ზამთარი

ზამთარი — წელიწადის დრო, რომელიც დედამიწის ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში ზამთრის მზებუდობის მომენტიდან (21 ან 22 დეკემბერი), გაზაფხულის ბუნიობის მომენტამდე (20 ან 21 მარტი) გრძელდება;

ასტრონომიული ზამთარი

წელიწადის დროები

ეკლიპტიკის მიმართ დედამიწის დახრილი ბრუნვის ღერძი, მზესთან მიმართებაში წარმოშობს წელიწადის დროებს. როდესაც საუბარია წელიწადის დროებზე, პირობითად ივარაუდება, რომ საუბარი გვაქვს ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში არსებულ წელიწადის დროზე, თუმცა არ დაგვავიწყდეს, რომ ამავდროულად სამხრეთ ნახევარსფეროში წელიწადის დრო სარკისებულად იცვლება. მაშინ როდესაც ზამთრის თვეებში ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში ზამთარია, სამხრეთ ნახევარსფეროში ზაფხულია და პირიქით. ჩვენი პლანეტის დახრილობიდან გამომდინარე, ზამთარი იწყება მაშინ, როდესაც დღე-ღამის განმავლობაში ღამის ხანგრძლივობა დღისაზე მაქსიმალური მეტობიდან (ზამთრის მზებუდობა) ნელნელა იწყებს შემცირებას და სრულდება მაშინ, როდესაც დღე-ღამის განმავლობაში, დღის ხანგრძლივობა იწყებს ღამის გახანგრძლივობაზე გატოლებას (გაზაფხულის ბუნიობა).

ზამთრის მზებუდობაზე, დედამიწის ღერძის დახრილობა მზესთან მიმართებაში იმყოფება ისეთ მდგომარეობაში, რომლის დროსაც ჩრდილოეთი ნახევარსფერო მაქსიმალურადაა გადახრილი მზის საწინააღმდეგო მიმართულებით (შესაბამისად სამხრეთი ნახევარსფერო პირიქით — მზეთან მიმართებაში უკიდურეს ახლო მხარეს იმყოფება, რაც განაპირობებს იქ ზაფხულის დაწყებას). შემდეგ, დედამიწა ორბიტაზე გადაადგილებისას ნელნელა ინაცვლებს ისეთ პოზიციაზე, როდესაც დედამიწის დახრილი ღერძი ეკლიპტიკურად ისევ დახრილია, მაგრამ სივრცულად მზე-დედამიწის მონაკვეთთან მიმართებაში მართობულია, რის გამოც მზე დედამიწის ეკვატორის ზენიტში ექცევა და თანაბრად აცხუნებს მის ჩრდილოეთ და სამხრეთ ნახევარსფეროებს. აღნიშნული მდგომარეობას გაზაფხულის ბუნიობა ეწოდება. აღნიშნული მონენტის გადალახვისთანავე იწყება დღეღამის განმავლობაში დღის ხანგრძლივობის ღამისაზე გადამეტება, რაც მოასწავებს გაზაფხულის დაწყებას.

• 
  ზაფხულის მზებუდობა (ჩრდილოეთი ნახევარსფერო გადახრილია მზის მიმართ)
• 
  გაზაფხულისა და შემოდგომის ბუნიობა (დედამიწის ღერძი კვლავ დახრილია და იმყოფება ხედვის ვერტიკალურ სიბრტყეში)
• 
  ზამთრის მზებუდობა (სამხრეთი ნახევარსფერო გადახრილია მზის მიმართ)

კალენდარული ზამთარი

ჩვეულებრივ ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში ზამთრის თვეებია:

• დეკემბერი;
• იანვარი;
• თებერვალი.

ხოლო სამხრეთ ნახევარსფეროში ზამთარი შემდეგ თვეებში უწევს:

• ივნისი;
• ივლისი;
• აგვისტო.

ზამთარი წელიწადის ყველაზე ცივი დროა. დღეები მაქსიმალურად მოკლდება, თუმცა 22 დეკემბრიდან უკვე ნელ-ნელა ზრდას დაიწყებს. ადრე ბნელდება. ბევრ ქვეყანაში თოვლი მოდის და ყინვებს იჭერს.

მცენარეების ზრდა წყდება. ფოთლოვანი ხეები შიშვლდება. ზამთრის სუსხს მხოლოდ წიწვიანი ხეები უძლებს. ზოგ ცხოველს ხშირი ბეწვი ან მატყლი ეზრდება, რომ არ შესცივდეს, ზოგს კი მთელი ზამთარი სძინავს.

გალერეა

• 
  ზამთრის პეიზაჟი
• 
  ზამთარი ფინეთში
• 
  ზამთარი ავსტრიაში

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 479.

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

ზამთარი