: appel → nl n
Hunsrikî: Eppel m
Îbanî: ipul
Îbranî: תַּפּוּחַ‎ → he n (tapúakh)
Îdoyî: pomo → io
Îlokanoyî: mansanas
Îngilîziya kevn: æppel → ang n
Îngilîziya navîn: appel
Îngilîzî: apple → en
Îngriyî: omena, puuomena
Îngûşî: ӏаж (ʿaž)
Înterlîngua: pomo
Înuîtî: ᑭᒻᒥᓇᐅᔭᖅ
Îrlendiya kevn: uball nt
Îrlendî: úll → ga n
Îtalî: mela → it m
Îzlendî: epli → is nt
Japonî: 林檎 → ja (りんご, リンゴ, ringo), 苹果 → ja (へいか, heika, ひょうか, hyōka)
Javayî: apel → jv
Kabardî: мыӏэрысэ (məʾărəsă)
Kalalîsûtî: iipili
Kalmîkî: альмн (al'mn)
Kannadayî: ಸೇಬು → kn (sēbu)
Karaçay-balkarî: алма
Karakalpakî: alma
Karelî: juablukku
Kaşûbî: jabko nt
Katalanî: poma → ca m
Kavalanî: linggu
Keçwayî: mansana
Keşmîrî: ژوٗنٛٹھ‎ → ks n (ċūnṭh)
Kirgizî: алма → ky (alma)
Kîngalî: ඇපල් → si (æpal)
Kînyarwandayî: pome 9 an 10
Komî-permyakî: яблӧк (jablök)
Koreyî: 사과 → ko (sagwa)
Kornî: aval → kw n
Kreyoliya jameîkî: apl
Kreyoliya morîtanî: pom
Kreyoliya seyşelî: ponm
Kumikî: алма (alma)
Kvenî: äpyli
Ladînoyî: mansana m
Lakî: гьивч (hiwč)
Latgalî: uobeļs n
Latînî: mālum → la nt
Latviyayî: ābols → lv n
Lenape:
Unamî: apëlìsh
Lawsî: ໝາກໂປມ (māk pōm), ຫມາກປົ່ມ (māk pom)
Lezgînî: ич (ič)
Lîgûrî: mei
Lîmbûrgî: appel → li n
Lîtwanî: obuolys → lt n
Lombardî: pomm n
Lueyî: ᦖᦱᧅᦘᦲᧃᧉᦷᦅ (ṁaakphiin²ko)
Luksembûrgî: Apel → lb n
Mòçenoyî: epfl n
Makedonî: јаболко nt (jabolko)
Malagasî: paoma → mg
Malayalamî: ആപ്പിൾ → ml (āppiḷ)
Malezî: epal → ms, tufah, apel (Riau)
Maltayî: tuffieħa m
Mançûyî: ᡦᡳᠩᡤᡠᡵᡳ (pingguri), ᡦᡳᠩᡤᡠ (pinggu)
Manksî: ooyl → gv m
Maorî: āporo → mi
Maranaoyî: mansanas
Maratî: सफरचंद (sapharcanda)
Marî:
Mariya rojhilatî: олма
Marîkopayî: kwes'ul'ul
Mayayiya yukatekî: chak pakʼáal
Mecarî: alma → hu
Megrelî: უშქური (uškuri)
Melanauyiya navendî: ipul
Misrî:

(dpḥw n)
Mîrandî: maçana m
Mohawkî: sewahyowane
Mokşayî: мар (mar), марь (marʹ)
Mongolî:
Kirîlî: алим → mn (alim), алмарад → mn (almarad)

Mongolî: ᠠᠯᠢᠮ᠎ᠠ (alim-a), ᠠᠯᠮᠤᠷᠠᠳ (almurad)
Nahwatlî: manzana → nah
Napolîtanî: mìlo, méla
Navajoyî: bilasáana
Nedersaksî:
Almaniya jêrîn a almanî: Appel
Nepalî: स्याऊ (syāū), स्याउ → ne (syāu)
Newarî: स्याउ (syāu)
Nogayî: алма (alma)
Normandî: pomme m, paomme m, pum m, poume m
Norsiya kevn: epli nt
Norwecî: eple → no nt
Norweciya nînorskî: eple → nn nt
Nottoway-meherrînî: quaharrag
Ojibweyî: mishiimin
Oksîtanî: poma → oc m
Oriyayî: ସେଓ (seo)
Oromoyî: poomii
Osetî: фӕткъуы (fætk’°y)
Osmanî: الما‎ (elma), سیب‎ (sib)
Oygurî: ئالما‎ → ug (alma)
Ozbekî: olma → uz
Paîwanî: cada'
Papyamentoyî: apel
Penrhynî: āpara
Peştûyî: مڼه‎ → ps m (maṇá)
Piedmontîsî: pom
Pîkardî: peimme
Plodîşî: Aupel n
Polabî: jobťü nt
Polonî: jabłko → pl nt
Portugalî: maçã → pt m
Prusiya kevn: wābli
Puncabiya rojavayî: سیب‎ → pnb
Puncabî: ਸਿਓ → pa (sio), ਸੇਬ → pa (sēb)
Qazaxî: алма → kk (alma)
Qiptî: ϫⲉⲙⲫⲉϩ n (čempheh)
Rarotongî: ‘āpara
Rohingyayî: sép
Romagnolî: méla m
Romancî: mail n
Romanî: phabaj m
Romanyayî: măr → ro nt
Rusî: я́блоко → ru nt (jábloko)
Rusînî: ябко nt (jabko)
Samiya bakurî: ehpel
Samiya skoltî: jabll
Samoayî: 'apu
Sanskrîtî: सेवि → sa nt (sevi)
Sebwanoyî: mansanas
Sicîlî: pumu → scn n, puma → scn m
Sindhî: صُوفُ‎ → sd n (sūfu)
Sirboxirwatî:
Kirîlî: јабука m

Latînî: jabuka → sh m
Siryaniya klasîk: ܚܙܘܪܐ‎ n (ḥazzūrā)
Sîlhetî: ꠀꠄꠚꠟ (aefól)
Skotî: aipple, aiple
Slaviya kevn:
Kirîlî: аблъко nt (ablŭko)

Glagolîtîk: ⰰⰱⰾⱏⰽⱁ nt (ⰰⰱⰾⱏⰽⱁ)
Slaviya rojavayî ya kevn: ꙗблъко nt (jablŭko)
Slovakî: jablko → sk nt
Slovenî: jabolko → sl nt
Somalî: tufaax n
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: jabłuko nt

Sorbiya jorîn: jabłuko nt
Sotoyiya başûr: apole → st
Spanî: manzana → es m, mela → es, poma
Sundanî: apel
Sûdovî: vobale m
Svanî: უ̂ისგუ̂ (ûisgû), უ̂ისგ (ûisg), უსგუ̂ (usgû), უ̂ისკუ̂ (ûisḳû)
Swahîlî: tofaa 5 an 6
Swêdî: äpple → sv nt
Şerpayî: ཤའུ
Şîngazîcayî: pomu 5 an 6
Tabasaranî: вич (vič)
Tacikî: себ → tg (seb)
Tagalogî: mansanas → tl
Tahîtî: 'āpara
Talişî: سیف‎ (sif)
Tamîlî: ஆப்பழம் → ta (āppaḻam)
Tarantinoyî: mulèdde m
Tarokoyî: ringgo, supaw
Tatiya kevn: سیو‎ (sīv)
Tatî: сиб
Tayî: แอปเปิล → th
Telûgûyî: కాయ → te (kāya), ఆపిల్ → te (āpil)
Temazîxtiya atlasa navendî: ⵜⴰⴷⴼⴼⵓⵢⵜ (tadffuyt)
Teteriya krîmî: alma
Teterî: алма → tt (alma)
Tetûmî: masán
Tigrînî: ቱፋሕ (tufaḥ), ሜለ (melä)
Tirkî: elma → tr, tüffah
Tirkmenî: alma → tk
Tîbetî: ཀུ་ཤུ (ku shu)
Tlingitî: x'áax'
Tsongayî: vundzu
Tsouyî: heesi
Udî: еъшӏ (e̱š:)
Udmurtî: улмо (ulmo), яблок (jablok)
Ugarîtî: 𐎚𐎔𐎈 (tpḥ)
Urdûyî: سیب‎ n (seb)
Ûkraynî: я́блуко → uk nt (jábluko)
Vendayî: apula
Venîsî: pom → vec
Viyetnamî: táo tây → vi, bôm → vi, táo → vi, bom → vi
Volapûkî: pod → vo, apod
Voroyî: upin
Walonî: peme → wa
Warayî: mansanas
Weylsî: afal → cy
Wîlamowî: epuł n
Wolofî: pom
Ximêrî: ប៉ុម (pom)
Xosayî: iapile 5 an 6
Yagnobî: себ
Yakutî: яблоко (yabloko), дьаабылака (caabılaka)
Yidîşî: עפּל‎ n (epl)
Yorubayî: èso òro òyìnbó
Yupîkiya navendî: atsarpak
Yurokî: ˀɹplɹs
Yûnanî: μήλο → el nt (mílo)
Kevn: μῆλον nt (mêlon)

Dorîk: μᾶλον nt (mâlon)
Zhuangî: makbinzgoj, makbingzgoj
Zuluyî: ihhabhula → zu 5 an 6
Zuniyî: mansana