The aim of the paper is to formulate a more or less coherent proposition of a literary theory phi... more The aim of the paper is to formulate a more or less coherent proposition of a literary theory philosophically based on Thomism. The first part of the essay contains a short characteristic of the general relations between literary theory and philosophy along with a justification of the sensibility of the goal chosen. The second part is a short presentation of the manner the question of literature and its interpretation has been hitherto treated among the Thomists. For the purpose of brevity, it is done in an “exemplary” fashion, by reference to the thought of the two outstanding French Thomists: Etienne Gilson and Jacques Maritain. The third part is devoted to what is most essential for the work, namely: to an attempt at presenting a relatively coherent Thomist literary theory, in which attempt the concept of poetic intuition, coined by Maritain, plays a significant role. The text finds its conclusion in several remarks about the general benefits that could be drawn from applying the philosophical thought inspired by the heritage of Thomas Aquinas in literary studies.
Even though Gilbert Keith Chesterton remained a political Rousseauism-like radical throughout his... more Even though Gilbert Keith Chesterton remained a political Rousseauism-like radical throughout his life, with time the ideal of political liberty understood in line with the philosophy of Jean-Jacques Rousseau found less and less vivid expression in his writings, leaving the most important element animating them virtually invisible for less knowledgeable readers. The aim of this paper is to demonstrate and explain this fact on the basis of the analysis of one of the most famous poems penned by the English author, entitled To St. Michael, in Times of Peace (1929). The analysis follows the methodology devised by a distinguished Polish scholar, Stefan Sawicki.
The culture of the West is now, to introduce a metaphor used by Wayne C. Booth in his Critical Un... more The culture of the West is now, to introduce a metaphor used by Wayne C. Booth in his Critical Understanding, a "Babel" 1 ; a conglomerate of various and sometimes avowedly contradictory streams of thought, fighting for their place in the hearts of the "competitive modern society" and only scarcely being able to communicate with each other. But the problem is larger than this; the chiasms cut through the whole of our history, in all possible manners and directions, separating school from school generation from generation-and even time from time. It is especially true in relation to the past-the past that might be called the classical past 2-which nowadays tends to be treated less as a partner
Celem niniejszej rozprawy jest pokazanie roli odgrywanej przez bajki w myśli angielskiego pisarza... more Celem niniejszej rozprawy jest pokazanie roli odgrywanej przez bajki w myśli angielskiego pisarza, publicysty i apologety chrześcijańskiego epoki edwardiańskiej – Gilberta Keitha Chestertona (1874-1936), konkretnie: faktu, że stanowiły one według niego źródło tego, co nazwać możemy intuicją bytu. Ponieważ pojęcie to może nastręczać pewnych trudności hermeneutycznych, pierwsza część pracy poświęcona jest jego wyjaśnieniu. Po niej następuje część zasadnicza, w której staram się wykazać, na podstawie analizy najsłynniejszego dzieła angielskiego pisarza, „Orthodoxy” (1908), że bajki stanowiły dla niego najważniejszego chyba źródło poznania metafizycznego, dostarczając intuicyjnej percepcji takich ontologicznych prawideł, jak: egzystencjalna koncepcja bytu, zasada przyczynowości, zasada racji dostatecznej oraz istnienie Absolutu – Bytu Absolutnego, będącego źródłem i „motorem” świata. W ramach pewnej dygresji wspomina się także o intuicji dobra i prawa moralnego jako korelacie intuicji bytu. Ostatnia część pracy dotyczy kwestii zgoła innej, to znaczy – osadzenia całej Chestertonowskiej afirmacji bajek w kontekście antropologii romantycznej, konkretnie: romantycznej filozofii dzieciństwa jako stanu czystości natury. Obserwacja ta daje asumpt do krótkich rozważań na temat konieczności reinterpretacji myśli autora „Ortodoksji” pod kątem jej fundamentalnie nieideologicznego charakteru i eklektyzmu. W całym tekście staram się również nie skupiać tylko na własnym wywodzie, ale i sygnalizować te miejsca, które mogą stać się punktem wyjścia dla innych badaczy.
Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w... more Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w badaniach literackich. We wstępie zostaje zarysowany kontekst postawienia tezy. W następnej części przeprowadzona zostaje zwięzła prezentacja obecnej sytuacji studiów literaturoznawczych, to znaczy ich językowego „przespecjalizowania”. Dalej następuje krótki szkic historyczny, mający za zadanie unaocznić specyfikę i naturę tego, co nazywamy tutaj klasycznym modelem wypowiedzi naukowej, szkic obejmujący ramy czasowe od greckiej starożytności do czasów współczesnych i w sposób szczególny poświęcony uwydatnieniu roli, jaką w owym „klasycznym” dyskursie odgrywał i odgrywa język potoczny, żywy, „naturalny”. Wreszcie — próba sformułowania trzech argumentów uzasadniających wyższość modelu „klasycznego” nad „współczesnym” w badaniach literackich. Pracę wieńczą krótkie wnioski, w których próbuje się wykazać potencjalne korzyści praktyczne płynące z przyjęcia proponowanego w pracy stanowiska.
Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w... more Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w badaniach literackich. We wstępie zostaje zarysowany kontekst postawienia tezy. W następnej części przeprowadzona zostaje zwięzła prezentacja obecnej sytuacji studiów literaturoznawczych, to znaczy ich językowego „przespecjalizowania”. Dalej następuje krótki szkic historyczny, mający za zadanie unaocznić specyfikę i naturę tego, co nazywamy tutaj klasycznym modelem wypowiedzi naukowej, szkic obejmujący ramy czasowe od greckiej starożytności do czasów współczesnych i w sposób szczególny poświęcony uwydatnieniu roli, jaką w owym „klasycznym” dyskursie odgrywał i odgrywa język potoczny, żywy, „naturalny”. Wreszcie — próba sformułowania trzech argumentów uzasadniających wyższość modelu „klasycznego” nad „współczesnym” w badaniach literackich. Pracę wieńczą krótkie wnioski, w których próbuje się wykazać potencjalne korzyści praktyczne płynące z przyjęcia proponowanego w pracy stanowiska.
The aim of this paper is to present Gilbert Keith Chesterton as, politically, man of the Left rat... more The aim of this paper is to present Gilbert Keith Chesterton as, politically, man of the Left rather than Right – and thus at least open a debate about the possible re-interpretation of his political heritage as a publicist. Firstly, the subject is generally introduced, with the characteristically “rightist” tendencies of chestertonology (and one votum separatum) outlined. Secondly, the right wing-left wing differentiation is briefly explained, basing on Letter on Independence by Jacques Maritain. Thirdly, Chesterton’s political writings are examined according to the logical structure provided by the Letter… that is: in reference to personal temperament, general political ideas and the practical elements of political program, with the attempt of demonstrating that Chesterton, in all these three areas, displayed a distinct leaning towards the Left, with even the most right-winged elements of his political ideas being interpreted by him, in fact, in a “leftist” context. The text ends with a set of more practical conclusions, concerned chiefly with the future of chestertonological research.
The aim of this paper is to demonstrate the role Rousseau's doctrine of general will played in th... more The aim of this paper is to demonstrate the role Rousseau's doctrine of general will played in the thought and writings of Gilbert Keith Chesterton. The article begins with the characterization of the doctrine of general will as understood by Rousseau. Then, an overview of the existing critique of Chesterton's heritage and what it had (or did not have to) to say about the matter in question is conducted. Next, the fact that Chesterton accepted the doctrine of general will is demonstrated by means of textual analysis. The paper ends with a section devoted to drawing some practical conclusions from the results of the analysis, with special stress laid on the fact that acknowledging the role the doctrine of general will played in Chesterton's thought might not only serve as a "hermeneutical key" to the more controversial of his ideas (his democratism and his alleged anti-Semitism taken as examples), but also serve as the means to change the overall perception of him as a political thinker from a Catholic integrist to a Catholic pluralist.
Refleksja nad dorobkiem myśli dystrybucjonizmu angielskiego nabiera w Polsce coraz większej dynam... more Refleksja nad dorobkiem myśli dystrybucjonizmu angielskiego nabiera w Polsce coraz większej dynamiki. Celem niniejszej pracy jest, w ramach próby wpisania się w tok tego dyskursu, omówienie tematu z perspektywy bardziej filozoficznej, i zaprezentowanie fundamentalnej zbieżności zachodzą-cej między tą mys´lą a "konkretnym ideałem historycznym" opracowanym (czy lepiej: odkrytym) przez wielkiego francuskiego tomistę Jacques'a Mari-taina (1882-1973) pod nazwą nowej cywilizacji chrześcijań skiej; można mieć nadzieję, że takie ujęcie sprawy-choć niewątpliwie ryzykowne-pozwoli lepiej i pełniej zrozumieć intelektualną g łębie˛i wielowymiarowość badanego przedmiotu. Aby osiągnąć założone cele, w analizie naszej pracować będzie-my głównie "na" źródłach oryginalnych, przede wszystkim Humanizmie inte-gralnym (1936) oraz wybranych pracach dwóch wybitniejszych przedstawicieli myśli dystrybucjonistycznej, Gilberta Keitha Chestertona (1874-1936) oraz Hilaire Belloca (1870-1953, postaramy się zresztą, w miarę możliwości, aby akcent padał raczej na tę postać, znacznie mniej w Polsce znaną, posiłkując się przy tym także, jeśli zajdzie konieczność, ustaleniami innych opracowań kwestii, przede wszystkim skrótami historycznymi Stanisława Kowalczyka, wy-bitnym dziełem Jacka Grzybowskiego (Jacques Maritain i nowa cywilizacja chrześcijańska), a czasem i nieopublikowaną pracą magisterską pt. "Our Little Mgr MACIEJ WĄS − Instytut Kultur i Literatur Anglojęzycznych, Wydział Neofilologicz-ny, Uniwersytet Ś
KRÓTKI TRAKTAT O SZKODLIWOŚCI JĘZYKA SPECJALISTYCZNEGO W BADANIACH LITERACKICH, 2020
Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w... more Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w badaniach literackich. We wstępie zostaje zarysowany kontekst postawienia tezy. W następnej części przeprowadzona zostaje zwięzła prezentacja obecnej sytuacji studiów literaturoznawczych, to znaczy ich językowego „przespecjalizowania”. Dalej następuje krótki szkic historyczny, mający za zadanie unaocznić specyfikę i naturę tego, co nazywamy tutaj klasycznym modelem wypowiedzi naukowej, szkic obejmujący ramy czasowe od greckiej starożytności do czasów współczesnych i w sposób szczególny poświęcony uwydatnieniu roli, jaką w owym „klasycznym” dyskursie odgrywał i odgrywa język potoczny, żywy, „naturalny”. Wreszcie — próba sformułowania trzech argumentów uzasadniających wyższość modelu „klasycznego” nad „współ- czesnym” w badaniach literackich. Pracę wieńczą krótkie wnioski, w których próbuje się wykazać potencjalne korzyści praktyczne płynące z przyjęcia proponowanego w pracy stanowiska.
EN
The aim of the paper is to demonstrate that Gilbert Keith Chesterton possessed the genuine int... more EN The aim of the paper is to demonstrate that Gilbert Keith Chesterton possessed the genuine intuition of being as defined by the French Thomist, Jacques Maritain, albeit almost without the proper metaphysical habitus. It opens with some explanations of the terms used, and with a short extrapolation of the theory of the intuition of being. Next it proceeds to proving the thesis assumed by the means of demonstrating that Chesterton exhibited the intuition of being as to three most important elements: its proper object (with the principle of identity included), the principle of sufficient reason and the principle of finality. Next it attempts to demonstrate that despite that understanding, he never spoke in a properly metaphysical manner, the fact that points to the lack of metaphysical habitus, and to establish certain consequences of this state of things. The text ends with a list of practical conclusions that could be drawn from an analysis such as this.
PL Celem artykułu jest wykazanie, że Gilbert Keith Chesterton miał prawdziwą intuicję bytu, taką jak zdefiniował ją tomista francuski, Jacques Maritain, niemniej niemalże bez towarzyszącego jej metafizycznego habitusu. Tekst rozpoczyna wyjaśnienie używanych pojęć i krótki wykład teorii intuicji bytu. Następnie następuje próba dowiedzenia przyjętej tezy na podstawie materiału dowodowego dotyczącego trzech zasadniczych skutków rzeczonej intuicji: jej właściwego przedmiotu (do którego „funkcjonalnie” należy włączyć także zasadę tożsamości), zasady racji dostatecznej i zasady celowości. Następnie dowodzi się, że choć Gilbert Keith Chesterton wykazywał wysoki poziom zrozumienia powyższych zagadnień, nigdy nie mówił o nich w sposób ściśle metafizyczny — co wskazuje dokładnie na brak odpowiedniej dyspozycji umysłowej — z jednoczesną próbą zarysowania skutków tego stanu rzeczy. Tekst wieńczy garść praktycznych konkluzji, jakie można z niniejszych rozważań wyprowadzić.
The aim of the article is to present Gilbert Keith Chesterton as the
precursor of the Second Vati... more The aim of the article is to present Gilbert Keith Chesterton as the precursor of the Second Vatican Council. The following methodology has been adopted in the article. Firstly, the legacy of the Council is “functionally” (and with the use of the writings by the Council’s philosopher, Jacques Maritain) reduced to three aspects: including the liberal political tradition in the Catholic structure, initiating the process of interreligious dialogue and looking for a specific “secular style” of Christian spirituality. Secondly, one confirms the presence of these three elements in Gilbert Keith Chesterton’s thought and writings.
Artykuł ma na celu przedstawienie Gilberta Keitha Chestertona jako prekursora Soboru Watykańskiego II. W artykule przyjęto następującą metodologię. Po pierwsze, dziedzictwo Soboru jest „funkcjonalnie” (i przy wykorzystaniu zapisów filozofa Soboru – Jacquesa Maritaina) zredukowane do trzech aspektów: włączenia liberalnej tradycji politycznej do katolickiej struktury, inicjacji procesu dialogu między religiami i poszukiwania specyficznego „świeckiego stylu” chrześcijańskiej duchowości. Po drugie, potwierdza się obecność tych trzech elementów w myśli i pismach Gilberta Keitha Chestertona.
Celem niniejszej pracy jest ukazanie Gilberta Keitha Chestertona jako kontynuatora tradycji nacjo... more Celem niniejszej pracy jest ukazanie Gilberta Keitha Chestertona jako kontynuatora tradycji nacjonalizmu jakobińskiego. Dla osiągnięcia tego celu, przyjmuje się metodę porównawczą. Najpierw zatem, w pierwszej części pracy, przybliżona zostaje rzeczona tradycja jakobińska – tak, jak funkcjonowała ona w trzech związanych ze sobą sferach: polityki, społeczeństwa i gospodarki. Następnie schemat ten zostaje powtórzony, ale przedmiotem analizy staje się myśl Chestertonowska, a główną zasadą analizy – wykazywanie podobieństw, jakie zachodzą między jednym a drugim, zarówno co do szczegółowych rozwiązań, jak i najogólniejszej struktury. Praca kończy się krótkim zbiorem wniosków, mających na celu wykazać potencjalne korzyści wypływające z niniejszego badania dla kultury i nauki polskiej oraz nakreślić ewentualne kierunki dalszych dociekań, wykazujące pewien potencjał tak w badaniach nad dorobkiem Chestertona, jak i ideą narodową.
The aim of the text is to uncover and describe personalist elements in Gilbert Keith Chesterton’s... more The aim of the text is to uncover and describe personalist elements in Gilbert Keith Chesterton’s nationalism and distributism. First part of the text is concerned with clarifying basic notions, so – with explaining the meaning of the terms “personalism” and “thomist personalism,” and presenting the most basic intellectual framework of thomist personalist philosophy, which is done by analyzing the thought of thomist personalist par excellence – Jacques Maritain. The second part of the text concentrates on the analysis of Chesterton’s ideas, proving – consequently – that he was a social thinker, that his notion of nationalism corresponds in a striking manner with Maritain’s concept of social life, and his distributist views – with Maritain’s concept of the common good. The text ends with several general remarks that aim at establishing certain possible advantages this analysis might bring.
Celem niniejszego artykułu jest zbadanie nacjonalistycznych pierwiastków myśli Gilberta Keitha Ch... more Celem niniejszego artykułu jest zbadanie nacjonalistycznych pierwiastków myśli Gilberta Keitha Chestertona w perspektywie historycznego podziału nacjonalizmu na nacjonalizm Risorgimento i nacjonalizm integralny i wykazanie, że jego idee, pomimo zdecydowanego powinowactwa z nacjonalizmem Risorgimento, w znacznej mierze wymykają się temu podziałowi. Początek stanowi przybliżenie ogólnej teorii, stosowanej w artykule; następnie przeprowadza się analizę myśli Chestertona pod kątem jej podobieństw z głównym nurtem „starej” myśli nacjonalistycznej, w kilku najbardziej zasadniczych, wyszczególnionych wcześniej punktach; na koniec następuje omówienie trzech wypadków, w których podobnego powinowactwa nie da się stwierdzić, i które stanowią w związku z tym o oryginalności Chestertonowskich poglądów. Na końcu zamieszczone jest podsumowanie i garść ogólnych wniosków, jakie można wysnuć z podobnych obserwacji.
The purpose of this thesis is to demonstrate that Gilbert Keith Chesterton was an original precur... more The purpose of this thesis is to demonstrate that Gilbert Keith Chesterton was an original precursor of the Christian personalism of 20th century. To achieve this aim it employs the method of comparison and juxtaposes Chesterton's thought with the philosophical doctrine of the French personalist philosopher, Jacques Maritain. The first chapter opens with an attempt at introducing the problem of personalist philosophy as such. Further, it provides a general outline of Jacques Maritain's ideas concerning the most important issues of philosophy (metaphysics, philosophy of man, philosophy of nature, philosophy of history, social and political philosophy and finally: theory of art), focusing primarily on emphasizing their personalist character. The aim of the second chapter is to present the fundamental similarities between Maritain's philosophy and the philosophical element of Chesterton's writings. The analysis is structured according to the scheme established in the first chapter. The third chapter concerns the original element of Chesterton's thought, therefore it focuses on the differences that occur between Chesterton's and Maritain's ideas. The differences are studied in relation to the three problems of capital importance for Chesterton's writings: family, nation and social life. The chapter ends with an attempt of defining Chesterton's place in the history of ideas. The thesis ends with conclusions, which attempt to determine the potential importance that such a study of Chesterton's output might bear for contemporary humanities.
The aim of the paper is to formulate a more or less coherent proposition of a literary theory phi... more The aim of the paper is to formulate a more or less coherent proposition of a literary theory philosophically based on Thomism. The first part of the essay contains a short characteristic of the general relations between literary theory and philosophy along with a justification of the sensibility of the goal chosen. The second part is a short presentation of the manner the question of literature and its interpretation has been hitherto treated among the Thomists. For the purpose of brevity, it is done in an “exemplary” fashion, by reference to the thought of the two outstanding French Thomists: Etienne Gilson and Jacques Maritain. The third part is devoted to what is most essential for the work, namely: to an attempt at presenting a relatively coherent Thomist literary theory, in which attempt the concept of poetic intuition, coined by Maritain, plays a significant role. The text finds its conclusion in several remarks about the general benefits that could be drawn from applying the philosophical thought inspired by the heritage of Thomas Aquinas in literary studies.
Even though Gilbert Keith Chesterton remained a political Rousseauism-like radical throughout his... more Even though Gilbert Keith Chesterton remained a political Rousseauism-like radical throughout his life, with time the ideal of political liberty understood in line with the philosophy of Jean-Jacques Rousseau found less and less vivid expression in his writings, leaving the most important element animating them virtually invisible for less knowledgeable readers. The aim of this paper is to demonstrate and explain this fact on the basis of the analysis of one of the most famous poems penned by the English author, entitled To St. Michael, in Times of Peace (1929). The analysis follows the methodology devised by a distinguished Polish scholar, Stefan Sawicki.
The culture of the West is now, to introduce a metaphor used by Wayne C. Booth in his Critical Un... more The culture of the West is now, to introduce a metaphor used by Wayne C. Booth in his Critical Understanding, a "Babel" 1 ; a conglomerate of various and sometimes avowedly contradictory streams of thought, fighting for their place in the hearts of the "competitive modern society" and only scarcely being able to communicate with each other. But the problem is larger than this; the chiasms cut through the whole of our history, in all possible manners and directions, separating school from school generation from generation-and even time from time. It is especially true in relation to the past-the past that might be called the classical past 2-which nowadays tends to be treated less as a partner
Celem niniejszej rozprawy jest pokazanie roli odgrywanej przez bajki w myśli angielskiego pisarza... more Celem niniejszej rozprawy jest pokazanie roli odgrywanej przez bajki w myśli angielskiego pisarza, publicysty i apologety chrześcijańskiego epoki edwardiańskiej – Gilberta Keitha Chestertona (1874-1936), konkretnie: faktu, że stanowiły one według niego źródło tego, co nazwać możemy intuicją bytu. Ponieważ pojęcie to może nastręczać pewnych trudności hermeneutycznych, pierwsza część pracy poświęcona jest jego wyjaśnieniu. Po niej następuje część zasadnicza, w której staram się wykazać, na podstawie analizy najsłynniejszego dzieła angielskiego pisarza, „Orthodoxy” (1908), że bajki stanowiły dla niego najważniejszego chyba źródło poznania metafizycznego, dostarczając intuicyjnej percepcji takich ontologicznych prawideł, jak: egzystencjalna koncepcja bytu, zasada przyczynowości, zasada racji dostatecznej oraz istnienie Absolutu – Bytu Absolutnego, będącego źródłem i „motorem” świata. W ramach pewnej dygresji wspomina się także o intuicji dobra i prawa moralnego jako korelacie intuicji bytu. Ostatnia część pracy dotyczy kwestii zgoła innej, to znaczy – osadzenia całej Chestertonowskiej afirmacji bajek w kontekście antropologii romantycznej, konkretnie: romantycznej filozofii dzieciństwa jako stanu czystości natury. Obserwacja ta daje asumpt do krótkich rozważań na temat konieczności reinterpretacji myśli autora „Ortodoksji” pod kątem jej fundamentalnie nieideologicznego charakteru i eklektyzmu. W całym tekście staram się również nie skupiać tylko na własnym wywodzie, ale i sygnalizować te miejsca, które mogą stać się punktem wyjścia dla innych badaczy.
Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w... more Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w badaniach literackich. We wstępie zostaje zarysowany kontekst postawienia tezy. W następnej części przeprowadzona zostaje zwięzła prezentacja obecnej sytuacji studiów literaturoznawczych, to znaczy ich językowego „przespecjalizowania”. Dalej następuje krótki szkic historyczny, mający za zadanie unaocznić specyfikę i naturę tego, co nazywamy tutaj klasycznym modelem wypowiedzi naukowej, szkic obejmujący ramy czasowe od greckiej starożytności do czasów współczesnych i w sposób szczególny poświęcony uwydatnieniu roli, jaką w owym „klasycznym” dyskursie odgrywał i odgrywa język potoczny, żywy, „naturalny”. Wreszcie — próba sformułowania trzech argumentów uzasadniających wyższość modelu „klasycznego” nad „współczesnym” w badaniach literackich. Pracę wieńczą krótkie wnioski, w których próbuje się wykazać potencjalne korzyści praktyczne płynące z przyjęcia proponowanego w pracy stanowiska.
Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w... more Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w badaniach literackich. We wstępie zostaje zarysowany kontekst postawienia tezy. W następnej części przeprowadzona zostaje zwięzła prezentacja obecnej sytuacji studiów literaturoznawczych, to znaczy ich językowego „przespecjalizowania”. Dalej następuje krótki szkic historyczny, mający za zadanie unaocznić specyfikę i naturę tego, co nazywamy tutaj klasycznym modelem wypowiedzi naukowej, szkic obejmujący ramy czasowe od greckiej starożytności do czasów współczesnych i w sposób szczególny poświęcony uwydatnieniu roli, jaką w owym „klasycznym” dyskursie odgrywał i odgrywa język potoczny, żywy, „naturalny”. Wreszcie — próba sformułowania trzech argumentów uzasadniających wyższość modelu „klasycznego” nad „współczesnym” w badaniach literackich. Pracę wieńczą krótkie wnioski, w których próbuje się wykazać potencjalne korzyści praktyczne płynące z przyjęcia proponowanego w pracy stanowiska.
The aim of this paper is to present Gilbert Keith Chesterton as, politically, man of the Left rat... more The aim of this paper is to present Gilbert Keith Chesterton as, politically, man of the Left rather than Right – and thus at least open a debate about the possible re-interpretation of his political heritage as a publicist. Firstly, the subject is generally introduced, with the characteristically “rightist” tendencies of chestertonology (and one votum separatum) outlined. Secondly, the right wing-left wing differentiation is briefly explained, basing on Letter on Independence by Jacques Maritain. Thirdly, Chesterton’s political writings are examined according to the logical structure provided by the Letter… that is: in reference to personal temperament, general political ideas and the practical elements of political program, with the attempt of demonstrating that Chesterton, in all these three areas, displayed a distinct leaning towards the Left, with even the most right-winged elements of his political ideas being interpreted by him, in fact, in a “leftist” context. The text ends with a set of more practical conclusions, concerned chiefly with the future of chestertonological research.
The aim of this paper is to demonstrate the role Rousseau's doctrine of general will played in th... more The aim of this paper is to demonstrate the role Rousseau's doctrine of general will played in the thought and writings of Gilbert Keith Chesterton. The article begins with the characterization of the doctrine of general will as understood by Rousseau. Then, an overview of the existing critique of Chesterton's heritage and what it had (or did not have to) to say about the matter in question is conducted. Next, the fact that Chesterton accepted the doctrine of general will is demonstrated by means of textual analysis. The paper ends with a section devoted to drawing some practical conclusions from the results of the analysis, with special stress laid on the fact that acknowledging the role the doctrine of general will played in Chesterton's thought might not only serve as a "hermeneutical key" to the more controversial of his ideas (his democratism and his alleged anti-Semitism taken as examples), but also serve as the means to change the overall perception of him as a political thinker from a Catholic integrist to a Catholic pluralist.
Refleksja nad dorobkiem myśli dystrybucjonizmu angielskiego nabiera w Polsce coraz większej dynam... more Refleksja nad dorobkiem myśli dystrybucjonizmu angielskiego nabiera w Polsce coraz większej dynamiki. Celem niniejszej pracy jest, w ramach próby wpisania się w tok tego dyskursu, omówienie tematu z perspektywy bardziej filozoficznej, i zaprezentowanie fundamentalnej zbieżności zachodzą-cej między tą mys´lą a "konkretnym ideałem historycznym" opracowanym (czy lepiej: odkrytym) przez wielkiego francuskiego tomistę Jacques'a Mari-taina (1882-1973) pod nazwą nowej cywilizacji chrześcijań skiej; można mieć nadzieję, że takie ujęcie sprawy-choć niewątpliwie ryzykowne-pozwoli lepiej i pełniej zrozumieć intelektualną g łębie˛i wielowymiarowość badanego przedmiotu. Aby osiągnąć założone cele, w analizie naszej pracować będzie-my głównie "na" źródłach oryginalnych, przede wszystkim Humanizmie inte-gralnym (1936) oraz wybranych pracach dwóch wybitniejszych przedstawicieli myśli dystrybucjonistycznej, Gilberta Keitha Chestertona (1874-1936) oraz Hilaire Belloca (1870-1953, postaramy się zresztą, w miarę możliwości, aby akcent padał raczej na tę postać, znacznie mniej w Polsce znaną, posiłkując się przy tym także, jeśli zajdzie konieczność, ustaleniami innych opracowań kwestii, przede wszystkim skrótami historycznymi Stanisława Kowalczyka, wy-bitnym dziełem Jacka Grzybowskiego (Jacques Maritain i nowa cywilizacja chrześcijańska), a czasem i nieopublikowaną pracą magisterską pt. "Our Little Mgr MACIEJ WĄS − Instytut Kultur i Literatur Anglojęzycznych, Wydział Neofilologicz-ny, Uniwersytet Ś
KRÓTKI TRAKTAT O SZKODLIWOŚCI JĘZYKA SPECJALISTYCZNEGO W BADANIACH LITERACKICH, 2020
Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w... more Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w badaniach literackich. We wstępie zostaje zarysowany kontekst postawienia tezy. W następnej części przeprowadzona zostaje zwięzła prezentacja obecnej sytuacji studiów literaturoznawczych, to znaczy ich językowego „przespecjalizowania”. Dalej następuje krótki szkic historyczny, mający za zadanie unaocznić specyfikę i naturę tego, co nazywamy tutaj klasycznym modelem wypowiedzi naukowej, szkic obejmujący ramy czasowe od greckiej starożytności do czasów współczesnych i w sposób szczególny poświęcony uwydatnieniu roli, jaką w owym „klasycznym” dyskursie odgrywał i odgrywa język potoczny, żywy, „naturalny”. Wreszcie — próba sformułowania trzech argumentów uzasadniających wyższość modelu „klasycznego” nad „współ- czesnym” w badaniach literackich. Pracę wieńczą krótkie wnioski, w których próbuje się wykazać potencjalne korzyści praktyczne płynące z przyjęcia proponowanego w pracy stanowiska.
EN
The aim of the paper is to demonstrate that Gilbert Keith Chesterton possessed the genuine int... more EN The aim of the paper is to demonstrate that Gilbert Keith Chesterton possessed the genuine intuition of being as defined by the French Thomist, Jacques Maritain, albeit almost without the proper metaphysical habitus. It opens with some explanations of the terms used, and with a short extrapolation of the theory of the intuition of being. Next it proceeds to proving the thesis assumed by the means of demonstrating that Chesterton exhibited the intuition of being as to three most important elements: its proper object (with the principle of identity included), the principle of sufficient reason and the principle of finality. Next it attempts to demonstrate that despite that understanding, he never spoke in a properly metaphysical manner, the fact that points to the lack of metaphysical habitus, and to establish certain consequences of this state of things. The text ends with a list of practical conclusions that could be drawn from an analysis such as this.
PL Celem artykułu jest wykazanie, że Gilbert Keith Chesterton miał prawdziwą intuicję bytu, taką jak zdefiniował ją tomista francuski, Jacques Maritain, niemniej niemalże bez towarzyszącego jej metafizycznego habitusu. Tekst rozpoczyna wyjaśnienie używanych pojęć i krótki wykład teorii intuicji bytu. Następnie następuje próba dowiedzenia przyjętej tezy na podstawie materiału dowodowego dotyczącego trzech zasadniczych skutków rzeczonej intuicji: jej właściwego przedmiotu (do którego „funkcjonalnie” należy włączyć także zasadę tożsamości), zasady racji dostatecznej i zasady celowości. Następnie dowodzi się, że choć Gilbert Keith Chesterton wykazywał wysoki poziom zrozumienia powyższych zagadnień, nigdy nie mówił o nich w sposób ściśle metafizyczny — co wskazuje dokładnie na brak odpowiedniej dyspozycji umysłowej — z jednoczesną próbą zarysowania skutków tego stanu rzeczy. Tekst wieńczy garść praktycznych konkluzji, jakie można z niniejszych rozważań wyprowadzić.
The aim of the article is to present Gilbert Keith Chesterton as the
precursor of the Second Vati... more The aim of the article is to present Gilbert Keith Chesterton as the precursor of the Second Vatican Council. The following methodology has been adopted in the article. Firstly, the legacy of the Council is “functionally” (and with the use of the writings by the Council’s philosopher, Jacques Maritain) reduced to three aspects: including the liberal political tradition in the Catholic structure, initiating the process of interreligious dialogue and looking for a specific “secular style” of Christian spirituality. Secondly, one confirms the presence of these three elements in Gilbert Keith Chesterton’s thought and writings.
Artykuł ma na celu przedstawienie Gilberta Keitha Chestertona jako prekursora Soboru Watykańskiego II. W artykule przyjęto następującą metodologię. Po pierwsze, dziedzictwo Soboru jest „funkcjonalnie” (i przy wykorzystaniu zapisów filozofa Soboru – Jacquesa Maritaina) zredukowane do trzech aspektów: włączenia liberalnej tradycji politycznej do katolickiej struktury, inicjacji procesu dialogu między religiami i poszukiwania specyficznego „świeckiego stylu” chrześcijańskiej duchowości. Po drugie, potwierdza się obecność tych trzech elementów w myśli i pismach Gilberta Keitha Chestertona.
Celem niniejszej pracy jest ukazanie Gilberta Keitha Chestertona jako kontynuatora tradycji nacjo... more Celem niniejszej pracy jest ukazanie Gilberta Keitha Chestertona jako kontynuatora tradycji nacjonalizmu jakobińskiego. Dla osiągnięcia tego celu, przyjmuje się metodę porównawczą. Najpierw zatem, w pierwszej części pracy, przybliżona zostaje rzeczona tradycja jakobińska – tak, jak funkcjonowała ona w trzech związanych ze sobą sferach: polityki, społeczeństwa i gospodarki. Następnie schemat ten zostaje powtórzony, ale przedmiotem analizy staje się myśl Chestertonowska, a główną zasadą analizy – wykazywanie podobieństw, jakie zachodzą między jednym a drugim, zarówno co do szczegółowych rozwiązań, jak i najogólniejszej struktury. Praca kończy się krótkim zbiorem wniosków, mających na celu wykazać potencjalne korzyści wypływające z niniejszego badania dla kultury i nauki polskiej oraz nakreślić ewentualne kierunki dalszych dociekań, wykazujące pewien potencjał tak w badaniach nad dorobkiem Chestertona, jak i ideą narodową.
The aim of the text is to uncover and describe personalist elements in Gilbert Keith Chesterton’s... more The aim of the text is to uncover and describe personalist elements in Gilbert Keith Chesterton’s nationalism and distributism. First part of the text is concerned with clarifying basic notions, so – with explaining the meaning of the terms “personalism” and “thomist personalism,” and presenting the most basic intellectual framework of thomist personalist philosophy, which is done by analyzing the thought of thomist personalist par excellence – Jacques Maritain. The second part of the text concentrates on the analysis of Chesterton’s ideas, proving – consequently – that he was a social thinker, that his notion of nationalism corresponds in a striking manner with Maritain’s concept of social life, and his distributist views – with Maritain’s concept of the common good. The text ends with several general remarks that aim at establishing certain possible advantages this analysis might bring.
Celem niniejszego artykułu jest zbadanie nacjonalistycznych pierwiastków myśli Gilberta Keitha Ch... more Celem niniejszego artykułu jest zbadanie nacjonalistycznych pierwiastków myśli Gilberta Keitha Chestertona w perspektywie historycznego podziału nacjonalizmu na nacjonalizm Risorgimento i nacjonalizm integralny i wykazanie, że jego idee, pomimo zdecydowanego powinowactwa z nacjonalizmem Risorgimento, w znacznej mierze wymykają się temu podziałowi. Początek stanowi przybliżenie ogólnej teorii, stosowanej w artykule; następnie przeprowadza się analizę myśli Chestertona pod kątem jej podobieństw z głównym nurtem „starej” myśli nacjonalistycznej, w kilku najbardziej zasadniczych, wyszczególnionych wcześniej punktach; na koniec następuje omówienie trzech wypadków, w których podobnego powinowactwa nie da się stwierdzić, i które stanowią w związku z tym o oryginalności Chestertonowskich poglądów. Na końcu zamieszczone jest podsumowanie i garść ogólnych wniosków, jakie można wysnuć z podobnych obserwacji.
The purpose of this thesis is to demonstrate that Gilbert Keith Chesterton was an original precur... more The purpose of this thesis is to demonstrate that Gilbert Keith Chesterton was an original precursor of the Christian personalism of 20th century. To achieve this aim it employs the method of comparison and juxtaposes Chesterton's thought with the philosophical doctrine of the French personalist philosopher, Jacques Maritain. The first chapter opens with an attempt at introducing the problem of personalist philosophy as such. Further, it provides a general outline of Jacques Maritain's ideas concerning the most important issues of philosophy (metaphysics, philosophy of man, philosophy of nature, philosophy of history, social and political philosophy and finally: theory of art), focusing primarily on emphasizing their personalist character. The aim of the second chapter is to present the fundamental similarities between Maritain's philosophy and the philosophical element of Chesterton's writings. The analysis is structured according to the scheme established in the first chapter. The third chapter concerns the original element of Chesterton's thought, therefore it focuses on the differences that occur between Chesterton's and Maritain's ideas. The differences are studied in relation to the three problems of capital importance for Chesterton's writings: family, nation and social life. The chapter ends with an attempt of defining Chesterton's place in the history of ideas. The thesis ends with conclusions, which attempt to determine the potential importance that such a study of Chesterton's output might bear for contemporary humanities.
Uploads
Papers by Maciej Sobiech
manner the question of literature and its interpretation has been hitherto treated among the Thomists. For the purpose of brevity, it is done in an “exemplary” fashion, by reference to the thought of the two outstanding French Thomists: Etienne Gilson and Jacques Maritain.
The third part is devoted to what is most essential for the work, namely: to an attempt at presenting a relatively coherent Thomist literary theory, in which attempt the concept of poetic intuition, coined
by Maritain, plays a significant role. The text finds its conclusion in several remarks about the general benefits that could be drawn from applying the philosophical thought inspired by the heritage of Thomas Aquinas in literary studies.
konkretnie: faktu, że stanowiły one według niego źródło tego, co nazwać możemy intuicją bytu. Ponieważ pojęcie to może nastręczać pewnych trudności hermeneutycznych, pierwsza część pracy poświęcona jest
jego wyjaśnieniu. Po niej następuje część zasadnicza, w której staram się wykazać, na podstawie analizy najsłynniejszego dzieła angielskiego pisarza, „Orthodoxy” (1908), że bajki stanowiły dla niego najważniejszego chyba źródło poznania metafizycznego, dostarczając intuicyjnej percepcji takich ontologicznych prawideł, jak: egzystencjalna koncepcja bytu, zasada przyczynowości, zasada racji dostatecznej oraz
istnienie Absolutu – Bytu Absolutnego, będącego źródłem i „motorem” świata. W ramach pewnej dygresji wspomina się także o intuicji dobra i prawa moralnego jako korelacie intuicji bytu. Ostatnia część pracy
dotyczy kwestii zgoła innej, to znaczy – osadzenia całej Chestertonowskiej afirmacji bajek w kontekście
antropologii romantycznej, konkretnie: romantycznej filozofii dzieciństwa jako stanu czystości natury. Obserwacja ta daje asumpt do krótkich rozważań na temat konieczności reinterpretacji myśli autora
„Ortodoksji” pod kątem jej fundamentalnie nieideologicznego charakteru i eklektyzmu. W całym tekście staram się również nie skupiać tylko na własnym wywodzie, ale i sygnalizować te miejsca, które mogą stać
się punktem wyjścia dla innych badaczy.
least open a debate about the possible re-interpretation of his political heritage as a publicist. Firstly, the subject is generally
introduced, with the characteristically “rightist” tendencies of chestertonology (and one votum separatum) outlined.
Secondly, the right wing-left wing differentiation is briefly explained, basing on Letter on Independence by Jacques Maritain.
Thirdly, Chesterton’s political writings are examined according to the logical structure provided by the Letter… that is: in
reference to personal temperament, general political ideas and the practical elements of political program, with the attempt
of demonstrating that Chesterton, in all these three areas, displayed a distinct leaning towards the Left, with even the most
right-winged elements of his political ideas being interpreted by him, in fact, in a “leftist” context. The text ends with a set of
more practical conclusions, concerned chiefly with the future of chestertonological research.
W następnej części przeprowadzona zostaje zwięzła prezentacja obecnej sytuacji studiów literaturoznawczych, to znaczy ich językowego „przespecjalizowania”. Dalej następuje krótki szkic historyczny, mający za zadanie unaocznić specyfikę i naturę tego, co nazywamy tutaj klasycznym
modelem wypowiedzi naukowej, szkic obejmujący ramy czasowe od greckiej starożytności do
czasów współczesnych i w sposób szczególny poświęcony uwydatnieniu roli, jaką w owym „klasycznym” dyskursie odgrywał i odgrywa język potoczny, żywy, „naturalny”. Wreszcie — próba
sformułowania trzech argumentów uzasadniających wyższość modelu „klasycznego” nad „współ-
czesnym” w badaniach literackich. Pracę wieńczą krótkie wnioski, w których próbuje się wykazać potencjalne korzyści praktyczne płynące z przyjęcia proponowanego w pracy stanowiska.
The aim of the paper is to demonstrate that Gilbert Keith Chesterton possessed the genuine intuition of being as defined by the French Thomist, Jacques Maritain, albeit almost without the proper metaphysical habitus. It opens with some explanations of the terms used, and with a short extrapolation of the theory of the intuition of being. Next it proceeds to proving the thesis assumed by the means of demonstrating that Chesterton exhibited the intuition of being as to three most important elements: its proper object (with the principle of identity included), the principle of sufficient reason and the principle of finality. Next it attempts to demonstrate that despite that understanding, he never spoke in a properly metaphysical manner, the fact that points to the lack of metaphysical habitus, and to establish certain consequences of this state of things. The text ends with a list of practical conclusions that could be drawn from an analysis such as this.
PL
Celem artykułu jest wykazanie, że Gilbert Keith Chesterton miał prawdziwą intuicję bytu, taką jak zdefiniował ją tomista francuski, Jacques Maritain, niemniej niemalże bez towarzyszącego jej metafizycznego habitusu. Tekst rozpoczyna wyjaśnienie używanych pojęć i krótki wykład teorii intuicji bytu. Następnie następuje próba dowiedzenia przyjętej tezy na podstawie materiału dowodowego dotyczącego trzech zasadniczych skutków rzeczonej intuicji: jej właściwego przedmiotu (do którego „funkcjonalnie” należy włączyć także zasadę tożsamości), zasady racji dostatecznej i zasady celowości. Następnie dowodzi się, że choć Gilbert Keith Chesterton wykazywał wysoki poziom zrozumienia powyższych zagadnień, nigdy nie mówił o nich w sposób ściśle metafizyczny — co wskazuje dokładnie na brak odpowiedniej dyspozycji umysłowej — z jednoczesną próbą zarysowania skutków tego stanu rzeczy. Tekst wieńczy garść praktycznych konkluzji, jakie można z niniejszych rozważań wyprowadzić.
precursor of the Second Vatican Council. The following methodology has been
adopted in the article. Firstly, the legacy of the Council is “functionally” (and with
the use of the writings by the Council’s philosopher, Jacques Maritain) reduced
to three aspects: including the liberal political tradition in the Catholic structure,
initiating the process of interreligious dialogue and looking for a specific “secular
style” of Christian spirituality. Secondly, one confirms the presence of these three
elements in Gilbert Keith Chesterton’s thought and writings.
Artykuł ma na celu przedstawienie Gilberta Keitha Chestertona jako
prekursora Soboru Watykańskiego II. W artykule przyjęto następującą metodologię.
Po pierwsze, dziedzictwo Soboru jest „funkcjonalnie” (i przy wykorzystaniu
zapisów filozofa Soboru – Jacquesa Maritaina) zredukowane do trzech aspektów:
włączenia liberalnej tradycji politycznej do katolickiej struktury, inicjacji procesu
dialogu między religiami i poszukiwania specyficznego „świeckiego stylu” chrześcijańskiej
duchowości. Po drugie, potwierdza się obecność tych trzech elementów
w myśli i pismach Gilberta Keitha Chestertona.
The first chapter opens with an attempt at introducing the problem of personalist philosophy as such. Further, it provides a general outline of Jacques Maritain's ideas concerning the most important issues of philosophy (metaphysics, philosophy of man, philosophy of nature, philosophy of history, social and political philosophy and finally: theory of art), focusing primarily on emphasizing their personalist character.
The aim of the second chapter is to present the fundamental similarities between Maritain's philosophy and the philosophical element of Chesterton's writings. The analysis is structured according to the scheme established in the first chapter.
The third chapter concerns the original element of Chesterton's thought, therefore it focuses on the differences that occur between Chesterton's and Maritain's ideas. The differences are studied in relation to the three problems of capital importance for Chesterton's writings: family, nation and social life. The chapter ends with an attempt of defining Chesterton's place in the history of ideas.
The thesis ends with conclusions, which attempt to determine the potential importance that such a study of Chesterton's output might bear for contemporary humanities.
manner the question of literature and its interpretation has been hitherto treated among the Thomists. For the purpose of brevity, it is done in an “exemplary” fashion, by reference to the thought of the two outstanding French Thomists: Etienne Gilson and Jacques Maritain.
The third part is devoted to what is most essential for the work, namely: to an attempt at presenting a relatively coherent Thomist literary theory, in which attempt the concept of poetic intuition, coined
by Maritain, plays a significant role. The text finds its conclusion in several remarks about the general benefits that could be drawn from applying the philosophical thought inspired by the heritage of Thomas Aquinas in literary studies.
konkretnie: faktu, że stanowiły one według niego źródło tego, co nazwać możemy intuicją bytu. Ponieważ pojęcie to może nastręczać pewnych trudności hermeneutycznych, pierwsza część pracy poświęcona jest
jego wyjaśnieniu. Po niej następuje część zasadnicza, w której staram się wykazać, na podstawie analizy najsłynniejszego dzieła angielskiego pisarza, „Orthodoxy” (1908), że bajki stanowiły dla niego najważniejszego chyba źródło poznania metafizycznego, dostarczając intuicyjnej percepcji takich ontologicznych prawideł, jak: egzystencjalna koncepcja bytu, zasada przyczynowości, zasada racji dostatecznej oraz
istnienie Absolutu – Bytu Absolutnego, będącego źródłem i „motorem” świata. W ramach pewnej dygresji wspomina się także o intuicji dobra i prawa moralnego jako korelacie intuicji bytu. Ostatnia część pracy
dotyczy kwestii zgoła innej, to znaczy – osadzenia całej Chestertonowskiej afirmacji bajek w kontekście
antropologii romantycznej, konkretnie: romantycznej filozofii dzieciństwa jako stanu czystości natury. Obserwacja ta daje asumpt do krótkich rozważań na temat konieczności reinterpretacji myśli autora
„Ortodoksji” pod kątem jej fundamentalnie nieideologicznego charakteru i eklektyzmu. W całym tekście staram się również nie skupiać tylko na własnym wywodzie, ale i sygnalizować te miejsca, które mogą stać
się punktem wyjścia dla innych badaczy.
least open a debate about the possible re-interpretation of his political heritage as a publicist. Firstly, the subject is generally
introduced, with the characteristically “rightist” tendencies of chestertonology (and one votum separatum) outlined.
Secondly, the right wing-left wing differentiation is briefly explained, basing on Letter on Independence by Jacques Maritain.
Thirdly, Chesterton’s political writings are examined according to the logical structure provided by the Letter… that is: in
reference to personal temperament, general political ideas and the practical elements of political program, with the attempt
of demonstrating that Chesterton, in all these three areas, displayed a distinct leaning towards the Left, with even the most
right-winged elements of his political ideas being interpreted by him, in fact, in a “leftist” context. The text ends with a set of
more practical conclusions, concerned chiefly with the future of chestertonological research.
W następnej części przeprowadzona zostaje zwięzła prezentacja obecnej sytuacji studiów literaturoznawczych, to znaczy ich językowego „przespecjalizowania”. Dalej następuje krótki szkic historyczny, mający za zadanie unaocznić specyfikę i naturę tego, co nazywamy tutaj klasycznym
modelem wypowiedzi naukowej, szkic obejmujący ramy czasowe od greckiej starożytności do
czasów współczesnych i w sposób szczególny poświęcony uwydatnieniu roli, jaką w owym „klasycznym” dyskursie odgrywał i odgrywa język potoczny, żywy, „naturalny”. Wreszcie — próba
sformułowania trzech argumentów uzasadniających wyższość modelu „klasycznego” nad „współ-
czesnym” w badaniach literackich. Pracę wieńczą krótkie wnioski, w których próbuje się wykazać potencjalne korzyści praktyczne płynące z przyjęcia proponowanego w pracy stanowiska.
The aim of the paper is to demonstrate that Gilbert Keith Chesterton possessed the genuine intuition of being as defined by the French Thomist, Jacques Maritain, albeit almost without the proper metaphysical habitus. It opens with some explanations of the terms used, and with a short extrapolation of the theory of the intuition of being. Next it proceeds to proving the thesis assumed by the means of demonstrating that Chesterton exhibited the intuition of being as to three most important elements: its proper object (with the principle of identity included), the principle of sufficient reason and the principle of finality. Next it attempts to demonstrate that despite that understanding, he never spoke in a properly metaphysical manner, the fact that points to the lack of metaphysical habitus, and to establish certain consequences of this state of things. The text ends with a list of practical conclusions that could be drawn from an analysis such as this.
PL
Celem artykułu jest wykazanie, że Gilbert Keith Chesterton miał prawdziwą intuicję bytu, taką jak zdefiniował ją tomista francuski, Jacques Maritain, niemniej niemalże bez towarzyszącego jej metafizycznego habitusu. Tekst rozpoczyna wyjaśnienie używanych pojęć i krótki wykład teorii intuicji bytu. Następnie następuje próba dowiedzenia przyjętej tezy na podstawie materiału dowodowego dotyczącego trzech zasadniczych skutków rzeczonej intuicji: jej właściwego przedmiotu (do którego „funkcjonalnie” należy włączyć także zasadę tożsamości), zasady racji dostatecznej i zasady celowości. Następnie dowodzi się, że choć Gilbert Keith Chesterton wykazywał wysoki poziom zrozumienia powyższych zagadnień, nigdy nie mówił o nich w sposób ściśle metafizyczny — co wskazuje dokładnie na brak odpowiedniej dyspozycji umysłowej — z jednoczesną próbą zarysowania skutków tego stanu rzeczy. Tekst wieńczy garść praktycznych konkluzji, jakie można z niniejszych rozważań wyprowadzić.
precursor of the Second Vatican Council. The following methodology has been
adopted in the article. Firstly, the legacy of the Council is “functionally” (and with
the use of the writings by the Council’s philosopher, Jacques Maritain) reduced
to three aspects: including the liberal political tradition in the Catholic structure,
initiating the process of interreligious dialogue and looking for a specific “secular
style” of Christian spirituality. Secondly, one confirms the presence of these three
elements in Gilbert Keith Chesterton’s thought and writings.
Artykuł ma na celu przedstawienie Gilberta Keitha Chestertona jako
prekursora Soboru Watykańskiego II. W artykule przyjęto następującą metodologię.
Po pierwsze, dziedzictwo Soboru jest „funkcjonalnie” (i przy wykorzystaniu
zapisów filozofa Soboru – Jacquesa Maritaina) zredukowane do trzech aspektów:
włączenia liberalnej tradycji politycznej do katolickiej struktury, inicjacji procesu
dialogu między religiami i poszukiwania specyficznego „świeckiego stylu” chrześcijańskiej
duchowości. Po drugie, potwierdza się obecność tych trzech elementów
w myśli i pismach Gilberta Keitha Chestertona.
The first chapter opens with an attempt at introducing the problem of personalist philosophy as such. Further, it provides a general outline of Jacques Maritain's ideas concerning the most important issues of philosophy (metaphysics, philosophy of man, philosophy of nature, philosophy of history, social and political philosophy and finally: theory of art), focusing primarily on emphasizing their personalist character.
The aim of the second chapter is to present the fundamental similarities between Maritain's philosophy and the philosophical element of Chesterton's writings. The analysis is structured according to the scheme established in the first chapter.
The third chapter concerns the original element of Chesterton's thought, therefore it focuses on the differences that occur between Chesterton's and Maritain's ideas. The differences are studied in relation to the three problems of capital importance for Chesterton's writings: family, nation and social life. The chapter ends with an attempt of defining Chesterton's place in the history of ideas.
The thesis ends with conclusions, which attempt to determine the potential importance that such a study of Chesterton's output might bear for contemporary humanities.