Aller au contenu

Ɛndonezi

Pɩlɩɩna Wikipediya
Ɛndonezi
Indonésie

Ɛndonezi tɛlɛŋa

Ɛndonezi Kɩɖaʋ kɩdɛɛka

Ɛndonezi ɛjaɖɛ tɛ tampaɣ
Tʋmɩyɛ taa kʋnʋmɩŋ: Ɛndonezi
Tɛtʋ sɔsɔtʋ: Cakarta
Ɛjadɛ kɛ mbʋ yɔ: .
Ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ: Ɖajaa Joko Widodo
Ɛjaɖɛ walanzɩ: 1,904,569 km²
Samaɣ ñʋʋ: 255,461,700 (2015)
Tɛtʋ hɔɔlʋʋ samaɣ ñʋʋ: 124.66 km²
Internet nimaɣ: .id

Ɛndonezi (Englɩsɩɩ: Republic of Indonesia; Ɛndonezi: Republik Indonesia) kɛna ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩwɛ ketenzi naalɛ hɛkʊ taa. Indonezi kɛna Azii nɛ hadɛ kiŋ ɛjaɖɛ nɛ kɩsʊ Oseyanɩ taa ɖɔɖɔ. Pakalɩɣ peeɖe ɛyaa kɔyɔ patalɩɣ ɛzɩ 250 miliyɔnaa kɛ mbʊ yɔ nɛ keteŋa kpeekpe taa lɛ kɩkɛ ɛjaɖɛ naaza nɖɛ ɛyaa ɖɔʊ taa. Keteŋa kpeekpe taa lɛ Indonezi wɛna mbʊ payaɣ na fransɩ taa se iili waa yɔ nɛ pakalɩ wɛ ɖɔɖɔ yɔ patalɩɣ 17 508. Pɩkɛna malɩŋ ɛjaɖɛ nɛ peeɖe ɖɔɖɔ malɩŋ kɩlɩ xɛʊ. Peeɖe tɛtʊ sɔsɔtʊ payaɣ se Cakarta.

Pɩcɔ nɛ palʊlʊʊ Yeesu Kristu lɛ Ɛndonezi kɛna ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa Ɛndɩ mba nɛ Siini mba payakaɣ kɩyakʊ yɔ nɛ palɛɛzɩɣ kɩlɛɛzʊ ɖɔɖɔ yɔ nɛ peeɖe pɛpɛdɩɣ tɔna yɔ. Ɛndonezi nɛ Ɛndɩ palakɩ tadɩyɛ nɛ ɖama pɩtasɩna Siini ɛjaɖɛ ɖɔɖɔ. Pa-tadɩyɛ taa lɛ malɩŋ kɩlɩɣna pɛdɩʊ. Piyebina ɖɔɖɔ nɛ sɔsaa sɔsɔaa pɩsɩɣ palaŋa nɛ pɩpɩsɩɣ malɩŋ.

Lɩm yɔɔ tadɩyɛ tɔm taa lɛ Malaka kɛna ɖɔɖɔ tɛtʊ ndʊ tɩ-taa tadɩyɛ ɖɔŋ camɩyɛ yɔ. Pɩnaɣ 1511 Pɔrɩtigalɩ mba woba nɛ pamʊ tɛtʊ ndʊ payaɣ se Malaka yɔ nɛ pacaɣ. Pɩkɔma pɩnaɣ 1605 lɛ Neeyɛrɩlandɩ ɛjaɖɛ taa mba wolo nɛ pɔɖɔɔnɩ Pɔrɩtigalɩ mba nɛ pɩha-wɛ waɖɛ nɛ pacaɣ. Pɩkɔma lɛ powolo pacaɣ ɖɔɖɔ Zaava. Yo ŋndɩ ndɩ wɛ peeɖe pɩlɩna kewiyaɣ tɔm taa nɛ pɩkɩlaa lɛ Mataram tɛzɩ cɩyʊ tɛtʊ natʊyʊ nɛ ɛtɛzɩ cɛlɩɣ Neerɩlandɩ mba.

Pɩnaɣ 1950 kɛ Soekamo nɛ Mohammad Hatta maba palaŋa taa nɛ pamʊ pa-tɩ yɔɔ wɛʊ. Pɩnaɣ 1965 nɛ 1966 taa kɛ Soeharto kpaɣ kewiyaɣ. Ɛkɛwɛ ñaŋ kamaɣ fɛyɩ ɛlɛ pɩtɩŋgɩna pʊyɔɔ nɛ tɔsʊʊ hʊʊ ɖɔɖɔ camɩyɛ. Pɩtalɩ pɩnaɣ 1998 lɛ, evemiye naɖɩyɛ yem ɛkʊyɩ kpelaɣ yɔɔ kpaka. Pɩlabɩ mbʊ ɖɔɖɔ lɛ lɛɛzʊ kɩfam mbʊ payaɣ se temokarasi yɔ pɩwɛ peeɖe.