մահ

Հայերեն

«մահ» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

մահ

• ՄՀԱ՝ [mɑh]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ մահ

վանկեր՝ մահ 

Ստուգաբանություն

Ըստ Հյուբշմանի ծագում է հնդեվրոպական *mer- «մեռնել» արմատից, որից են ծագել նաև մեռնանիլ և մարդ արմատները, սակայն ստույգ հայտնի չէ, թե բնիկ հայկական փոխառությու՞ն է, թե՞ պարսկերենի միջնորդությամբ։

Գոյական

1. օրգանիզմի կենսագործունեության դադարում և վախճան, օրգանիզմի մեջ կամ նրա մի մասում նյութերի կենսաբանական փոխանակության դադարում
2. մեռնելը, վախճանվելը
3. մահապատիժ
4. զանգվածային սպանություն, կոտորած
5. վերջ, վախճան, ոչնչացում, կործանում ◆ Կապիտալիզմը դատապարտված է նխուսափելի մահվան: (փխբ․)
6. սպառում, վերջ, անէացում ◆ ՈՒ տեսավ ասպետը իր երջանկության մահը: (փխբ․)
7. որևէ բանի վերջ տալը, խախտելը, խզելը ◆ Շեշտ մը կար, որ պաշտոնական հարաբերության անմիջական մահն էր: (Լ. Շանթ) (փխբ․)
8. լուսատուների, մասնավորապես արեգակի և լուսնի, մայր մտնելը, մայրամուտ ◆ Արեգակն իր մահովը հորիզոններն եղեռնորեն կներկեր: (Սիամանթո) (փխբ․)
9. տանջանք, տառապանք ◆ Գեղեցկուհու ձայնի մեջ հնչում էր դարերով ցավ ու մահ ապրած մարդու ձայնը:(Դ. Դեմիրճյան) (փխբ․)
10. ծանր վիշտ, հոգու մեծ տառապանք պատճառող ցավագին զգացմունք ◆ Այդ մերժումը նրա համար մահ էր: (փխբ․)
11. կյանքին վերջ դնող զորության խորհրդանշական պատկեր (մարդկային կմախք, ուսին գերանդի կամ իրար խաչաձևող երկու ոսկորներ դեմքին և այլն)
12. (բրգ․) կենդանի էակի կյանքի վախճանը, նրա կենսագործունեության դադարումը
13. (սոց․) գոյության դադարեցում
14. (դիվ․) միջազգային արժութային հիմնադրում, ստեղծվել է 1944 թվականին։ Կազմակերպությունը միավորում է 184 երկիր և զբաղվում է միջազգային ֆրանսիական համակարգի ամրապնդման, համաշխարհային ֆինանսական համագործակցության ընդլայնման և կայուն զարգացման խրախուսման հիմնախնդրներով։ ՄԱՀ-ի գլխավոր գրասենյակը գտնվում է Վաշինգտոնում, ԱՄՆ

Հոմանիշներ

1. վախճան, վախճանում, անշնչություն, նիրվանա (բնստ․), մահաքուն, մահաթմբիր, մահացություն, ուղևորություն (կրոն․), անցում, մեծքուն, հանգիստ (գվռ.), բարձ, անդարձիկ քուն, երկնային քուն, հավերժական քուն, հավիտենական քուն (մեռնելը, վախճանվելը)
2. տե՛ս մահապատիժ
3. տե՛ս սպանություն
4. տե՛ս կործանում
5. տե՛ս գերեզման
6. տե՛ս վերջ
7. տե՛ս մայրամուտ
8. տե՛ս տառապանք

Արտահայտություններ

1. մահ առնել - մեռնել
2. մահ հանել - համատարած, մասսայական կոտորած պատճառել
3. մահ տալ - սպանել
4. ահը աչքն առնել - մեռնելու վտանգի ենթարկվելով, իրեն մահացու վտանգի տակ դնելով մի բանի ձեռնարկել
5. մահը գլխովն առնել - մեռնելու վտանգի ենթարկվելով, իրեն մահացու վտանգի տակ դնելով մի բանի ձեռնարկել
6. մահը քեզ տանի - անեցքի բանաձև, մեռնես, գողը քեզ տանի
7. մահի բաժին դառնալ, դարձնել - մեռնել, մեռցնել
8. մահի տարած - անպիտան, անիծյալ
9. մահվան դուռը հասնել, հասցնել
   1. մահամերձ դառնալ, դարձնել
   2. մեռնել, մեռցնել
10. մահվան գերանդի - մահվան խորհրդանիշը հանդիսացող արտահայտություն
11. մահվան մանգաղ - մահվան խորհրդանիշը հանդիսացող արտահայտություն
12. մահվան տագնապ
    1. հոգևարք
    2. գոյության վերջին շրջան, քայքայման, կործանման շրջան (փխբ․)
13. մահվան կամ կյանքի խնդիր, հարց - ասվում է որևէ արտակարգորեն կարևոր բանի մասին, բացարձակապես անհրաժեշտ է, ծայրահեղորեն կարևոր է
14. մահու կամ կենաց խնդիր, հարց - ասվում է որևէ արտակարգորեն կարևոր բանի մասին, բացարձակապես անհրաժեշտ է, ծայրահեղորեն կարևոր է
15. մահվան օղակ
    1. ձգվող, սեղմվող օղակ, հանգույց
    2. օդագնացական վարպետություն պահանջող թռիչքային ձևերից մեկը, ուղղահայաց հարթությամբ փակ կորագիծ թռիչք
16. մահ առնել - տե՛ս մեռնել
17. մահ հանել - տե՛ս կոտորել
18. մահ պատճառել - տե՛ս սպանել, մահացնել
19. ահը աչքն առնել, մահը աչքերը բռնել, մահը աչքով առնել - տե՛ս վտանգվել
20. մահը բերանը տալ - տե՛ս սպանել
21. մահը գլխովն առնել - տե՛ս վտանգվել
22. մահը տալ - տե՛ս սպանել
23. մահի բաժին անել, մահի բաժին դարձնել - տե՛ս սպանել
24. մահի բաժին դառնալ - տե՛ս մեռնել, սպանվել
25. մահի բերանը գցել, մահի բերանը ուղարկել
    1. տե՛ս վտանգել
    2. տե՛ս զոհաբերել
26. մահի ետև ման գալ, մահի երեսին նայել
    1. տե՛ս վտանգվել
    2. տե՛ս զոհաբերվել
27. մահի տալ (մեկին) - տե՛ս սպանել
28. մահի տարած - տե՛ս անպիտան, անիծյալ
29. մահի փայ դառնալ - տե՛ս մեռնել, սպանվել
30. մահից մի մատ հեռու - տե՛ս վտանգավոր
31. մահվան (մահու) բաժինը մինչև վերջ խմել - տե՛ս մեռնել
32. մահվան բերան(ը) գնալ - տե՛ս խիզախել
33. մահվան բերանը գցել (մեկին), մահվան բերանը ուղարկել (մեկին) - տե՛ս վտանգել
34. մահվան դատապարտել - տե՛ս մահապարտել
35. մահվան դողերի բերել, մահվան դողերի հասցնել - տե՛ս վախեցնել, սարսափեցնել
36. մահվան դռանը կանգնել, մահվան դռանը հասնել - տե՛ս տանջվել, չարչարվել
37. մահվան դուռը հասցնել - տե՛ս տանջել, չարչարել
38. մահվան տագնապ - տե՛ս հոգևարք
39. մահվան օղակ - տե՛ս մահօղակ
40. մահու բաժակը միչև տակը խմել - տե՛ս մեռնել
41. մահու բերան գնալ - տե՛ս խիզախել
42. մահու բերանը ուղարկել - տե՛ս վտանգել
43. մահու կամ կենաց խնդիր, մահու կամ կենաց հարց - տե՛ս կարևոր, անհրաժեշտ
44. մահու հրեշտակ - տե՛ս չար, դաժան, դժնդակ
45. մահու չափ - տե՛ս սարսափելի
46. մահու տալ - տե՛ս սպանել
47. մահու քրտինք մտնել - տե՛ս տանջվել, չարչարվել
48. (սոց․) գոյության դադարեցում

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ dying, decease, departure, death գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ смерть (ru) ‎(smertʹ) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Հապավում

1. Միացյալ Արաբական Հանրապետություն

Թարգմանություն

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Խմբագրությամբ Ի․ Ս․ Կոնի, Բարոյագիտական բառարան, Երևան, ««Հայաստան» հրատարակչություն», 1985 — 200 էջ։
• Մարգարյան Ալ․ Ս․, Հայոց լեզվի հապավումների բառարան («Հայաստան» հրատարակչություն), Երևան, 1979 — 149 էջ։
• Հովհաննես Մակարյան, Կիմ Աբելյան, Անասնաբուժական կլինիկական տերմինների բացատրական բառարան, Երևան, «Ստամպա», 2002 — 256 էջ։
• Սուսաննա Ասիկյան, Սոցիոլոգիա (Անգլերեն-հայերեն բացատրական բառարան), Երևան, ««Զանգակ» հրատարակչություն», 2015 — 208 էջ։
• Լիլիթ Թութխալյան, Դիվանագիտական տերմինների և հապավումների բառարան (Տիգրան Մեծ), Երևան, 2004 — 56 էջ։