خوەکوشتن
 | دبە کوئە ڤ گۆتار راستەراستئا ن ژ ب قسمی ب ماکینەیا وەرگەراندنێ هاتبە چێکرن. تێ دە خەلەتیێن وەرگەراندنێ هەنە. (تیرمەه 2024) |
خوەکوشتن | |
|---|---|
| |
 ل گۆریئە فسانەیێ، هەلبەستڤانا یەونان ساپفۆ ژ بەر هەزکرنا بێبەرسڤئا فەریبۆتڤان فاۆن خوە ژ زنارەکی خستە خوارێ. تابلۆیائە رنست ستüجکەلبەرگ، 1897. | |
| مالپەر | فاملیپرۆژەجت |
بگوهێرە - ویکیدانەیێ بگوهێرە | |
خوەکوشتنئا ن ژی خوەکوژی ب قەستی قەداندنا ژیانا خوە یە. تێگینا خوەکوشتنێ رەوشەک دەروونی یا کو تێ دە فکر، خەیال، پێلئوو کرنێن دۆمدار، دووبارەکریئا ن ژی د ناڤ زێدەبوونێن قەیرانان دە نە کو ب مەبەستا مرنا خوە ب مەبەست تێنەئا رمانج کرن ڤەدبێژە.
نەخوەشیێن دەروونی (د ناڤ دە دەپرەسیۆن، نەخوەشیا بپۆلار، شیزۆفرەنیا، نەخوەشیێن کەسایەتیێ، نەخوەشیێن ترسێ)، نەخوەشیێن لاشی (وەک سەندرۆما وەستاندنا کرۆنیک)،ئوو ئی ستسمارا ماددەیان (د ناڤ دەئا لکۆلیزمئوو کارانینئوو ڤەکشینا ژ بەنزۆدازەپینان) فاکتۆرێن خەتەرەیێ نە.[1][2][3]حن خوەکوشتن ژ بەر سترەسێ (وەکی ژ تەنگاسیێن داراییئا نئا کادەمیک)، پرسگرێکێن پێوەندیێ (وەکی ڤەقەتینئا ن هەڤبەردان)،ئا ن تاجیزئوو زۆردەستیێ کرنێن پێک تێن.[4][5]کەسێن کو بەرێ هەولا خوەکوشتنێ دانە، ژ بۆ هەولدانێن پاشەرۆژێ د مەترسیا زێدە دە نە. حەولدانێن بباندۆرئێ ن پێشیلێگرتنا خوەکوشتنێ د ناڤ خوە دە سینۆردارکرنا گهیشتنا رێبازێن خوەکوژیێ نە، وەکی پێشیلێگرتنا چەک، نارکۆتیکئوو نارکۆتیکان; دەرمانکرنا نەخوەشیێن دەروونیئوو بکارانینا ماددەیان; راگهاندنا بالدارئا مەدیایێ یا دەربارێ خوەکوشتنێ دە;ئوو باشکرنا شەرتئوو مەرجێنئا بۆری.[6][7] حەر چەند خەتێن گەرمئێ ن کریزێ چاڤکانیێن هەڤپار ن ژی، باندۆرا وان باش نەهاتیە لێکۆلین کرن.[8][9]
نێزیکی 1.5% ژ هەمی مرنێن ل سەرانسەرێ جیهانێ ب خوەکوشتنێ نە. د سالەک دیارکری دە،ئە ڤ یەک ژ 100،000 کەسان 12 یە.[10] رێژەیا خوەکوشتنێ ب گەلەمپەری د ناڤ مێران دە ژ یا ژنان زێدەترئە ، ژ 1،5 قات هەیا 3،5 قات ل جیهانا پێشکەفتی. خوەکوشتن بێتر د ناڤ کەسێن ژ 70 سالی مەزنتر دە یە; لێ بەلێ، ل هن وەلاتان، کەسێن د ناڤبەرا 15ئوو 30 سالی دە د بن خەتەرا هەری زێدە دە نە. ئەورۆپا د سالا 2015ان دە ل گۆری هەرێمان خوەدی رێژەیا هەری زێدە یا خوەکوشتنێ بوو.[11] ل گۆری تەخمینان هەر سال 10 هەتا 20 میلیۆن هەولدانێن خوەکوشتنێ یێن نە کوژەر هەنە.[12] حەولدانێن خوەکوشتنێ یێن نە-کوژەر دکارن ببن سەدەما برینداربوونئوو سەقەتیێن دەمدرێژ.[13] ل جیهانا رۆژاڤا هەولدان د ناڤ جوانئوو ژنان دە زێدەتر ن.[14]
نێرینێن ل سەر خوەکوشتنێ ژ هێلا مژارێن هەبوونی یێن بەرفرەهئێ ن وەکیئۆ ل، نامووسئوو واتەیا ژیانێ ڤە هاتنە باندۆر کرن.[15][16] ئۆلێنئی براهیمی ژ بەر باوەریا ب پیرۆزیا ژیانێ، ب کەڤنەشۆپی خوەکوشتنێ وەکی سووجەکی ل هەمبەر خوەدێ دهەسبینن.[17] د سەردەما سامورایان دە ل ژاپۆنێ، رەنگەکی خوەکوژیێ کو ب ناڤێ سەپپوکو (腹切り، هاراکر) تێ زانین، وەکیئا موورەک ژ بۆ تێکچوونێئا ن وەکی رەنگەک پرۆتەستۆیێ هاتە پەژراندن.[18] سات، پراتیکەک کو ژ هێلا بریتانی ڤە ل حندستانێ قەدەخە یە، ژ ژنەبیەک حندو هێڤی دکر کو خوە ل سەر جەنازەیێ مێرێ خوە بشەوتینە، ب دلخوازی ان د بن زەختا مالباتئوو جڤاکێ دە.[19] خوەکوشتنئوو هەولدانا خوەکوشتنێ بەرێ نەقانوونی بوو، لێئێ دی ل پرانیا وەلاتێن رۆژاڤایی نە وسا یە.[20]ئە و ل هن وەلاتان وەک سووجەک دمینە.[21] د سەدسالێن 20.ئوو 21. دە خوەکوشتن د گەلەک جاران دە وەک شێوەیەکی پرۆتەستۆیێ هاتیە بکارانینئوو کامیکازەئوو تەقینێن خوەکوژی وەک تاکتیکەکە لەشکەری یان تەرۆریستی هاتنە بکارانین.[22] خوەکوشتن ب گەلەمپەری ژ بۆ مالبات، خزمئوو ئا لیگرێن دنئێ ن نێزیک وەکی فەلاکەتەک مەزن تێ دیتن،ئوو هەما هەما ل هەر دەڤەرێ جیهانێ ب نەیینی تێ دیتن.[23][24][25]
چاڤکانی
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]- ^ حاوتۆن ک، ڤان حەەرنگەن ک (نیسان 2009). "سوجدە". لانجەت. 373 (9672): 1372–81. دۆ:10.1016/س0140-6736(09)60372-خ. پمIد 19376453. س2جIد 208790312.
- ^ رجها س، فاهەد م، کهۆوریئە ، مسهارا ب (2014). "سوجدە نئا وتسم سپەجتروم دسۆردەرس". ئارجهڤەسئۆ ف سوجدە رەسەارجه. 18 (4): 327–39. دۆ:10.1080/13811118.2013.824834. پمIد 24713024. س2جIد 25741716.
- ^ دۆددس تژ (ادار 2017). "پرەسجربەد بەنزۆدازەپنەسئا ند سوجدە رسک:ئا رەڤەوئۆ ف تهە لتەراتورە". تهە پرماری جارە جۆمپانۆن فۆر جنس دسۆردەرس. 19 (2). دۆ:10.4088/پجج.16ر02037. پمIد 28257172.
- ^ بۆتتنۆ سم، بۆتتنۆ جم، رەگنا جگ، جۆررەائا ڤ، ربەرۆ وس (ادار 2015). "جیبەربوللینگئا ندئا دۆلەسجەنت مەنتال هەالته: سیستەماتج رەڤەو". جادەرنۆس دە ساودە پوبلجا. 31 (3): 463–75. دۆ:10.1590/0102-311خ00036114. پمIد 25859714.
- ^ "سوجدە راتەس رسنگئا جرۆسس تهەئو .س. | جدجئۆ نلنە نەوسرۆۆم | جدج". ووو.جدج.گۆڤ (بئی نگلیزیائا مەریکی). 11 نیسان 2019. رۆژا گهشتنێ 19ئی لۆن 2019.
رەلاتۆنسهپ پرۆبلەمسئۆ ر لۆسس، سوبستانجە مسوسە; پهیسجال هەالته پرۆبلەمس;ئا ند ژۆب، مۆنەی، لەگالئۆ ر هۆوسنگ سترەسسئۆ فتەن جۆنتربوتەد تۆ رسک فۆر سوجدە.
- ^ "سوجدە فاجت سهەەت ن°398". وحئۆ. نیسان 2016. ژئۆ ریژینالێ د 4ئا دار 2016 دە هاتئا رشیڤکرن. رۆژا گهشتنێ 3ئا دار 2016.
- ^ پرەڤەنتنگ سوجدەئا رەسۆورجە فۆر مەدا پرۆفەسسۆنالس (پدف). 2008. Iسبن 978-92-4-159707-4.
- ^ ساکنۆفسکی I (هەزیران 2007). "تهە جوررەنتئە ڤدەنجە باسە فۆر تهە جلنجال جارەئۆ ف سوجدال پاتەنتس: سترەنگتهسئا ند وەاکنەسسەس". جانادان ژۆورنالئۆ ف پسیجهاتری. 52 (6 سوپپل 1): 7س–20س. پمIد 17824349.
ئۆتهەر سوجدە پرەڤەنتۆن ستراتەگەس تهات هاڤە بەەن جۆنسدەرەدئا رە جرسس جەنترەسئا ند هۆتلنەس، مەتهۆد جۆنترۆل،ئا ند مەدائە دوجاتۆن... تهەرە س منمال رەسەارجهئۆ ن تهەسە ستراتەگەس.ئە ڤەن تهۆوگه جرسس جەنترەسئا ند هۆتلنەسئا رەئو سەد بی سوجدال یۆوته، نفۆرماتۆنئا بۆوت تهەر مپاجتئۆ ن سوجدال بەهاڤۆور س لاجکنگ.
- ^ زالسمان گ، حاوتۆن ک، واسسەرمان د، ڤان حەەرنگەن ک،ئا رەنسمانئە ، سارجهاپۆنە م،ئوو یێن دن. (تیرمەه 2016). "سوجدە پرەڤەنتۆن ستراتەگەس رەڤستەد: 10-یەار سیستەماتج رەڤەو". تهە لانجەت. پسیجهاتری. 3 (7): 646–59. دۆ:10.1016/س2215-0366(16)30030-خ. هدل:1854/لئو-8509936. پمIد 27289303.
ئۆتهەرئا پپرۆاجهەس تهات نەەد فورتهەر نڤەستگاتۆن نجلودە گاتەکەەپەر تراننگ،ئە دوجاتۆنئۆ ف پهیسجانس،ئا ند نتەرنەتئا ند هەلپلنە سوپپۆرت.
- ^ فازەل س، رونەسۆن ب (کانوونا پاشین 2020). "سوجدە". نەوئە نگلاند ژۆورنالئۆ ف مەدجنە. 382 (3): 266–74. دۆ:10.1056/نئەژمرا1902944. پمج 7116087. پمIد 31940700. س2جIد 210332277.
- ^ پرەڤەنتنگ سوجدە:ئا گلۆبال مپەراتڤە. وحئۆ. 2014. رر. 7، 20، 40. Iسبن 978-92-4-156477-9.
- ^ "سوجدە راتەس پەر (100 000 پۆپولاتۆن)". وۆرلد حەالتهئۆ رگانزاتۆن.
- ^ بەرتۆلۆتە ژم، فلەسجهماننئا (چریا پێشین 2002). "سوجدەئا ند پسیجهاترج داگنۆسس:ئا وۆرلدودە پەرسپەجتڤە". وۆرلد پسیجهاتری. 1 (3): 181–5. پمج 1489848. پمIد 16946849.
- ^ جهانگ ب، گتلن د، پاتەل ر (یلۆن 2011). "تهە دەپرەسسەد پاتەنتئا ند سوجدال پاتەنت ن تهەئە مەرگەنجی دەپارتمەنت:ئە ڤدەنجە-باسەد ماناگەمەنتئا ند ترەاتمەنت ستراتەگەس". ئەمەرگەنجی مەدجنە پراجتجە. 13 (9): 1–23، قوز 23–4. پمIد 22164363.
- ^ تۆمەرئا (2013). ئەخستەنتالئا ند سپرتوال Iسسوەس ن دەاتهئا تتتودەس. پسیجهۆلۆگی پرەسس. ر. 282. Iسبن 978-1-136-67690-1.
- ^ رتزەر گ، ستەپنسکی ژ،ئە دیتۆر (2011). تهە ولەی-بلاجکوەلل جۆمپانۆن تۆ ماژۆر سۆجال تهەۆرستس. مالدەن، مئا: ولەی-بلاجکوەلل. ر. 65. Iسبن 978-1-4443-9660-7.
- ^ گۆد، رەلگۆن، سجەنجە، ناتورە، جولتورە،ئا ند مۆرالتی.ئا رجهوای پوبلسهنگ. 2014. ر. 254. Iسبن 978-1-4808-1124-9.
- ^ جۆلت گح (1992). تهەئە نگمائۆ ف سوجدە (چاپا 1ست تۆوجهستۆنە). نەو یۆرک: سمۆن & سجهوستەر. ر. 139. Iسبن 978-0-671-76071-7.
- ^ "Iندان وۆمان جۆممتس سات سوجدە". ببج.جۆ.وک. 7 تەباخ 2002. ژئۆ ریژینالێ د 2 سبات 2011 دە هاتئا رشیڤکرن. رۆژا گهشتنێ 26 تەباخ 2010.
- ^ وهتە ت (2010). وۆرکنگ وته سوجدال ندڤدوالس :ئا گودە تۆ پرۆڤدنگئو ندەرستاندنگ،ئا سسەسسمەنتئا ند سوپپۆرت. لۆندۆن: ژەسسجا کنگسلەی پوبلسهەرس. ر. 12. Iسبن 978-1-84905-115-6.
- ^ لەستەر د (2006). "سوجدەئا ند سلام". ئارجهڤەسئۆ ف سوجدە رەسەارجه. 10 (1): 77–97. دۆ:10.1080/13811110500318489. پمIد 16287698. س2جIد 35754641.
- ^ ئاگگاروال ن (2009). "رەتهنکنگ سوجدە بۆمبنگ". جرسس. 30 (2): 94–7. دۆ:10.1027/0227-5910.30.2.94. پمIد 19525169. س2جIد 35560934.
- ^ روسسەلل ن (گولان 1968). "تهە تابۆۆئۆ ف سوجدە". پسیجهاتری. 31 (2): 173–183. دۆ:10.1080/00332747.1968.11023545. پمIد 27780435.
- ^ ڤاوگهان م. "تهە 'دسجۆڤەری'ئۆ ف سوجدە نئا فرجا". ببج (بئی نگلیزیا بریتانی). رۆژا گهشتنێ 16 هەزیران 2020.
- ^ "سوجدە". وۆرلد حەالتهئۆ رگانزاتۆن (بئی نگلیزی). رۆژا گهشتنێ 16 هەزیران 2020.
