Қазақстандағы болгарлар

	Қазақстандағы болгарлар
	болг. Българи в Казахстан
Бүкіл халықтың саны
	5 778 (2021)
Тілдері
	украин, орыс, қазақ
Діні
	Православие

Қазақстандағы болгарлар (болг. Българи в Казахстан) — Қазақстанның шағын ұлттық азшылықтарының бірі. 2021 жылғы санақ бойынша Қазақстанда 5 778 адам өздерін болгар деп атады.^[1] Болгарлар негізінен Ақтөбе және Павлодар облыстарында тұрады.

Тарихы

Қазақстанға алғаш болгарлардың Украина мен Бессарабиядан қоныс аударуы 20 ғасыр басындағы Столыпин реформасынан бастау алды.^[2] 1907 жылы Қазақстанда алғашқы Болгар қоныстанушылары пайда болды. Олар Павлодар облысында Разумовка және Андриановка, Ақтөбе облысында Болгарка ауылдарын құрды. Ұлы Отан соғысы жылдарында Қазақстанға Болгар қоныстанушыларының екінші толқыны келді. 1942 жылы болгарлар Қырымнан қуғын-сүргінге ұшырап, Атырау облысына келген^[3] Болгарлар Қазақстанның барлық аумағында қоныстанған, бірақ Ақтөбе және Павлодар облыстарында олардың үлесі ел бойынша орташадан жоғары.^[4]

Қазақстанда Болгарияның Қазақстандағы елшілігімен байланысы бар болгар мәдени орталығы жұмыс істейді. Болгар диаспорасының пайда болуының ғасырлық мерейтойына орай Болгарка ауылында жаңа мектеп ашылды. Мерекелік іс-шараға облыстың 15 этномәдени бірлестігінің өкілдері қатысты.^[4]

Павлодар радиосында «Българский хоризонти» бағдарламасы бар. Болгар тілі мен халық дәстүрлерін сақтау үшін Павлодар облыстық тілдерді дамыту департаментінің қолдауымен «Обичам България» оқу құралы шығарылды. Қазақстанда «Мартеница» және «Вяра» фольклорлық ансамбльдері, «Роксолана» этникалық сән театры, Ақсақалдар кеңесі және «Славяндар» жастар бірлестігі жұмыс істейді. Диаспора жастарды тарихи отанындағы жоғары оқу орындарына оқуға жіберу үшін шаралар қабылдауда.^[4]

Саны мен үлесі

Халық санағы

Осы жылдардағы халық санағы деректері бойынша, облыстар мен Республикалық маңызы бар қалалар бойынша болгарлардың саны мен үлесі:

	Саны					Үлесі (%)
	1970	1979	1989	1999	2009	1970	1979	1989	1999	2009
Қазақстан	10 420	10 064	10 228	6 915	4 523	0.080	0.068	0.063	0.046	0.028
Ақмола облысы	372	279	286	208	168	0.038	0.028	0.026	0.024	0.022
Ақтөбе облысы	1 241	1 267	1 457	1 045	689	0.225	0.200	0.198	0.153	0.090
Алматы	297	394	402	273	219	0.038	0.041	0.037	0.024	0.016
Алматы облысы	690	621	600	405	239	0.054	0.042	0.036	0.025	0.013
Астана	120	138	147	129	116	0.066	0.059	0.052	0.040	0.018
Атырау облысы	1 264	973	864	436	257	0.371	0.260	0.203	0.099	0.050
Шығыс Қазақстан облысы	988	941	841	524	284	0.063	0.056	0.047	0.034	0.020
Жамбыл облысы	305	385	325	114	99	0.038	0.041	0.031	0.011	0.009
Батыс Қазақстан облысы	190	174	289	137	84	0.037	0.029	0.045	0.022	0.014
Қарағанды облысы	2 289	2 260	2 313	1 664	1 116	0.146	0.131	0.132	0.117	0.083
Қостанай облысы	395	360	459	301	159	0.040	0.033	0.037	0.029	0.017
Қызылорда облысы	50	50	36	16	11	0.010	0.008	0.006	0.002	0.001
Маңғыстау облысы	88	160	118	79	34	0.055	0.064	0.036	0.025	0.007
Павлодар облысы	1 510	1 419	1 544	1 300	907	0.216	0.175	0.163	0.161	0.122
Солтүстік Қазақстан облысы	123	122	150	101	64	0.014	0.013	0.016	0.013	0.010
Оңтүстік Қазақстан облысы	498	521	397	183	77	0.038	0.033	0.021	0.009	0.003

Ұйымдар

Болгариядағы шетелдегі болгарлар мемлекеттік агенттігінің сайты бойынша Қазақстанда 5 болгар ұйымы бар, оның ішінде — үш қауымдастық және екі мектеп^[5].

	Түрі	Мекен-жайы	Басты офис немесе орны	Құрылған жылы
Қазақстандағы болгар мәдени орталығы (қоғамдық бірлестік)	ассоциация	58 үй, 78 пәтер	Астана	1994
«Возрождение» депортацияланған болгарлардың болгар мәдени орталығы (қоғамдық бірлестік)	ассоциация	«Сатпаев» к.,25, 52 пәтер	Атырау	1997
Қазақстандағы этникалық болгарлардың «славяндар» қоғамдық қоры	ассоциация	Астана (бұрынғы Ленина) к., 59, 415 каб.	Павлодар	2002
Ұлттық жаңғыру мектебіндегі болгар бөлімі	мектеп	Торайгырова к., 99/2	Павлодар
Болгар мектебі	мектеп		Болгарка ауылы	1908

Тұлғалар

Қазақстанда туылған, Болгар этникалық тегі бар тұлғалар:

Олег Димов (1946—2016), саясаткер^[6]

Сондай-ақ қараңыз

Болгария — Қазақстан қатынастары

Сілтемелер

Болгары. assembly.kz. Басты дереккөзінен мұрағатталған 28 маусым 2018.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 30 маусым 2018.

Дереккөздер

↑ Қазақстан Республикасындағы ұлттық құрамы. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы.
↑ https://www.kt.kz/kaz/society/aza_stan_a_al_ash_bolgarlardy_ukraina_men_bessarabiyadan_1377889884.html
↑ Ольга Андриевская: Қазақстанда тұратын төртінші ұрпақтың өкілімін
↑ ^a ^b ^c assembly
↑ http://www.aba.government.bg/?country=38
↑ „Ние сме последните българи на изток“ (болг.). duma.bg. Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 сәуір 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 20 мамыр 2017.

[1] Қазақстан Республикасындағы ұлттық құрамы. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы.

[2] ttps://www.kt.kz/kaz/society/aza_stan_a_al_ash_bolgarlardy_ukraina_men_bessarabiyadan_1377889884.html

[3] Ольга Андриевская: Қазақстанда тұратын төртінші ұрпақтың өкілімін

[assembly———-4] ssembly

[5] ttps://www.aba.government.bg/?country=38

[6] „Ние сме последните българи на изток“ (болг.). duma.bg. Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 сәуір 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 20 мамыр 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]