Gula Spî
Gula Spî
Weiße Rose  | |
|---|---|
| |
.jpg) | |
| Dewlet | Almanya |
| Dema avabûnê |
|
| Damezrîner |
|
| Cihê baregehê | |
| Hj. endaman |
|
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre | |
Gula Spî (bi almanî: Weiße Rose) komeke berxwedanê ya bêşîdet, rewşenbîr bû li Almanyaya Nazî, ya ku ji hêla pênc xwendekar û yek profesorê Zanîngeha Munîhê ve dihat birêvebirin: Willi Graf, Kurt Huber, Christoph Probst, Alexander Schmorell, Hans Scholl û Sophie Scholl. Komê kampanyayek belavok û grafîtiyên anonîm a bi banga dijberiya çalak li dijî rejîma Nazî pêk anî. Çalakiyên wan di 27ê hezîrana 1942an de li Munîhê dest pê kir û bi girtina koma bingehîn ji aliyê Gestapo di 18ê sibata 1943an de bi dawî bûn.[1] Hemû kom, endamên din û alîgirên komê yên ku belavokan belav dikirin, ji aliyê Dadgeha Gel a Naziyan (Volksgerichtshof) ve hatin darizandin; gelek ji wan bi îdam an zîndanê hatin mehkûm kirin.
Hans û Sophie Scholl û Christoph Probst çar roj piştî girtina wan, di 22ê sibata 1943an de, bi giyotînê hatin îdamkirin. Di dema dadgehê de, Sophie gelek caran gotina dadger qut kir. Ji bersûcan re ti derfeta axaftinê nehat dayîn.
Komê broşurên xwe li herêma mezin a Munîhê nivîsî, çap kir û di destpêkê de belav kir. Dûv re, hilgirên veşartî kopiyên xwe anîn bajarên din, bi piranî li deverên başûrê Almanyayê. Di tîrmeha 1943an de, balafirên Hevalbendan belavoka xwe ya şeşemîn û dawîn bi sernavê Manîfestoya Xwendekarên Munîhê avêtin ser Almanyayê. Bi tevayî, Gula Spî şeş belavok nivîsandine, ku bi giştî nêzîkî 15,000 nusxeyan hatine zêdekirin û belav kirin. Wan tê de sûc û zordariya rejîma Nazî şermezar kirin û banga berxwedanê kirin. Di belavoka xwe ya duyemîn de, wan bi eşkereyî çewsandin û komkujiyên cihûyan şermezar kirin.[2] Di dema girtina wan de, endamên Gula Spî hema hema bi komên din ên berxwedanê yên Alman ên mîna Kreisau Zirkel an koma Schulze-Boysen/Harnack ya Orkestraya Sor re têkilî danîn.
Îro, Gula Spî hem li Almanya û hem jî li seranserê cîhanê tê zanîn.
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ "History of LMU". www.lmu.de (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 9 adar 2023.
- ^ "Merchants of Despair: Radical Environmentalists, Criminal Pseudo-Scientists, and the Fatal Cult of Antihumanism - Google Search". www.google.com. Roja gihiştinê 9 adar 2023.
