Георгий Антонович Гамов
| Георгий Антонович Гамов (Джордж Гамов) | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері |
Одесса, Ресей империясы |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері |
Колорадо, АҚШ |
| Азаматтығы |
АҚШ, КСРО |
| Ғылыми аясы |
теориялық физика, астрофизика |
| Жұмыс орны |
|
| Альма-матер |
Ленинград университеті |
| Ғылыми жетекші | |
Георгий Антонович Гамов, Джордж Гамов есімімен танымал (20 ақпан (4 наурыз) 1904, Одесса — 19 тамыз 1968, Боулдер) — кеңестік және американдық теорик, астрофизик және ғылымды дәріптеуші. 1933 КСРО-дан "қайта оралмағандар " санатына еніп кеткен болатын. 1940 жылы АҚШ азаматтығын алды. КСРО ғылым академиясының корреспондент- мүшесі (1932-1938 жылдар, 1990 жылдарда қайтыс болған соң жаңғырды). АҚШ Ұлттық ғылым академиясының мүшесі (1953).
Гамов өзінің кванттық механика, атомдық және ядролық физика, астрофизика, космология және биология санатындағы еңбектерімен танымал.
Өмірі мен шығармашылығына шолу
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Шығу тегі мен жастық шағы (1904—1922)
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Георгий Гамов 1904 жылы 4 наурызда Одесса қаласында мұғалімдер отасында дүниеге келген болатын. Оның әкесі Антон Михайлович Гамов жеке меншік гимназияда орыс тілі мен әдебиетінен сабақ берген болатын. Ал Анасы - Александра Арсеньевна Лебединцева, ерте жасында қайтыс болған. Анасы жағынан да, әкесі жағынан да Гамов танымал Азресейлік текті отбасыдан шыққан. Лебединцевтердің көбі шіркеу иерархиясынан көрнекті орындарға отырған дін қызметшісі. Солардың арасынан XX ғасырдың бас кезінде алгебра оқулығының көптеген түрінің ауторы танымал математик К.Ф.Лебединцевке де орын табылған. Әкесі жағынан Гамовтың арғы аталары әскери шендегі тұлғалар, оның атасының өзі Кишинев коменданты қызметінде болған.
Гамовтың әкесі ұлының ғылыммен, физикамен, астрономиямен, биологиямен айналысқанын қолдап отырған. Осыған байланысты мектепті бітіргеннен соң 1921 жылы ұстаздары физик Николай Кастерин және математик Вениамин Каган еңбеке еткен Новороссийск университетінің физика-математика факультетінің математика бөліміне оқуға түседі. Сол уақытта Гамов И.И. Мечников атындағы Одесса ұлттық университетінің "Астрономиялық абсерватория" ғылыми-зерттеу институтында есептеуші ретінде қаражат тауып, еңбек етеді.[1].
Ленинград университетінде білім алуы (1922—1928)
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1922 жылы Гамов кеңестік физика ғылымының орталығы болған Петроград университетінің физика-математика факультетіне түсуге бағыт алады. Петроградқа келген соң, қосымша қаражатқа қол жеткізу мақсатында Гамов 1922 жылдың шілде айында лесный институтының Метеорологиялық станциясына күніне үш рет құралдар көрсеткішін суретке түсіріп бақылаушы қызметіне орналасады.[1].
Гамов шет елде. Альфа-ыдыраушылық теориясы (1928—1931)
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ленинградта қайтадан. Эмиграция (1931—1933)
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1931 жылдың көктемінде Гамов Ленинградқа қайта оралады және сол сәттен бастап-ақ Радиево институтында, Физика-математикалық институтында (ФМИ) және Ленинград унверситетінде жүргізіле бастаған ядролық физика маманы бойынша жұмысқа орналасты.
Вашингтонда. Жұлдыздар күші мен дамуы (1934—1946)
[өңдеу | қайнарын өңдеу]«Үлкен жарылыс» и генетикалық код (1946—1956)
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Гамов-дәріптеуші. Соңғы жылдар (1956—1968)
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Гамов тұлғасы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Библиографиясы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Кітаптары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Гамов бірнеше ондаған ғылыми және мәшһүр кітаптар ауторы.
(см. его полную библиографию Мұрағатталған 31 мамырдың 2004 жылы. (ағыл.)), среди которых:
- Г. А. Гамов. Строение атомного ядра и радиоактивность. — М.; Л., 1932.
- Дж. Гамов. Рождение и смерть Солнца (The Birth and Death of the Sun). — Viking Press, 1940.
- Дж. Гамов. Биография Земли (Biography of the Earth). — Viking Press, 1941.
- Дж. Гамов. Раз, два, три… бесконечность (One, Two, Three… Infinity). — Viking Press, 1947.
- Дж. Гамов. Создание Вселенной (The Creation of the Universe). — Viking Press, 1952.
- Дж. Гамов. Тридцать лет, которые потрясли физику (Thirty Years that Shook Physics). — Doubleday & Co., 1966.
- Дж. Гамов. Моя мировая линия: неформальная автобиография. — М.: Наука, 1994. (My World Line:An Informal Autobiography. Viking Press, 1970). Отрывок опубликован в журнале «Химия и жизнь» (1989, № 5).
- Г. Гамов. Приключения мистера Томпкинса(қолжетпейтін сілтеме). — Ижевск: РХД, Удмуртский университет, 1999. — книга включает произведения «Мистер Томпкинс в Стране Чудес» (Cambridge University Press, 1939) и «Мистер Томпкинс исследует атом» (Cambridge University Press, 1944).
- Г. Гамов, М. Ичас. Мистер Томкинс внутри самого себя: приключения в новой биологии(қолжетпейтін сілтеме). — Ижевск: РХД, Удмуртский университет, 1999. (Mr. Tompkins Inside Himself. Viking Press, 1967).
- Г. Гамов, М. Стерн. Математические головоломки.(қолжетпейтін сілтеме) — Ижевск: РХД, 2001. (Puzzle-Math. Viking Press, 1958).
Сілтемелер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Интервью с Г. Гамовым, взятое Чарльзом Вейнером 25 сәуір 1968 года (ағыл.). American Institute of Physics. Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 тамыз 2011. Тексерілді, 28 қазан 2009.
- Сайт, посвящённый Г. Гамову (ағыл.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 тамыз 2011. Тексерілді, 22 қазан 2009.
- Г. Гамов на сайте Колорадского университета (ағыл.). Colorado University. Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 тамыз 2011. Тексерілді, 28 қазан 2009.
- В. Я. Френкель, А. Д. Чернин. Мировая линия Гамова. «Астронет» (10.03.2004). Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 тамыз 2011. Тексерілді, 22 қазан 2009.
- Георгий Гамов — 98 лет. «Астронет» (4.03.2002). Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 тамыз 2011. Тексерілді, 22 қазан 2009.
- В. Я. Френкель, А. Д. Чернин. Три «гола» Георгия Гамова. «Вселенная и Мы». Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 тамыз 2011. Тексерілді, 22 қазан 2009. Альтернативная ссылка.
- Георгий Антонович Гамов (к 100-летию со дня рождения, фото, видео). peoples.ru. Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 тамыз 2011. Тексерілді, 22 қазан 2009.
- Книги Г. Гамова (ағыл.). Kolmogorov Library. Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 тамыз 2011. Тексерілді, 22 қазан 2009.