Ֆյուրտ

Ֆյուրտ
Քաղաք
	Ֆյուրտ
	Fürth
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Գերմանիա
Համայնք	Միջին Ֆրանկոնիա
Ներքին բաժանում	Atzenhof?, Bislohe?, Braunsbach (Fürth)?, Burgfarrnbach?, Dambach?, Flexdorf?, Herboldshof?, Kronach?, Mannhof?, Oberfürberg?, Poppenreuth?, Ritzmannshof?, Ronhof?, Sack?, Stadeln?, Steinach (Fürth)?, Unterfarrnbach?, Unterfürberg?, Vach? և Weikershof?
Առաջին հիշատակում	նոյեմբերի 1, 1007
Մակերես	63,35 կմ²
ԲԾՄ	294,5 մ
Բնակչություն	123710 մարդ (2014)
Ժամային գոտի	UTC+1, ամառը UTC+2
Հեռախոսային կոդ	+49 911
Փոստային ինդեքս	90762–90768
Փոստային դասիչ	90762, 90763, 90765, 90766 և 90768
Ավտոմոբիլային կոդ	FÜ
Պաշտոնական կայք	fuerth.de
	Ֆյուրտ (Գերմանիա)
	Ֆյուրտ (Գերմանիա)
	Ֆյուրտ Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ֆյուրտ (այլ կիրառումներ)

Ֆյուրտ (գերմ.՝ Fürth, բավ․՝ Fiath), քաղաք Գերմանիայում (Բավարիա հող, Ֆրանկոնիա պատմական երկրամաս)։ Նյուրնբերգի, Էրլանգենի (գերմ.՝ Erlangen, բավ․՝ Erlanga) և մի քանի փոքր քաղաքների հետ միասին ներառված են Միջինֆրնակոնյան ագլոմերացիան։ Բնակչությունը կազմում է 114 000 մարդ 2008 թվականի մարդահամարի տվյալներով։

Պատմություն

800 թվականին Ռեգնից (գերմ.՝ Rednitz) և Պեգնից(գերմ.՝ Pegnitz) գետերի հովտում կազմավորվել է առաջին բնակավայրը։ Քաղաքի մասին առաջին հիշատակումները վերագրվում են 1007 թվականին, երբ Հենրիխ 2-րդ կայսրը այս տարածքը նվիրաբերեց Բամբերգի (գերմ.՝ Bamberg) եպիսկոպոսներին՝ որպես նստավայր։ Քաղաքն ավերվել է Երեսնամյա պատերազմի ընթացքում։

1632 թվականին Գուստավ 2-րդ Ադոլֆն այստեղ կառուցում է իր հիմնական բնակարանը. 1634 թվականին քաղաքը հրկիզվում է խորվաթների կողմից։ 1792 թվականին Ֆյուրտն անցնում է Պրուսիային (գերմ.՝ Preußen), ինչն էապես դրական ազդեցություն է թողնում քաղաքի զարգացման վրա։ 1806 թվականին քաղաքն անցնում է Բավարիայի ենթակայության տակ և արդեն 1818 թվականին ստանում է քաղաքի կարգավիճակ։

14-րդ դարի ավարտին Ֆյուրտը բնակեցվում է հրեաներով, ովքեր Նյուրնբերգ քաղաքից փախել էին իրեց դեմ կազմակերպված զանգվածային ակցիաների պատճառով (հրեաները ենթարկվում էին ազգային և կրոնական խտրականության)։ Քաղաքում հրեաների մի զանգվածային համայնք գոյություն է ունեցել գրեթե 5 դար։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին քաղաքը գրեթե չի ավերվել։ Դասվել է Գերմանիայի այն քիչ քաղաքների շարքին, որոնք որպես պատմական արժեք գրեթե ամբողջությամբ են պահպանված։ Դաշնակիցները չեն ռմբակոծվել քաղաքի հրեական համայնքի փախստականների խնդրանքով։

2007 թվականին նշվել է քաղաքի 100-ամյակը։

Քաղաքը հայտնի է իր ֆուտբոլային ակումբով՝ «Գրոյթեր Ֆյուրտ» (գերմ.՝ SpVgg Greuther Fürth), որը հիմնադրվել է 1903 թվականին։ 2011 —2012 թվականների մրցաշրջանի ընթացքում կարողացել է ձեռք բերել Բունդեսլիգաում (գերմ.՝ Fußball-Bundesliga) խաղալու իրավունք։

Քաղաքային շրջաններ

Ֆյուրտ քաղաքն ու իր ենթաքաղաքները կազմված են 20 շրջաններից։

Ատցենհոֆ (Atzenhof)
Բիսլոհ (Bislohe)
Բրաունսբախ (Braunsbach (Fürth)|Braunsbach)
Բյուրգֆարնբախ (Burgfarrnbach)
Դամբախ (Dambach (Fürth)|Dambach)

Էլեքսդորֆ (Flexdorf)
Հերբոլդսդորֆ (Herboldshof (Fürth)|Herboldshof)
Կրոնախ (Kronach (Fürth)|Kronach)
Մանհոֆ (Mannhof (Fürth)|Mannhof)
Օբերֆյուրբերգ (Oberfürberg)

Պոպենրոյթ (Poppenreuth (Fürth)|Poppenreuth)
Ռիցմանշոֆ (Ritzmannshof (Fürth)|Ritzmannshof)
Ռոնհոֆ (Ronhof)
Սեք (Sack (Fürth)|Sack)
Ստադելն (Stadeln (Fürth)|Stadeln)

Սթայնախ (Steinach (Fürth)|Steinach)
Ուտերֆրնբախ (Unterfarrnbach)
Ուտերֆյուրբերգ (Unterfürberg)
Վախ (Ֆյուխթ) (Vach (Fürth)|Vach)
Վայքերշոֆ (Weikershof)

Ժողովրդագրություն

Տարեթիվ	Բնակչություն
1604	1.600
1648	800
1700	6.000
1795	12.000
1809	12.438
1818	12.700
հուլիսի 3, 1830¹	13.900
դեկտեմբերի 1, 1840¹	15.100
դեկտեմբերի 3, 1852¹	16.700
դեկտեմբերի 3, 1855¹	17.341
դեկտեմբերի 3, 1858¹	18.241
դեկտեմբերի 3, 1861¹	19.100
դեկտեմբերի 3, 1864¹	21.100
դեկտեմբերի 3, 1867¹	22.500
դեկտեմբերի 1, 1871¹	24.580

Տարեթիվ	Բնակչություն
դեկտեմբերի 1, 1875¹	27.360
դեկտեմբերի 1, 1880¹	31.063
դեկտեմբերի 1, 1885¹	35.455
դեկտեմբերի 1, 1890¹	43.206
դեկտեմբերի 2, 1895¹	46.726
դեկտեմբերի 1, 1900¹	54.144
դեկտեմբերի 1, 1905¹	60.635
դեկտեմբերի 1, 1910¹	66.553
դեկտեմբերի 1, 1916¹	56.967
դեկտեմբերի 5, 1917¹	57.282
հոկտեմբերի 8, 1919¹	68.162
հունիսի 16, 1925¹	73.693
հունիսի 16, 1933¹	77.135
մայիսի 17, 1939¹	82.315
դեկտեմբերի 31, 1945	86.515

Տարեթիվ	Բնակչություն
հոկտեմբերի 29, 1946¹	95.369
սեպտեմբերի 13, 1950¹	99.890
սեպտեմբերի 25, 1956¹	98.643
հունվարի 6, 1961¹	98.332
դեկտեմբերի 31, 1965	96.125
մայիսի 27, 1970¹	94.774
դեկտեմբերի 31, 1975	101.639
դեկտեմբերի 31, 1980	99.088
դեկտեմբերի 31, 1985	97.331
մայիսի 25, 1987¹	97.480
դեկտեմբերի 31, 1990	103.362
դեկտեմբերի 31, 1995	108.418
դեկտեմբերի 31, 2000	110.477
դեկտեմբերի 31, 2005	113.459
դեկտեմբերի 31, 2006	113.767

Տարեթիվ	Բնակչություն
դեկտեմբերի 31, 2007	114.130
դեկտեմբերի 31, 2008	113.661
դեկտեմբերի 31, 2009	114.044
դեկտեմբերի 31, 2010	114.628
դեկտեմբերի 31, 2011	116.317
դեկտեմբերի 31, 2012	118.358
դեկտեմբերի 31, 2013¹	119.808
դեկտեմբերի 31, 2014^[2]	121.754

Քաղաքի հետ կապ ունեցող անձինք

Անուն	Բնօրինակ անուն	Ծննդյան և մահվան օր	Մասնագիտություն
Յակով Վասերման	Jakob Wassermann	1879-1934	Գերմանացի գրող
Լյուդվիգ Էրհարդ	Ludwig Erhard	1897- 1977	Արևմտագերմանական էկոնոմիստ
Մաքս Գրունդիգ	Max Grundig	1908- 1989	Գործարար
Հենրի Կիսինգեր	Henry Alfred Kissinger	1923	Պետական գործիչ Դիվանագետ Միջազգային հարաբերությունների փորձագետ
Սանդրա Բուլոք	Sandra Bullock	հուլիսի 26, 1964	Դերասան