Ягуар
| Ягуар | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Амандық күйі | ||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||
| Panthera onca (Карл Линней, 1758) | ||||||||||||||
 Ягуар ареалы
|
Ягуар (лат. Panthera onca) – Мысықтәрізділер тұқымдасына жататын жыртқыш сүтқоректі.
Ягуарлар Оңтүстік, Орталық Америка мен Мексиканың тропиктік және субтропиктік қалың ормандарында, көбіне өзен бойында, тауларда тараған. Ағашқа жақсы өрмелейді. Дене тұрқы 2 м-дей, құйрығының ұзындығы 75 см, салмағы 68 – 136 кг. Денесінің тұрқы жолбарысқа ұқсайды; қызғылт сары, жұмсақ түгінде қара дақтар мен сақиналар анық көрінеді. Жыныстық жағынан 3 жылда жетіледі. Тамыз – қыркүйекте мауығып, 100 – 110 күн көтеріп, 2 – 3 бала туады. Кішігірім тұяқты жануарлармен, ұсақ кемірушілер, балықтармен, бақалармен қоректенеді, кейде тасбақаның жұмыртқасын да жейді. Ягуарлар мал шаруашылығына зиян келтіреді. Терісі үшін көп ауланған. Қазір олардың саны өте аз, сондықтан қорғауға алынып, Халықараралық табиғат қорғау одағының “Қызыл кітабына” енгізілген.[2]
Қорегі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ягуар төбе жыртқышы болып табылады, бірақ арыстан мен жолбарысқа қарағанда, ол өзінің мекендеу ортасында тұяқтылардың аз ғана алуан түрімен кездеседі. Осы себепті ягуарлар көбінесе судың жанында салыстырмалы түрде кішірек, бірақ жақсы қорғалған жануарларды аулай отырып, балама тамақ көздерін іздейді. Ягуарлардың рационында кем дегенде 87 түрі тіркелген. Ягуардың сүйікті жемі - бұл капибаралар, каймандар және пеккарилер. Мүмкіндігінше олар бұғыларды, құмырсқа жегіштерді, мазам және тапирлерді аулайды, жыландарды (оның ішінде анакондаларды), суда жүзетін құстарды және балықты аулайды. Ягуарлардың рационына сонымен қатар маймылдар, түлкілер, игуандар, опоссумдар, құмырсқалар, кеміргіштер, мұрын және басқа да ұсақ жануарлар кіреді. Ягуар сонымен қатар тұщы су тасбақалары мен армадиллоларды аулайды - оның күшті жақтары олардың қорғанысын жеңе алады. Жағалауларда теңіз тасбақаларының жұмыртқалары (негізінен жасыл теңіз тасбақалары мен балдырлар), кейде оларды салуға шыққан аналықтарды ягуарлар жыртады. Кейде тіпті ересек аналық былғары тасбақаларды ягуарлар өлтіру жағдайлары тіркелген. Пумадан айырмашылығы, ягуар үй жануарларына, әсіресе ірі қара малға ықыласпен және жиі шабуыл жасайды. Алайда оңтүстік американдық фермерлерге сиырға тиімді балама ретінде ұсынылған азиялық буйвол ягуарлар үшін қол жетпес жем болып шықты.
Дереккөздер:
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ IUCN|assessors=Caso, A., Lopez-Gonzalez, C., Payan, E., Eizirik, E., de Oliveira, T., Leite-Pitman, R., Kelly, M. & Valderrama, C.|year=2008|id=15953|title=Panthera onca |version=2011.1|downloaded=7 шілде 2011. Database entry includes justification for why this species is near threatened.
- ↑ Қазақ энциклопедиясы, 10 - том