Жанаргүл
| Жанаргүл | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||
|
Жанаргүл (лат. Adonis) – сарғалдақтар тұқымдасына жататын бір не көп жылдық шөптесін өсімдік. Оның шалғында, далалық және таулы жерлерде өсетін 8 түрі бар.
Ең көп тарағаны – көктем жанаргүлі (A. vernalі) биіктігі 10 – 40 сантиметр 3 – 4 сабағы болады, бұтақтары аз. Жапырағы жұмыртқа пішінді, бүтін жиекті. Ашық сары түсті дара гүлі сабағының ұшында жетіледі.
Тұқымынан және вегетативті (өсімді) жолмен, сондай-ақ, тамырсабағы арқылы да көбейеді. Сәуір – мамыр айларында гүлдеп, шілдеде жемістенеді. Жемісі – тұқымша.
Көктем Жанаргүлі – дәрілік өсімдік, одан алынатын «Адонизид» препараты және сұйық тұнбасы жүрек ауырғанда, сондай-ақ тыныштандыратын дәрі ретінде қолданылады. Жылтыр жанаргүл (A. chrysocyathus) – биіктігі 15 – 45 см, өте сирек кездесетін реликт, бағалы дәрілік өсімдік. Тұқымынан көбейеді. Маусым – шілде айларында гүлдеп, тамызда жеміс береді. Гүлі (жылтыр, сары түсті) әдемі болғандықтан сәндік үшін де өсіріледі. Тянь-Шаньжанаргүлі (A. tіan»chanіca) – биіктігі 7 – 10 см, өте сирек кездесетін, сабағын түк басқан, дәрілік өсімдік. Тұқымынан көбейеді. Мамыр – маусым айларында гүлдеп, маусым – шілдеде жемістенеді. шілдедің бұл үш түрі таралу аймағының жылдан жылға азаюына байланысты, қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген[1].[2]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Қазақ Энциклопедиясы
- ↑ Т. Мұсақұлов, ОРЫСША-ҚАЗАҚША ТҮСІНДІРМЕЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ СӨЗДІК І-том ҚАЗАҚМЕМЛЕКЕТБАСПАСЫ, Алматы — 1959, Редакциясын басқарған: Биология ғылымының докторы профессор Т. Дарқанбаев
 |
Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Adonis |