Միրիամ Մակեբա

Միրիամ Մակեբա
Հիմնական տվյալներ
Ի ծնե անուն	անգլ.՝ Zenzi Miriam Makeba
Նաև հայտնի է որպես	Mama Africa
Ծնվել է	մարտի 4, 1932(1932-03-04)[…] Յոհաննեսբուրգ, Տրանսվաալ, Հարավաֆրիկյան Միություն
Երկիր	Ալժիր և  ՀԱՀ
Մահացել է	նոյեմբերի 9, 2008(2008-11-09) (76 տարեկան) Կաստել Վոլտուրնո, Կազերտա, Կամպանիա, Իտալիա
Ժանրեր	marabi?, ռոք, Էթնիկ երաժշտություն, African popular music?, ջազ և township music?
Մասնագիտություն	երգչուհի, դերասանուհի, ստուդիական երաժիշտ և կոմպոզիտոր
Գործիքներ	վոկալ
Լեյբլ	Strut Records?, RCA Victor, Մերկուրի Ռեքորդս, Kapp Records?, Collectables Records?, Warner Bros. Records, Ռեփրայզ Ռեքորդս, Philips Records և Sonodisc?
Ամուսին	Stokely Carmichael? և Hugh Masekela?
Պարգևներ	Polar Music Prize Օտտո Հանի անվան խաղաղության մեդալ honorary degree from Spelman College? South African Music Awards? և
Կայք	miriammakeba.co.za
Miriam Makeba Վիքիպահեստում

Միրիամ Մակեբա (անգլ.՝ Zenzile Miriam Makeba, մարտի 4, 1932(1932-03-04)^[…], Յոհաննեսբուրգ, Տրանսվաալ, Հարավաֆրիկյան Միություն - նոյեմբերի 9, 2008(2008-11-09), Կաստել Վոլտուրնո, Կազերտա, Կամպանիա, Իտալիա), հարավաֆրիկացի երգչուհի, քաղաքացիական իրավունքների համար պայքարող մարտիկ։ «Գրեմմի» մրցանակի դափնեկիր, հայտնի է նաև որպես Մամա Աֆրիկա։

Կենսագրություն

Վաղ տարիներ

Միրիամ Մակեբան ծնվել է Յոհաննեսբուրգում 1932 թվականի մարտի 4-ին։ Նրա ծնողները պատկանում էին բանտու ժողովուրդների խմբին։ Մայրը սվազի էր, հայրը կոսա, որը մահացել էր, երբ Միրիամը դեռ 6 տարեկան էր։

Միրիամ Մակեբան երգեցողություն է սովորել Կիլմերտոնի նախապատրաստական ինստիտուտում շուրջ 8 տարի։ Սկզբում Միրիամը շրջագայություններով հանդես էր գալիս սիրողական խմբի հետ։ Նրա պրոֆեսիոնալ կարիերան սկսվել է 20-րդ դարի 50-ական թվականներին Manhattan Brothers հարավաֆրիկյան խմբում։ Այնուհետև նա ստեղծեց իր սեփական The Skylarks խումբը, որը կատարում էր ջազ և Հարավային Աֆրիկայի ավանդական մեղեդիների համակցությամբ ստեղծված ստեղծագործություններ։ 1959 թվականին իր ապագա ամուսնու` Հյու Մասեկելոյի հետ միասին մասնակցում է «Քինգ-քոնգ» մյուզիքլին։ Թեև Միրիամ Մակեբան արդեն հաջողակ կատարող էր, բայց իր ձայնագրությունների համար աննշան գումարներ էր վաստակում, չստանալով հեղինակային խրախուսական միջոցներ։ Իր կարիերան շարունակելու համար նա ձգտում էր մեկնել ԱՄՆ։ Բեկումը տեղի ունեցավ 1959 թվականին անկախ հեղինակ Լայոնելա Ռոգոզինի կողմից «Վերադարձիր, Աֆրիկա» վավերագրական ֆիլմի նկարահանումներից հետո։ Միրիամ Մակեբան այցելեց Վենետիկի կինոփառատոն, որտեղ կայացավ ֆիլմի պրեմիերան։

Արտաքսում

ՀԱՀ-ից հեռանալուց հետո, Միրիամ Մակեբան տեղափոխվեց Լոնդոն, որտեղ հանդիպեց Հարրի Բելաֆոնտեին, որն էլ օգնեց նրան ճանաչման հարցում և հայտնի դառնալ Ամերիկայում։ Այնտեղ նա ձայնագրեց իր բազմաթիվ ճանաչված հիթերը, այդ թվում «Պատա Պատան», «The Click Song»-ը («Կոնգկոտվանեն», «Qongqothwane» կոսա լեզվով), «Մալայկան»։ 1966 թվականին Հարրի Բելաֆոնտի հետ համատեղ նա ստացավ Գրեմմի մրցանակ էթնիկ (ժողովրդական բանահյուսության) ոճի լավագույն ալբոմի համար։ Մրցանակ ստացած An Evening With Belafonte/Makeba (Երեկոն Բելաֆոնտի և Մակեբայի հետ) ալբոմը նվիրված էր ՀԱՀ սևամորթ բնակչության ողբալի վիճակին։

1960 թվականին, երբ մոր մահվան հետ կապված Միրիամ Մակեբան փորձեց վերադառնալ ՀԱՀ, նա հայտնաբերեց, որ իր անձնագիրը անվավեր է։ 1963 թվականին, ՄԱԿ-ում ապարտհեյդի դեմ ելույթից հետո, նա զրկվեց ՀԱՀ քաղաքացիությունից և երկիր վերադառնալու իրավունքից։ Դրա հետ կապված նրան շնորհվեց 10 երկրի պատվավոր քաղաքացիություն և ստացավ 9 անձնագիր։

1968 թվականին նա ամուսնացավ տրինիդադցի ակտիվիստ, քաղաքացիական իրավունքների պաշտպան Ստոկլի Կարմայքլի հետ։ Այս ամուսնությունն ԱՄՆ-ում քննադատության ենթարկվեց, որի արդյունքում չեղյալ հայտարարվեցին երգչուհու արդեն իսկ նախատեսված համերգներն ու ձայնագրությունները։ Այս առնչությամբ ամուսինները տեղափոխվեցին Գվինեա, որտեղ դարձան նախագահ Ահմեդ Սեկու Տուրեի ընտանիքի մտերիմ ընկերները։ 1973 թվականին ամուսնալուծվելուց հետո Միրիամ Մակեբան շարունակեց իր ելույթները հիմնականում Աֆրիկայում, Հարավային Ամերիկայում և Եվրոպայում։ Նա հանդես է եկել 1974 թվականին Մուհամմեդ Ալիի և Ջորջ ֆորմանի հանրահայտ հանդիպման ընթացքում։ Նա եղել է նաև ՄԱԿ-ում Գվինեայի ներկայացուցիչը, որի համար 1986 թվականին ստացել է Դագ Համարշոլդի անվան մրցանակ։

Վերադարձ Հարավային Աֆրիկա

1990 թվականին Նելսոն Մանդելան համոզեց Միրիամ Մակեբային վերադառնալ հայրենիք։ 1991 թվականի նոյեմբերին հրավիրյալի կարգավիճակով նա մասնակցում է Բիլ Կոսբի շոուին և նկարահանվում , «Օլիվիան դուրս է գալիս աքսորավայրից » ֆիլմի դրվագում։ 1992 թվականին նա նկարահանվում է 1976 թվականին ՀԱՀ-ում տեղի ունեցած երիտասարդական հուզումների մասին պատմող Սարաֆինա ֆիլմի գլխավոր հերոսներից մեկի դերում։ Նա մասնակցում է նաև 2002 թվականին նկարահանված «Amandla!: A Revolution in Four-Part Harmony» վավերագրական ֆիլմին, որտեղ այլ մասնակիցների հետ միասին հիշում է ապարտեիդի օրերը։

2000 թվականի հունվարին ՀԱՀ-ում թողարկված նրա «Հայրենիք» (Homeland) ալբոմը, առաջադրվում է Գրեմմիի «Լավագույն արտասահմանյան ալբոմ» անվանակարգում։ 2001 թվականին նա պարգևատրվում է Օտտո Գանայի անվան խաղաղության մեդալով «Ժողովուրդների միջև խաղաղության համար պայքարի և փոխըմբռնման բնագավառում ակնառու ծառայությունների համար»։ 2002 թվականին կիսում է Polar Music Prize մրցանակը Ռուսաստանի քաղաքացի Սոֆիա Գուբայդուլինայի հետ։ 2004 թվականին հարյուր նշանավոր հարավաֆրիկացիների ցանկում ընտրվում է 38-րդը։ 2005 թվականին նա սկսում է հրաժեշտի համերգներով համաշխարհային շրջագայությունները, այն երկրներում, որտեղ հանդես էր եկել իր ստեղծագործական կարիերայի ընթացքում։ Որոշ տեղեկությունների համաձայն կյանքի վերջին տարիներին նա տառապում էր հոդաբորբով։

Մահ

Իտալական Կազերտա քաղաքի մոտակայքում իր պատվին 2008 թվականի նոյեմբերի 9-ին կազմակերպված համերգի ընթացքում Միրիամ Մակեբան վատ էր զգացել։ Համերգը կազմակերպվել էր նաև ի աջակցություն գրող Ռոբերտո Սավիանոյի, որն առճակատման էր գնացել նեապոլիտանական Կամորա մաֆիոզ կազմակերպությանը։ Երգչուհին սրտի կաթված էր ստացել հանրահայտ «Պատա Պատա» (Pata Pata) հիթի կատարման ժամանակ։ Նա տեղափոխվում է հիվանդանոց, սակայն կյանքը փրկել չի հաջողվում և հաջորդ օրը Միրիամ Մակեբան մահանում է։

Սկավառակագրություն

Ստուդիական ալբոմներ

• Miriam Makeba: 1960 - RCA LSP2267
• The Many Voices Of Miriam Makeba: 1960 - Kapp KL1274
• The World Of Miriam Makeba: 1963 - RCA LSP2750
• Makeba: 1964 - RCA LSP2845
• Makeba Sings: 1965 - RCA LSP3321
• An Evening With Belafonte/Makeba (Հարրի Բելաֆոնտեի հետ])։ 1965 - RCA LSP3420
• The Magic of Makeba: 1965 - RCA LSP3512
• The Magnificient Miriam Makeba: 1966 - Mercury 134016
• All About Miriam: 1966 - Mercury 134029
• Miriam Makeba In Concert!: 1967 - Reprise RS6253

Միրիամ Մակեբան և Դիզզի Գիլլեսպին 1991 թվականի համատեղ համերգի ընթացքում

• Pata Pata: 1967 - Reprise RS6274
• Makeba!: 1968 - Reprise RS6310
• Live in Tokyo: 1968 - Reprise SJET8082
• Keep Me In Mind: 1970 - Reprise RS6381
• A Promise: 1974 - RCA YSPL1-544
• Live In Conakry - Appel A L’Afriqu: 1974 - Sonodisc SLP22
• Miriam Makeba & Bongi: 1975 - Sonodisc SLP48
• Live in Paris: 1977 - CD6508
• Country Girl: 1978 - Sonodisc ESP165518
• Comme Une Symphonie d’Amour: 1979
• Sangoma: 1988 - WB 925673-1
• Welela: 1989 - Gallo CDGSP3084
• Eyes On Tomorrow: 1991 - Gallo CDGSP3086
• Sing Me A Song: 1993 - CDS12702
• Homeland, 2000 - Putumayo PUTU1642
• Live at Berns Salonger, Stockholm, Sweden, 1966: 2003 - Gallo Music GWVCD-49
• Reflecting, 2004 - Gallo Music GWVCD-51
• Makeba Forever, 2006, Gallo Music CDGURB-082

Հավաքածու

• The Queen Of African Music - 17 Great Songs, 1987
• Africa 1960-65 recordings, 1991
• Eyes On Tomorrow, 1991
• The Best Of Miriam Makeba & The Skylarks: 1956-1959 recordings, 1998
• Mama Africa: The Very Best Of Miriam Makeba, 2000
• The Guinea Years, 2001
• The Definitive Collection, 2002
• The Best Of The Early Years, 2003

Մատենագիտություն

• Allen, Lara (2008). «Remembering Miriam Makeba». Journal of the Musical Arts in Africa. 5 (1): 89–90. doi:10.2989/JMAA.2008.5.1.6.789.
• Allen, Lara (2011). «Makeba, Miriam Zenzi». In Akyeampong, Emmanuel K.; Gates, Henry Louis Jr. (eds.). Dictionary of African Biography. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-985725-8.
• Blocker, Jack S.; Fahey, David M.; Tyrrell, Ian R. (2003). Alcohol and Temperance in Modern History: An International Encyclopedia. ABC-CLIO. ISBN 978-1-57607-833-4.
• Bordowitz, Hank (2006). «Miriam Makeba». In Kaufman, Alan (ed.). The Outlaw Bible of American Essays. Thunder's Mouth. էջեր 313–316, 333–334. ISBN 1-56025-935-3. OCLC 74175340.
• Carmichael, Stokely; Thelwell, Michael (2003). Ready for Revolution: The Life and Struggles of Stokely Carmichael (Kwame Ture). Simon & Schuster. ISBN 978-0-684-85003-0.
• Castledine, Jacqueline (2011). «Gender, Jazz, and Justice in Cold War Freedom Movements». In McGuire, Danielle L.; Dittmer, John (eds.). Freedom Rights. The University Press of Kentucky. էջեր 223–244. ISBN 9780813134499 – via Project Muse. {{cite encyclopedia}}: Invalid |url-access=yes (օգնություն)
• Coplan, David (2005 թ․ հուլիս). «God Rock Africa: Thoughts on Politics in Popular Black Performance in South Africa». African Studies. 64 (1): 9–27. doi:10.1080/00020180500139015.
• Eze, Michael Onyebuchi (2010). Intellectual History in Contemporary South Africa. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-10969-8.
• Feldstein, Ruth (2013). How It Feels to Be Free: Black Women Entertainers and the Civil Rights Movement. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-531403-8.
• Fleming, Tyler (2016). «A Marriage of Inconvenience: Miriam Makeba's Relationship with Stokely Carmichael and her Music Career in the United States». Safundi: the Journal of South African and American Studies. 17 (3): 312–338. doi:10.1080/17533171.2016.1176720.
• Ford, Tanisha (2015). Liberated Threads: Black Women, Style, and the Global Politics of Soul. University of North Carolina Press. ISBN 978-1-4696-2515-7 – via Project Muse. {{cite book}}: Invalid |url-access=yes (օգնություն)
• Jacobs, J. U. (1989). «The Blues: An Afro-American Matrix for Black South African Writing». English in Africa. 16 (2): 3–17. JSTOR 40238786.
• Khan, Katy (2008). «South-South Cultural Cooperation: Transnational Identities in the Music of Dorothy Masuka and Miriam Makeba». Muziki: Journal of Music Research in Africa. 5 (1): 145–151. doi:10.1080/18125980802633052.
• Masemola, Kgomotso Michael (2011). «Between Tinseltown and Sophiatown: The Double Temporality of Popular Culture in the Autobiographical Cultural Memory of Bloke Modisane and Miriam Makeba». Journal of Literary Studies. 27 (1): 1–27. doi:10.1080/02564718.2011.557226.
• Meredith, Martin (2010). Mandela: A Biography. PublicAffairs. ISBN 978-1-58648-832-1.
• Muller, Carol A. (2006). «The New African Diaspora, the Built Environment and the Past in Jazz». Ethnomusicology Forum. 15 (1): 63–86. doi:10.1080/17411910600634270.
• Ohadike, Don C. (2007). Sacred Drums of Liberation: Religions and Music of Resistance in Africa and the Diaspora. Africa World Press. ISBN 978-1-59221-517-1.
• Poet, J. (2009 թ․ փետրվարի 11). «Miriam Makeba: Mama Africa Goes Home». Crawdaddy!.
• Redmond, Shana L. (2013). Anthem: Social Movements and the Sound of Solidarity in the African Diaspora. New York University Press. ISBN 978-0-8147-8932-2 – via Project MUSE. {{cite book}}: Invalid |url-access=yes (օգնություն)
• Reed, Thomas Vernon (2005). The Art Of Protest: Culture And Activism From The Civil Rights Movement To The Streets Of Seattle. University of Minnesota Press. ISBN 978-0-8166-3770-6.
• Roux-Kemp, Andra la (2014). «Struggle Music: South African Politics in Song». Law and Humanities. 8 (2): 247–268. doi:10.5235/17521483.8.2.247.
• Schumann, Anne (2008). «The Beat that Beat Apartheid: The Role of Music in the Resistance against Apartheid in South Africa» (PDF). Wiener Zeitschrift für kritische Afrikastudien. 14 (8). Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 24-ին.
• Schwarz-Bart, Simone; Schwarz-Bart, André; Réjous, Rose-Myriam (2003). Modern African Women. In Praise of Black Women: Volume 3. University of Wisconsin. ISBN 0-299-17270-8. OCLC 66731111.
• Sizemore-Barber, April (July–October 2012). «The Voice of (Which?) Africa: Miriam Makeba in America». Safundi: the Journal of South African and American Studies. 13 (3–4): 251–276. doi:10.1080/17533171.2012.715416.
• Stanton, Andrea L.; Ramsamy, Edward; Seybolt, Peter J. (2012). Cultural Sociology of the Middle East, Asia, and Africa: An Encyclopedia. SAGE. ISBN 978-1-4129-8176-7.
• Stewart, Gary (2003). «What goes up...». Rumba on the River: A History of the Popular Music of the Two Congos (illustrated ed.). Verso. ISBN 978-1-85984-368-0.
• Tobler, John (1992). NME Rock 'N' Roll Years (1st ed.). Reed International Books. CN 5585.

Արտաքին հղումներ

• Miriam Makeba at National Public Radio
• Jolaosho, Tayo (Spring 2014). «Anti-Apartheid Freedom Songs Then and Now». Folkways Magazine. Smithsonian. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 24-ին.
• «Hommage a Miriam Makeba – Festival d'Ile de France». AOL Video. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 11-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միրիամ Մակեբա» հոդվածին։