Венчурлік капитал

Венчурлік капитал – жаңа және тез дамушы фирмаларды қаржыландыратын капитал, сондықтан осы күрделі қаржы жұмсаудың тәуекелі өте жоғары. Жоғары пайда алу үшін, ұзақ мерзімді инвестициялар салынады. Қаражатты салған жақтар инвестициялардың орнына соған сәйкес қаржыландырылатын фирманың үлесін алады. Қолдаулы фирманың сәтті болатына үміттеніп, инвесторлар жоғары тәуекелге барады. Әдетте венчурлік капиталды инновациялық компаниялермен байланыстырылады.

Фирманың дамуына алғашқы қаржы жұмсалғаннан кейін, венчурлік капиталдың инвестициялары басталады. Венчурлік капиталдың бірінші раунды «Серия А» деп аталады. Фирманың акцияларын сату немесе қосылу мен жұтылу арқылы пайда алу үшін, осы раунд керек.

Періштедей инвестициялар және краудфандингтен басқа, шектеулі тарихы бар компаниялар ашық сауда капиталын немесе банктан қарыз ала алмағанымен, венчурлік капиталды пайдалана алады.

Венчурлік капиталисттер шағын және жаңа басталып жатқан компанияларға инвестициялау арқылы өзіне алатын тәуекелдің орнына, олар компания үлесінің үлкен бөлігіне қоса, көбінесе компания шешімдеріне айтарлықтай бақылау алады. Uber, Airbnb, Flipkart, ReviewAdda, Xiaomi & Didi Chuxing секілді стартаптар – венчурлік капиталисттер осы бастапқы этаптағы фирмаларға қаржыландырудан да көбірек үлес қосатын жоғары бағаланатын стартаптар. Олар сонымен қоса фирманың атқарушы директорларына оның бизнес моделіне және маркетинг стратегияларына стратегиялық кеңес береді.

Венчурлік капитал сонымен қоса жеке және көпшілік секторлардың жаңа фирмалар және индустрияларға өрлеу және дамуы үшін бизнес желілер жасайтын интститут құрастыратын жолы. Бұл институт перспективалық жаңа фирмаларды анықтауға және оларға қаражат,техникалық тәжірибе, тәлімгерлік, маркетинг тәжірибе жіне бизнес үлгісін беруге көмектеседі.

Бизнес желісіне кіргізілгеннен кейін осы фирмалар сәтті болуға лайық, себебі олар іздеу желілерінде өнімнің дизайнын жасайтын және оны құрастыратын құрал болады. Дегенмен, венчур капиталисттерінің шешімдері жиі әділетсіз болып табылады, мысалы, жалпы кәсіпкерлік шешімдер секілді өз-өзіне сенушілік және бақылау иллюзиясын көрсету арқылы.

Тарихы

Венчур – адекватты тәуекел және инвестиция бар барысқа конверсияланған келешек. Кейде оқиғаларды қоспағанда, жиырмасыншы ғасырдың бірінші жарымында бай адамдар мен отбасылар жеке капитал салымын жасаған. Мысалы: Уолленбергтер, Вандербилттер, Уитнилер, Рокфеллердер және Уорбургтер. 1938 жылда Лоренс С. Рокфеллер Eastern Air Lines және Douglas Aircraft компаниялары құруын қаржыландыру көмектескен, және Рокфеллердердің көп компанияларға инвестициялары болған. 1938 жылда Эрик М. Уорбург E.M. Warburg & Co. компаниясын ашқан. Ақыр соңында, осы компаниясы Warburg Pincus деп аталды, және оның венчур капиталға және қаржыландырылатын төлеуге инвестициялары болған. 1916 жылда Швецияда Уолленбергтер Investor AB ашқан. Ол бірнеше швециялық компанияларға инвестор болған, мысалы: ABB, Atlas Copco, Ericsson.

Екінші Дүниежүзілік соғысқа дейін даму капиталы негізінде бай адамдардың кәсібі болған. American Research and Development Corporation (ARDC) мен J.H. Whitney & Company компаниялардың негіздеулерінен бастап, нағыз меншікті қаражат инвестициялауы 1945 жылдан кейін келіп шыққан.

1957 жылда Джорджес Дориот, «венчур капиталдың әкесі», INSEAD компаниясын құрған. Екінші Дүниежүзілік соғыстан қайтқан сарбаздардың бизнестеріне инвестицияларын қолдау үшін, «ұң, жылы Ральф Фландерс және Карл Комптонмен бірге Дориот ARDC компаниясын ашқан. ARDC бірінші тек қана бай отбасыларынан қаражат алмайтын компания болған.

ARDC компаниясының қызметкер басқа венчур капитал фирмаларын ашқан, мысалы: Greylock Partners және Morgan, Holland Ventures. ARDC 1971 жылға дейін инвестициялау жалғастырған. 1971 жылда Дориот оны Textron компаниясымен біріктірген.

Джон Хэй Уитни және Бенно Шмидт 1946 жылда J.H. Whitney & Company жасаған.

Қаржыландыру

Венчур капиталды алуы борыш алуынан үлкен айырмашылық болады. Венчур капитал қаржыландыратын компанияның бөлегіне айырбасталады. Пайда компаниясының өсіміне және акциясының табыстылығына тәуелді болады. Қаржыландыратын компаниясы басқа иеге сатылғанда, пайда алуға болады.

Инвестиция жасағаннан дейін, венчур капиталисттер әдетте компаниясын жете зерттейді. Олар инновациялық идея, ойланған бизнес план, әсерлі менеджмент тобы және өсім потенциалы бар компанияларды іздейді. Олардың арасында үлкен өсім потенциалы бар компаниялар барлығынан артық капиталисттерді қызықтырады, себебі олар өз ақшасын қысқа уақытта қайтарғысы келеді.

Инвестициялағанға дейін, венчур капиталисттер дью-дилидженс өткізу керек, себебі инвестициялар – өтімді және ұзақ мерзімді. Жария саудаға тезірек келу үшін, тағы венчур капиталисттер қаржыландыратын компанияға кеңес береді. Әдетте венчур капиталисттер төрт адыммен көмектеседі: идея жасау, стартап, даму және шығу стратегиясы.

Венчур капиталды іздейтін компаниялар жария сауда-аттықта араласпайды, сондықтан олар инвесторлермен басқа жолдардың арқасында кездеседі: конференцияларда, симпозиумдерде немесе самиттерде. Осы іс-шараларында компаниялардың өкілдері венчур капиталисттермен жеке кездеседі және сөйлеседі. Қазір жаңа ғаламтор ресурстары инвесторлармен кездесу мүмкіндігін береді.

Қарыз сияқты көздері үлкен бастауыш капиталға тиісті компаниялар қаржыландыра алмайды, сол себебі олар үшін венчур инвестиция өте маңызды капитал. Болмашы өнімдерді жасайтын компаниялардың осы жағдайға қатысы болады. Мысалы: компьютер бағдарламасы немесе басқа дәлелденбеген құндылығы бар зияткерлік меншік. Демек, бұл тез өсетін технологияге инвестицияларды түсіндіреді.

Компания инвесторлар іздейтін сапалар көрсеткенде, ол венчур капиталды оңай табады.

Қаржыландыру кезеңдері

Әдетте венчур капитал алтын кезеңнен тұрады:

Егін қаржылындару. Компанияның жаңа идеясына капиталды алу үшін, қаржыландыруның ең бірінші раунд өткізіледі.

Старт-ап. Капитал маркетинг және өнімді әзірлеугу сіңіріледі.

Өсім. Ерте сатулар және мануфактуралық қаржыландыру. Осы кезеңде венчур капиталисттер жұмысқа қосылады.

Екінші раунд. Әзірге пайда әкелмейтін компаниялар үшін қосымша капитал.

Көбейту. Пайда әкелетін компаниялар үшін жұмысшы капитал.

Венчур капиталисттердің шығуы. Венчур капиталисттер IPO, екінші сату немесе акцияларды сатып алу арқылы қаржыландырудан шыға алайды.

Көпірлі қаржыландыру. Компания венчур капитал алу кезеңдерінің арасында қосымша көздерді іздейді.

Бірінші раунд мен төртінші раундтың арасында қаржыландыратын компаниялар венчур қарызын ізде алайды.

Венчур капиталист

Венчур капиталист – венчур инвестицияларды жасайтын адам, және осы капиталисттер өз басқарушы және техникалық тәжірибемен қаржыландыратын компанияларға көмектеседі. Венчур капиталисттің ең басты қасиеті – әлеуетті пайдалы технологияны білу.

Құрылым

Венчур капитал фирмасының құрылысы – әріптестік. Оның бас серіктестері кеңес және менеджментпен айналысады. Тағы АҚШ-та венчур капитал фирмасын шектеулі жауапкершілік компаниясы сияқты құруға болады. Мұндай жағдайда, фирмасының менеджерлері басқарушы мүшелері болады, және венчур капиталға инвестициялайтын қорлары шектелген серіктестері болады. Олардың бірлері: жеке зейнетақы қоры, университеттік салымы, сақтандыру компаниясы және т.б.

Түрлер

Венчур капиталист фирмалар олардың әдістерінде айырылады. Көп әр түрлі ықпалдар бар. Олардың бірлері:

Бизнес жағдайы. Кейбір капиталисттер тек қана жаңа ойларға инвестициялайды, бірақ басқалар өскісі келетін компанияларды қолдайды.

Біраз капиталисттер тек қана айқын кәсіптерге инвестициялайды.

Біраз капиталисттер өз жерлерде жұмыс істеу артығырақ деп есептейді, бірақ басқалар халықаралық деңгейде жұмыс істейді.

Венчур капиталисттердің болжалдары айырылады. Мысалы, кейбір капиталисттер тезірек өсімге үміттенеді.

Қордың құрылысы

Венчур капитал қорлардың көпшілігі он жыл қолданылады. Алайда, кей-кейде өтемпаздықты іздейтін компанияларға бірнеше жылдарға ұзарту алуға болады. Әдетте инвестициялардың кезеңі 3-5 жылдар созылады. Осыдан кейін капиталисттердің назары менеджмент және кезектегі портфолиоға жасайтын инвестицияларға көшеді. Сексеніші жылдарда Силиконды Алапта осы өрнек тараған, бірақ бұл іздер тек қана компаниялардың жоғарылуында жасалған.

Шарттың бойнша, сондай қорларда инвесторлардың айқын міндеті бар. Венчур капитал қоры оның мүшелерді инвестициялау үшін байланысқанда, күрделі қаржы жұмсалымы басталады. Егер жауапкершілігі шектеулі серіктестер осы талапқа жауап бермесе, оларға үлкен айыппұл күтеді.

Жауапкершілігі шектеулі серіктестерден қаржыларды алуы бірнеше айлардан бірнеше жылдарға созыла алады. Қор барлық қаржыларды алғанда, қор жабық деп есептеледі.