Кула (жанартау)
Бұл — Азия мен Еуропадаеы ең биік әрі белсенді жанартау Кула жанартауы Түркияның батысында орналасқан. Кула жанартауы жанартау алқабын қалыптастырады. Кула өз аумааындаеы конус пішінді жанартаулы шыңдарымен әйгілі Ол Карапинар жанартау алқабында орналасқан орталық Түркиядағы голоцен дәуіріне жататын С-3 жанартауынан 450 шақырым қашықтықта тұр. Кула жанартауы белсенділігі жоғары жер қыртысында тур. Алқапта 10-нан 100-ге дейін жанартаулар болуы мүмкін. Олар кластерде13 орналасқан. Кула жанартауы аумағындағы жас жанартаулар плейстоцен дәуіріне жатады. Жуықтап алғанда, олардың жасы 1,1 млн жылды құрайды. Кула облысындағы тұрғылықты аудандардың саны 500- 1100-ге дейін жетеді. Кула аумағында атқылаған магма көлемі басқа жанартау алқаптарымен салыстырғанда аз кездеседі. Кула жанартау алқабы жарылыс қалдықтары мен маар деп аталатын жанартау тау жыны- сынан тұрады. Кула лавасын сараптау барысында мантия көзі анықталған. Жанартау маңындағы елді мекендерде ауыл шаруашылығы, оның ішінде мал өсіру жақсы дамыған. Селенди қаласының оңтүстік-батысында жанартаудың жарылыс қалдықтары мен маараларды кездестіруге болады.Куланың ең әйгілі өнімдерінің бірі — таудың төменгі бөлігінде өсетін Маули пиязы.
Дереккөз
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1. Алматы: “Аруна” баспасы. 208 бет. Сер.:“1100 қызықты дерек”.