Latneskar bókmenntir
Latneskar bókmenntir eru bókmenntir Rómverja skrifaðar á latínu. Tímabilum latneskra bókmennta er yfirleitt skipt í „gullaldarlatínu“ , eða Gullöld latneskra bókmennta, sem dekkar nokkurn veginn tímann frá upphafi fyrstu aldar f.Kr. út miðja fyrstu öld okkar tímatals, og „silfuraldarlatínu“, sem dekkar það sem eftir er klassíska tímans eða út aðra öld okkar tímatals. Eftir það er talað um síðlatínu, þ.e.a.s. latínu síðfornaldar, og er hún einkum rannsökuð til að varpa ljósi á þróun rómönsku málanna úr latínu. Á þessu eru þó undantekningar, svo sem Ágústínus frá Hippó.) Eftir Ágústínus og Boethíus er talað um miðaldalatínu (en þeir Ágústínus og Boethíus eru ýmist taldir síðustu fornmennirnir eða fyrstu miðaldamennirnir í þessu samhengi). Miðaldalatínan nær til endurreisnartímans en latína eftir endurreisnartímann nefnist nýlatína. Kirkjulatína var fyrirferðamikil á miðöldum en er strangt tekið ekki flokkuð eftir tímabili heldur mun fremur eftir viðfangsefni og höfundum.
Helstu höfundar
[breyta | breyta frumkóða]Hér að neðan getur að líta yfirlit yfir helstu höfunda eftir tímabilum og bókmenntagreinum. Helstu verk eru gefin til kynna þar sem við á.
Snemmlatneskar bókmenntir
[breyta | breyta frumkóða]Kveðskapur
Gamanleikir
Gullöld latneskra bókmennta
[breyta | breyta frumkóða]Kveðskapur
- Lucretius : Um eðli hlutanna (De Rerum Natura)
- Catullus
- Virgill : Eneasarkviða
- Hóratíus
- Ovidius : Myndbreytingar
- Tibullus
- Propertius
Óbundið mál
- Marcus Túllíus Cíceró : Um ræðumanninn, Brútus, Ræðumaðurinn, Um ellina, Um vináttuna, Samræður í Tusculum, Um endimörk góðs og ills, Um skyldur, Gegn Catilinu (4 ræður), Filippísku ræðurnar o.m.fl.
Sagnaritun
- Júlíus Caesar : Gallastríðin
- Cornelius Nepos
- Sallústíus
- Livius : Frá stofnun borgarinnar (Ab Urbe Condita)
Silfuraldarlatína
[breyta | breyta frumkóða]Kveðskapur
Óbundið mál
- Seneca yngri : Um stuttleika lífsins, Um hið ljúfa líf, Um reiðina, Um sálarró; einnig Medea (leikrit)
- Petróníus : Satýricon
- Pliníus eldri : Náttúrufræðin
- Quintilíanus : Um menntun ræðumannsins
- Pliníus yngri
- Aulus Gellius : Attíkunætur
- Apuleius : Gullasninn
- Asconíus
Satírur
Sagnaritun
Latneskar bókmenntir í síðfornöld
[breyta | breyta frumkóða]- Ammíanus Marcellínus
- Ágústínus frá Hippó : Játningar, Um borgríki guðs
- Ásoníus
- Boethíus : Hugfró heimspekinnar
- Claudianus
- Evtropius
- Ambrósíus Theodósíus Macrobíus
- Pálínus frá Nóla
- Sidoníus Apollinaris
- Sulpicíus Severus
Miðaldalatína og kirkjulatína
[breyta | breyta frumkóða]- Pierre Abélard
- Aetheria
- Albertus Magnus
- Heilagur Tómas frá Aquinó : Um lög
- Bede
- Carmina Burana
- Geoffrey frá Monmouth
- Gildas
- Gregoríus frá Tours
- Heilagur Ísidór frá Sevilla : Orðsifjar
- Heilagur Hýerónýmus : Vúlgatan
- Pétur frá Blois
- Petrarcha
- Tómas frá Celaeno : Dagur reiðinnar
- Venantíus Fortúnatus
- Walter of Châtillon
Nýaldarlatína
[breyta | breyta frumkóða]Tengt efni
[breyta | breyta frumkóða]Ítarefni
[breyta | breyta frumkóða]- Braund, Susanna Mortin, Latin Literature (London: Routledge, 2002).
- Conte, Gian Biagio, Latin Literature: A History. Joseph B. Solodow (þýð.) (Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1994).
- Fantham, Eleaine, Roman Literary Culture: From Cicero to Apuleius (Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1996).
- Howatson, M.C. (ritstj.), The Oxford Companion to Classical Literature (Oxford: Oxford University Press, l989).