სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ ვატერლოო.
ვატერლოოს ბრძოლა
ასი დღე ნაწილი

ვატერლოოს ბრძოლა, ვილიამ სედლერი
თარიღი 18 ივნისი 1815
მდებარეობა ვატერლოო
შედეგი კოალიციის გადამწყვეტი გამარჯვება
მხარეები
საფრანგეთის დროშასაფრანგეთის იმპერია გაერთიანებული სამეფოს დროშა გაერთიანებული სამეფო
პრუსიის დროშა პრუსია
ნიდერლანდების დროშა ნიდერლანდები
ჰანოვერის პროვინციის დროშა ჰანოვერის სამეფო
ნასაუს საგრაფო
ბრაუნშვეიგ-ლიუნებურგი
მეთაურები
ნაპოლეონ ბონაპარტი ჰერცოგი უელინგტონი
გებჰარტ ლებერეჰტ ფონ ბლიუხერი
ძალები
72000[1] 118000
ინგლისელები: 68 000[1]
პრუსიელები: 50 000[2]
დანაკარგები
სულ: 48 000

  • 25 000 მოკლული და დაჭრილი
  • 8000 დატყვევებული
  • 15 000 დაკარგული[3]
სულ: 24 000

ინგლისელი: 17 000

  • 3500 მოკლული;
  • 10 200 დაჭრილი;
  • 3300 დაკარგული[4]

პრუსიელი: 7000

  • 1200 მოკლული;
  • 4400 დაჭრილი;
  • 1400 დაკარგული.[4]
ვატერლოოს ბრძოლა ვიკისაწყობში

ვატერლოოს ბრძოლა — ბრძოლა ქალაქ ვატერლოოსთან (Waterloo, გამოითქმის [watəʀˈloː]) ბელგიაში 1815 წლის 18 ივნისს. ვატერლოო იყო ნაპოლეონ ბონაპარტის ბოლო ბრძოლა. ვატერლოოთი დასრულდა პერიოდი, ცნობილი როგორც „ასი დღე“, რომელიც დაიწყო 1815 წლის მარტში ნაპოლეონის ელბადან დაბრუნების შემდეგ, სადაც ის თავს აფარებდა 1813 წელს ლაიფციგის ბრძოლასა და 1814 წელს საფრანგეთის კამპანიაში დამარცხების შემდეგ. ამ დამარცხებამ ბოლო მოუღო ნაპოლეონის იმპერატორობას საფრანგეთში.

ლინის ბრძოლა

რედაქტირება

ნაპოლეონი 120 ათასიანი არმიით შევიდა ბელგიაში იმ ვარაუდით, რომ ნაწილ-ნაწილ გაენადგურებინა იქ მყოფი ინგლისისა და ჰოლანდიის არმიები და ქვემო რაინის პრუსიის არმია. 16 ივნისს ლინისთან ნაპოლეონმა დაამარცხა პრუსიის არმია და მარშალ ე. გრუშის კორპუსს (33 ათასი კაცი) უბრძანა უკან დადევნებოდა მას. გრუში გაუბედავად მოქმედებდა, ხოლო 18 ივნისს არ მივიდა ვატერლოოსთან ნაპოლეონის დასახმარებლად.

ვატერლოოს ბრძოლა

რედაქტირება

ბრძოლის წინა დღეს უპირატესობა ნაპოლეონის მხარეს იყო, რადგან ლინის ბრძოლის შემდეგ პრუსიელთა ძალები, რომელთაც ფელდმარშალი ბლუხერი ხელმძღვანელობდა მოწყვეტილი იყო ინგლის-ჰოლანდიის კოალიციისგან. ამის შემდეგ ნაპოლეონი მთავარი ძალებით (72 ათასი კაცი) ბრიტანალების (68 ათასი კაცი) პოზიციებისკენ დაიძრა, თუმცა ლორდი უელინგტონი უკვე წასული დაუხვდა. ფრანგები კოალიციას უკან გაყვნენ, თუმცა მათ შორის ბრძოლას კოკისპირულმა წვიმამ შეუშალა ხელი.

მეორე დღეს ჯარები განლაგდნენ ერთმანეთის პირისპირ. რვა საათზე აპირებდა ნაპოლეონი ბრძოლის დაწყებას, მაგრამ ჩათვალა რომ, კავალერია და არტილერია ვერ მოახერხებდა გადაადგილებას ტალახში, რითაც რამდენიმე საათი წააგო, რაც საბედისწერო აღმოჩნდა მისთვის. კარგი განწყობა შეინიშნებოდა ფრანგულ არმიაში, საფრანგეთის მარშალი და ნაპოლეონთან დაახლოებილი ადამიანი მიშელ ნეი არ აფასებდა მათ წინააღმდეგ მებრძოლ ალიანსს და ამბობდა რომ სულ რაღაც ორ საათში გაანადგურებდა „სიპაების გენერალს“ (უელინგტონს). ნაპოლეონის დავალებით, მარშალი ემანუელ დე გრუში გაემართა ბლუხერისკენ, რათა გზა გადაეკეტა მასთვის და არ მიეცა საშუალება შეერთებოდა უელინგტონს.

თორმეტ საათზე ნაპოლეონის არტილერიამ ველინგტონის ჯარების ცენტრისკენ მიიტანა შეტევა, სადაც პიტკონის ქვეითები იყვნენ განლაგებულნი. ინგლისელ გენერალს თავისი შტაბი უკანდახევას თხოვდა, მაგრამ მან ბრძანება გასცა რომ მდგარიყვნენ უკანასკნელ ჯარისკაცამდე. ნაპოლეონის არტილერია კი ცეცხლს აძლიერებდა, საბოლოოდ ველინგტონმა თახნმობა მისცა თავის გენერლებს რომ ასი მეტრით უკან დაეხით და როგორმე თავი დაეღწიათ ჭურვების წვიმისგან. ნეიმ ბრიტანელების ეს ნაბიჯი უკანდახევად ჩათვალა და ყველაზე კარგ დროდ შეტევისთვის. მან 16 000-იანი ესკადრონი ორად გაყო და შეუტია ალიანსს. რუკაზე არ იყო დატანილი ხრამი ვატერლოოს ველზე სადაც 8000 ცხენოსანი მიემართებოდა და იქიდან რამდენიმე ასეულიღა გადაურჩა ჩაჩეხვას. ნეი მაინც არ შეეგუა ესკადრონის ნახევრის დაკარგვას, ინგლისელების ცამეტ კარეს შეუტია და 8 გაარღვია კიდეც.

 
ინგლისელების კარე, ფრანგი ცხენოსნების შეტევის წინააღმდეგ

ბრძოლის მიმდინარეობისას აღმოსავლეთიდან გორაკზე გამოჩნდა პრუსიელების ჯარი. გრუშიმ ვერ მოახერხა აღეკვეთა პრუსიელთა მოძრაობა და არასწორად იმოქმედა, რის შედეგადაც ბლუხერის გენერალი ბიულოვი სწრაფად დაიძრა ვატერლოოსკენ, მას სხვა კორპუსებიც მიჰყვნენ.

 
ნაპოლეონი მიმართავს ძველ გვარდიას

ნაპოლეონმა ჩართო უკანასკნელი რეზერვი ბრძოლაში, საიმპერატორო გვარდია (გვარდიის მეთერთმეტე ბატალიონი). ამ გვარდიის შეტევისთვის ჯერ არავის ჰქონდა გაძლებული და იმპერატორი მხოლოდ უკიდურეს შემთხვევაში იყენებდა. გვარდიამ შეუტია ალიანსს, მათ გაარღვიეს პირველი ხაზი, გადათელეს არტილერია, დაამარცხეს პოლ ჰეკეტის ბრიგადა მაგრამ მეტის გაკეთება უკვე შეუძლებელი იყო. ველინგტონის ფერდობზე ჩასაფრებული მეიტლენდის რამდენიმე რაზმმა ძლიერი ცეცხლი გაუხსნა და საბოლოოდ დაახევინა უკან ფრანგებს. 5 ათასი ჯარისკაცი მოექცა 80 000 მოკავშირის ალყაში, ველინგტონის ჯარისკაცები ყოველი მხრიდან ესროდნენ მათ. მან აღმართა თეთრი დროშა და ჯარისკაცებს მიმართა რომ არავინ დაივიწყებდა მათ გმირობას, მაგრამ მოვიდა დრო რომ დანებდნენ.

როდესაც გვარდიის მეთერთმეტე ბატალიონი გმირულად იბრძოდა, ძველ გვარდიას ნაპოლეონი გაყავდა ბრძოლის ველიდან. კიდევ შეეძლო ნაპოლეონს ბრძოლების წარმოება, მის განკარგულებაში იყო 120 000 ჯარისკაცი, მაგრამ მას აღარ უნდოდა კამპანიებში მონაწილეობის მიღება. არსებობს ვერსია რომ, რიგითი ფრანგები მას სასახლეში უვარდებოდნენ და ინგლისელების განადგურებასაც თხოვდნენ. ის გადაასახლეს წმინდა ელენეს კუნძულზე, სადაც სავარაუდოდ მოწამვლით მოკლეს 1821 წელს.

იხილეთ აგრეთვე

რედაქტირება

ლიტერატურა

რედაქტირება

რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება
  1. 1.0 1.1 Hofschröer, pp. 72–73
  2. Chesney 1907, p. 4.
  3. Barbero 2005, p. 420.
  4. 4.0 4.1 Barbero 2005, p. 419.