ការបះបោររបស់ប្រទេសថៃភាគខាងត្បូង

South Thailand insurgency
Souththailandmap.svg Map of the southern provinces of Thailand showing the Malay-Muslim majority areas
កាលបរិច្ឆេទ 4 មករា 2004 (2004-01-04) – present (ទំព័រគំរូ:Age in months, weeks and days) ទីតាំង Southern Thailand (Songkhla, Pattani, Yala and Narathiwat) Status Ongoing Emergency Decree imposed for Pattani, Yala, Narathiwat as of July 2005
ភាគីសង្គ្រាម
Thailand RTARF RTP VDC Support: Malaysia Indonesia Qatar Bahrain Turkey Germany New Zealand (forensic science) Australia (intelligence support) Russia (intelligence support) Canada (mine clearance) USA (CIA, EOD, K-9)	BRN RKK GMIP BIPP PULO Jemaah Islamiyah Former support: Aceh (until 2005) Mayaki Cartel (financial support) East Asia Province (minimal presence)	Drug cartels Mayaki Cartel Xaysana Cartel Usman Cartel Oil smugglers Pirates
មេបញ្ជាការ និង មេដឹកនាំ
Bhumibol Adulyadej (2004–2016) Vajiralongkorn (2016–present) Anupong Paochinda (2007–2010) Pongsapat Pongcharoen (2011–2013) Kowit Wattana (2011–2012) Prayuth Chan-ocha (2014–present)	Sapaeing Basoe Masae Useng Hassan Taib Wan Kadir Che Man Kabir Abdul Rahman Sama-ae Thanam Abdullah Sungkar Tengku Jalal Nasir Nasoree Saesang	Mayaki Yako Xaysana Kaewpimpa (arrested) Usman Slamang (fugitive) Rafed Lumbok (fugitive) Sahachai Jiansermsin (high sea), etc.
Units involved
កងទ័ពភូមិន្ទថៃ 5th Infantry Division 9th Infantry Division 15th Infantry Division Thahan Phran កងទ័ពជើងទឹកថៃ ទំព័រគំរូ:Marines Thahan Phran Marines RTAF Border Patrol Police PARU	No specific units	No specific units
កម្លាំង
60,000	10,000–30,000	unknown

ការបះបោររបស់ប្រទេសថៃភាគខាងត្បូង ( ថៃ: ความไม่สงบในชายแดนภาคใต้ของประเทศไทย  ; ម៉ាឡេ: Pemberontakan di Thailand Selatan ) ជា​ជម្លោះ​ដែល​កំពុង​កើត​មាន​នៅ ​ភាគ​ខាង​ត្បូង​ប្រទេស​ថៃ ។ វាមានដើមកំណើតនៅក្នុងឆ្នាំ 1948 ជា ការបះបោរ ផ្តាច់ខ្លួន ជនជាតិភាគតិច និងសាសនានៅក្នុងតំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រម៉ាឡេ តំបន់ប៉ាតានី បង្កើតឡើងដោយខេត្តភាគខាងត្បូងបំផុតទាំងបីនៃប្រទេសថៃ និងផ្នែកនៃទីបួន ប៉ុន្តែកាន់តែស្មុគស្មាញ និងកាន់តែមានអំពើហិង្សាចាប់តាំងពីដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 2000 ពីក្រុមជួញដូរគ្រឿងញៀន បណ្តាញរត់ពន្ធប្រេង និង ហើយជួនកាលការវាយឆ្មក់របស់ចោរសមុទ្រ ។

ដែលបង្កើតឡើងដោយខេត្តភាគខាងត្បូងបំផុតទាំងបីនៃ ប្រទេសថៃ និងផ្នែកនៃទីបួន ប៉ុន្តែបានក្លាយទៅជាស្មុគ្រស្មាញ និងអំពើហិង្សាកាន់តែខ្លាំងឡើងចាប់តាំងពីដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 2000 ពី គ្រឿងញៀន ។ ក្រុមជួញដូរ, បណ្តាញរត់ពន្ធប្រេង, និងពេលខ្លះការវាយឆ្មក់របស់ ចោរសមុទ្រ ។

អតីត ស្តេចស៊ុលតង់នៃប៉ាតានី ដែលរួមមានខេត្ត ប៉ាតានី ភាគខាងត្បូងប្រទេសថៃ យ៉ាឡា ណារ៉ាធីវ៉ាត់ ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាខេត្តព្រំដែនភាគខាងត្បូងទាំងបី (SBP) ក៏ដូចជាផ្នែកជិតខាងនៃ ខេត្តសុងក្លា និងផ្នែកឦសាននៃ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ( កេឡានតាន ) ត្រូវបានដណ្តើមកាន់កាប់ដោយព្រះរាជាណាចក្រសៀមក្នុងឆ្នាំ 1785 ហើយលើកលែងតែខេត្ត កេឡានតាន ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយប្រទេសថៃចាប់តាំងពីពេលនោះមក។

ថ្វីបើអំពើហឹង្សាបំបែកខ្លួនកម្រិតទាបបានកើតឡើងនៅក្នុងតំបន់អស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយក៏ដោយ យុទ្ធនាការនេះបានកើនឡើងបន្ទាប់ពីឆ្នាំ 2001 ដោយមាន ការរើឡើងវិញ នៅឆ្នាំ 2004 ហើយបានរីករាលដាលម្តងម្កាលទៅកាន់ខេត្តផ្សេងទៀត។ ឧប្បត្តិហេតុដែលត្រូវបានស្តីបន្ទោសទៅលើក្រុមបះបោរភាគខាងត្បូងបានកើតឡើងនៅទីក្រុងបាងកក និងភូកេត។

នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៥ នាយករដ្ឋមន្ត្រី តាក់ស៊ីន ស៊ីណាវ៉ាត្រា បានកាន់អំណាចក្នុងគ្រាអាសន្នយ៉ាងទូលំទូលាយ ដើម្បីដោះស្រាយជាមួយអំពើហិង្សាភាគខាងត្បូង ប៉ុន្តែការបះបោរបានកើនឡើងបន្ថែមទៀត។ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៩ ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ​២០០៦ របប​យោធា​មួយ​បាន​ទម្លាក់​លោក តាក់ស៊ីន ស៊ីណាវ៉ាត្រា ក្នុង​រដ្ឋប្រហារ ។ របបយោធាបានអនុវត្តការផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយដ៏សំខាន់មួយដោយជំនួសវិធីសាស្រ្តមុនរបស់ថាក់ស៊ីនជាមួយនឹងយុទ្ធនាការដើម្បីឈ្នះលើ "ចិត្ត និងគំនិត" នៃពួកបះបោរ។ ទោះបីជាមានការរីកចម្រើនតិចតួចក្នុងការទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាក៏ដោយ ក៏របបយោធាបានប្រកាសថាសន្តិសុខកំពុងប្រសើរឡើង ហើយសន្តិភាពនឹងមកដល់តំបន់នៅឆ្នាំ 2008។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយមកដល់ខែមីនាឆ្នាំ 2008 ចំនួនអ្នកស្លាប់បានលើសពី 3,000 ។

ក្នុងអំឡុងពេលរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ របស់លោក អភិសិទ្ធិ វេជ្ធាជីវ៉ា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស កាសិទ្ធិ ពីរ៉ូមយ៉ា បានកត់សម្គាល់ពី "អារម្មណ៍សុទិដ្ឋិនិយម" ហើយបាននិយាយថាគាត់មានទំនុកចិត្តក្នុងការនាំយកសន្តិភាពដល់តំបន់ក្នុងឆ្នាំ 2010 ។ ប៉ុន្តែនៅចុងឆ្នាំ 2010 អំពើហឹង្សាដែលទាក់ទងនឹងការបះបោរបានកើនឡើង ដោយធ្វើឱ្យមានការភាន់ច្រឡំដល់សុទិដ្ឋិនិយមរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ទីបំផុតនៅខែមីនា ឆ្នាំ២០១១ រដ្ឋាភិបាលបានទទួលស្គាល់ថា អំពើហឹង្សាកំពុងកើនឡើង ហើយមិនអាចដោះស្រាយបានក្នុងរយៈពេលពីរបីខែ។

មេដឹកនាំក្នុងតំបន់បានទាមទារយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវកម្រិតស្វ័យភាពពីប្រទេសថៃសម្រាប់តំបន់ប៉ាតានី ហើយចលនាបះបោរផ្តាច់ខ្លួនមួយចំនួនបានធ្វើការទាមទារជាបន្តបន្ទាប់សម្រាប់ការចរចាសន្តិភាព និងការចរចា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រុមទាំងនេះត្រូវបានដកចេញពីក្រុម បដិវត្តន៍ជាតិប៉ារីសាន - ការសម្របសម្រួល (BRN-C) ដែលជាក្រុមដែលដឹកនាំការបះបោរនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ វា​មើល​ឃើញ​ថា​គ្មាន​ហេតុផល​សម្រាប់​ការ​ចរចា និង​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​ចរចា​ជាមួយ​ក្រុម​បះបោរ​ផ្សេង​ទៀត។ BRN-C មានគោលបំណងភ្លាមៗដើម្បីធ្វើឱ្យប្រទេសថៃភាគខាងត្បូងមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន ហើយវាបានទទួលជោគជ័យយ៉ាងច្រើន។

ការប៉ាន់ប្រមាណនៃកម្លាំងនៃការបះបោរប្រែប្រួលយ៉ាងខ្លាំង។ ក្នុង​ឆ្នាំ ២០០៤ ឧត្តមសេនីយ ប៉ាល់ឡុប ពីនម៉ានី បាន​អះអាង​ថា មាន​ក្រុម​ជីហាដ​រឹងរូស​តែ ៥០០ នាក់​ប៉ុណ្ណោះ។ ការ​ប៉ាន់​ស្មាន​ផ្សេង​ទៀត​និយាយ​ថា មាន​ក្រុម​បះបោរ​ប្រដាប់​អាវុធ​ដល់​ទៅ ១៥.០០០​នាក់។ ប្រហែលឆ្នាំ 2004 អ្នកវិភាគថៃមួយចំនួនជឿថា ក្រុមភេរវករ ឥស្លាមបរទេសកំពុងជ្រៀតចូលទៅក្នុងតំបន់នេះ ហើយថា មូលនិធិ និងអាវុធរបស់បរទេសកំពុងត្រូវបាននាំយកមក បើទោះបីជាជាថ្មីម្តងទៀត ការអះអាងបែបនេះត្រូវបានធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពដោយស្ថាប័នដែលមានមតិធំស្មើគ្នា ដែលបង្ហាញថានេះនៅតែជាជម្លោះក្នុងតំបន់ជាក់លាក់។

មនុស្សជាង 6,500 នាក់បានស្លាប់ និងជិត 12,000 នាក់បានរងរបួសក្នុងចន្លោះឆ្នាំ 2004 និង 2015 នៅក្នុងចលនាបះបោររបស់អតីតក្រុម ផ្តាច់ខ្លួន ជនជាតិភាគតិច ដែលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានកាន់កាប់ដោយក្រុម ជីហាដរឹងរូស ហើយបានទម្លាក់ពួកគេប្រឆាំងនឹងទាំងជនជាតិភាគតិចដែលនិយាយព្រះពុទ្ធសាសនាថៃ និងមូស្លីមក្នុងស្រុកដែលមានវិធីសាស្រ្តមធ្យម។ ឬអ្នកដែលគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលថៃ។