Jaagrafi
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/World_map_2004_CIA_large_1.7m_whitespace_removed.jpg/300px-World_map_2004_CIA_large_1.7m_whitespace_removed.jpg)
Jaagrafi (frah Griik γεωγραφία, geographia, litarali "oert diskripshan") a wah fiil a sayans we divuot tu di todi a di lan, di fiicha, di inabitant, ah di finamina dem a Oert. Di fos poersn fi yuuz di wod "γεωγραφία" wena Erastotiiniz (Eratosthenes 276–194 BKI). Fuo istarikal chadishan ina jaagrafikal risaach a spieshal analisis a di nachral ah di yuuman finamina (jaagrafi az di todi a dischibyuushan), ieria todi (plies ah riijan), todi a di yuuman-lan rilieshanship, ah risaach ina di Oert sayans. Nondiles, madan jaagrafi a wah aal-ingkompasin disiplin we fuomuos siik fi andastan di Oert ah aal a iyuuman ah nachral komplexiti—no onggl we abjekdem de, bot ou deh eh-chienj ah kom fi bi. Jaagrafi kaal "di wol disiplin" ah "di brij bitwiin di yuuman ah di fizikal sayans". Jaagrafi divaidop ina tuu mien branch: yuuman jaagrafi ah fizikal jaagrafi.