Homo erectus

حۆمۆئە رەجتوس
حۆمۆئە رەجتوس
تاکسۆنا فۆسیلێ ;
دەما دەستپێکرنێ	1900 مللەننوم ب.ز. ;
دەما بداویبوونێ	143 مللەننوم ب.ز. ;
	بگوهێرە - ویکیدانەیێ بگوهێرە

حۆمۆئە رەجتوس (تێ واتەیا "مرۆڤێ تیک")' جورەیەکی وندابوویی یا مرۆڤێئا رکایکئە کو د سەردەما پلەیستۆسەنێ دە، ب روودانا وێ یا هەری پێشین نێزی 2 ملیۆن سال بەرێ ژیان کرنە.^[1] میناکێن وێ د ناڤئە ندامێن یەکەمئێ ن ناسکری یێن جنسێ حۆمۆ دە نە.

گەلەک جورەیێن مرۆڤان، وەک ح. هەدەلبەرگەنسسئوو ح.ئا نتەکەسسۆر، خویا دکن کو ژ ح. ەرەجتوس زێدە بوونەئوو نەاندەرتال، دەنسۆڤانسئوو مرۆڤێن نووژەن ب گەلەمپەری تێنە هەسباندن کو ژ ح. هەدەلبەرگەنسس زێدە بوونە.^[2] ح. ەرەجتوس یەکەم باپیرێ مرۆڤی بوو کو ل سەرانسەرێئە وراسیایێ بەلاڤ بوونەئوو ب رێزەک پارزەمینی ڤە ژ نیڤگراڤائی بەری هەیا ژاڤایێ درێژ بوونە. دبە کو نفووسا ئاسیایی یا ح. ەرەجتوس باڤئوو کالێن ح. فلۆرەسەنسسئوو دبە کو ژ ح. لوزۆنەنسس رە بن. نفووسا هەری داوی یا ناسکری یا ح. ەرەجتوس ح.ئە . سۆلۆەنسس ژ ژاڤا ل دۆرا 117.000–108.000 سال بەرێ نە.^[3]

ح.ئە رەکتووس خوەدان رێڤەچوونئوو بەدەنەک نووژەنتر بوونئوو یەکەم جەلەبێ مرۆڤی نە کو روویەکی وانئێ راست، پۆزەک بەربچاڤئوو دبە کو مرۆڤێن یەکەم ن کو پرچێ لاشێ وان کێم بوویە. حەر چەند مەزناهیا مێژیێ وان جەلەبێ بێ گومان ژ جەلەبێن باڤئوو کالێن وان زێدەتر بە ژی، ل گۆری نفووسێ کاپاسیتەیا مەزناهیا مەژیێ وان پر جوودا بوون. د نفووسێن بەرێ دە پێشکەڤتنا مێژی د دەستپێکا زارۆکتیێ دە دسەکنی.ئە ڤ یەک دەستنیشان دکە کو پێشکەتن د دەما زایینێ دە ب پرانی خوە تێرێ دکر. ب ڤی رەنگی پێشڤەچوونائی نفۆرماتیکێ ب ژیانێ رە دهاتە سینۆردار کرن.

چاڤکانی

^ حەررەس،ئا ندی I. ر.; مارتن، ژەسسە م.; لەەجە،ئا . ب.;ئا دامس، ژوستن و.; بۆسجهان، گۆڤانن; ژۆاننەس-بۆیاو، رەناود;ئە دواردس، تارا ر.; ماللەتت، تۆم; ماسسەی، ژاسۆن (3 نیسان 2020). "جۆنتەمپۆرانەتیئۆ فئا وسترالۆپتهەجوس ، پارانتهرۆپوس ،ئا ندئە ارلی حۆمۆئە رەجتوس ن سۆوتهئا فرجا". سجەنجە (بئی نگلیزی). 368 (6486):ئە ااو7293. دۆ:10.1126/سجەنجە.ااو7293. Iسسن 0036-8075.
^ دەمبۆ، مانا; رادۆڤčć، داڤۆرکا; گارڤن، حەاتهەر م.; لارد، میرا ف.; سجهرۆەدەر، لاورەن; سجۆتت، ژللئە .; برۆپهی، ژولەت;ئا جکەرمانن، رەبەججا ر.; موسبا، جهارەس م. (1 تەباخ 2016). "تهەئە ڤۆلوتۆناری رەلاتۆنسهپسئا ندئا گەئۆ ف حۆمۆ نالەد:ئا نئا سسەسسمەنتئو سنگ داتەد بایەسان پهیلۆگەنەتج مەتهۆدس". ژۆورنالئۆ ف حومانئە ڤۆلوتۆن (بئی نگلیزی). 97: 17–26. دۆ:10.1016/ژ.ژهەڤۆل.2016.04.008. Iسسن 0047-2484.
^ رزال، یان; وەستاوای، کرائە .; زام، یاهد; ڤان دەن بەرگه، گەررت د.; بەتتس،ئە .ئا رتهور; مۆروۆۆد، مجهاەل ژ.; حوففمان،ئۆ . فرانک; گرüن، رانەر; ژۆاننەس-بۆیاو، رەناود (2020). "لاستئا پپەارانجەئۆ ف حۆمۆئە رەجتوسئا ت نگاندۆنگ، ژاڤا، 117،000–108،000 یەارسئا گۆ". ناتورە (بئی نگلیزی). 577 (7790): 381–385. دۆ:10.1038/س41586-019-1863-2. Iسسن 1476-4687.

ئەڤ گۆتارا کورت شتلەکێ یە. حەکە تو بخوازی بەرفرەه بکی پێ ل بگوهێرە بکە. (چاوا؟)

[1] حەررەس،ئا ندی I. ر.; مارتن، ژەسسە م.; لەەجە،ئا . ب.;ئا دامس، ژوستن و.; بۆسجهان، گۆڤانن; ژۆاننەس-بۆیاو، رەناود;ئە دواردس، تارا ر.; ماللەتت، تۆم; ماسسەی، ژاسۆن (3 نیسان 2020). "جۆنتەمپۆرانەتیئۆ فئا وسترالۆپتهەجوس ، پارانتهرۆپوس ،ئا ندئە ارلی حۆمۆئە رەجتوس ن سۆوتهئا فرجا". سجەنجە (بئی نگلیزی). 368 (6486):ئە ااو7293. دۆ:10.1126/سجەنجە.ااو7293. Iسسن 0036-8075.

[2] دەمبۆ، مانا; رادۆڤčć، داڤۆرکا; گارڤن، حەاتهەر م.; لارد، میرا ف.; سجهرۆەدەر، لاورەن; سجۆتت، ژللئە .; برۆپهی، ژولەت;ئا جکەرمانن، رەبەججا ر.; موسبا، جهارەس م. (1 تەباخ 2016). "تهەئە ڤۆلوتۆناری رەلاتۆنسهپسئا ندئا گەئۆ ف حۆمۆ نالەد:ئا نئا سسەسسمەنتئو سنگ داتەد بایەسان پهیلۆگەنەتج مەتهۆدس". ژۆورنالئۆ ف حومانئە ڤۆلوتۆن (بئی نگلیزی). 97: 17–26. دۆ:10.1016/ژ.ژهەڤۆل.2016.04.008. Iسسن 0047-2484.

[3] رزال، یان; وەستاوای، کرائە .; زام، یاهد; ڤان دەن بەرگه، گەررت د.; بەتتس،ئە .ئا رتهور; مۆروۆۆد، مجهاەل ژ.; حوففمان،ئۆ . فرانک; گرüن، رانەر; ژۆاننەس-بۆیاو، رەناود (2020). "لاستئا پپەارانجەئۆ ف حۆمۆئە رەجتوسئا ت نگاندۆنگ، ژاڤا، 117،000–108،000 یەارسئا گۆ". ناتورە (بئی نگلیزی). 577 (7790): 381–385. دۆ:10.1038/س41586-019-1863-2. Iسسن 1476-4687.

[1]

[2]

[3]