Үлкен қырқылдақ
| Үлкен қырқылдақ | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Adult in summer plumage
| ||||||||||||||
| Амандық күйі | ||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||
| Hydroprogne caspia (Pallas, 1770) | ||||||||||||||
| Синонимдері | ||||||||||||||
|
Sterna caspia |
Үлкен қырқылдақ (лат. Hydroprogne caspia синоним Sterna caspia) - Sternidae тұқымдасының құсы, Қазақстандағы қырқылдақтардың ең үлкені.
Үлкен қырқылдақтар туысы- жалғыз түрі бар қырқылақ тұқымдастарға жататын құстар туысы.[2]
Биологиялық сипаттамасы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Өзен қырқылдағынан 6-7 есе ауыр, салмағы 70 г шамасында, қанатының алымы -135 см шамасында. Сырттай қарағанда өзен қырқылдағына өте ұқсас, алайда ашық қызыл тұмсығы едәуір үлкен және аяғы қызыл. Жазықтық көлдерінің жайпақ аралдарында - жиірек, тұзды көлдерде көбірек ұялайды. Өте қауымшыл құс, үлкен шоғыр түзеді. Қиқушыл, содырлау, кез келген қасына шабуыл жасайды. Үлкен қырқылдақтың ұялары - үлкен шұңқыр, онда 1-3, көбінесе 2 шұбар жүмыртқа болады, жұмыртқаларды ата-енелері 3 аптаға жуық босады. Көбінесе жұмыртқадан жарып шыққан балапандар екі күннен соң суға барып, бір айдан кейін қанатына көтеріледі.
Таралуы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізінде Азия қуаңшылық аудандарының ішкі тұзды суды суқоймаларында мекендейді. Бұдан басқа Солтүстік Америка, Еуропа, Африка, Австралия және Жаңа Зеландияның жағалауларын бойлай шоғырлары кездеседі. Қазақстанда негізінде оңтүстік өңірлерде өмір сүреді, бәлкім барлық жерлерінде кездесуі мүмкін. Мұрда сәуірдің аяғынан қыркүйекке дейін кездеседі. [3]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ BirdLife International Sterna caspia. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature (2012). Тексерілді, 26 қараша 2013.
- ↑ мектеп энциклопедиясы "Құстар",Ковшарь
- ↑ Мектеп энциклопедиясы. Алматы: Атамұра, 2010