Մենթորություն

Զինվորական սպան ուղղորդում է նորակոչիկներին։

Մենթորություն (անգլ.՝ Mentorship), փոխհարաբերություն, որի ժամանակ ավելի փորձառու և գիտակ մարդը օգնում և ուղղորդում է ավելի քիչ փորձառու կամ ավելի քիչ գիտելիք ունեցող մարդուն։ Ուղղորդողը կարող է լինել ավելի մեծ կամ ավելի երիտասարդ, քան այն մարդը, ում նա ուսուցանում է, բայց պետք է լինի կայացած մասնագետ իր մասնագիտական ոլորտում։ Մենթորությունն ուսուցման ու զարգացման համագործակցություն է, որի դեպքում միմյանցից սովորում են երկու կողմերը։ Մենթորը պետք է պատրաստ լինի փոխանցել իր փորձը, գիտելիքները և հմտությունները և խթանի այն անհատների հոգեբանական, մտավոր և մասնագիտական զարգացումը, ովքեր համարվում են իրենց հովանավորյալները՝ մենթիները։ Մենթին (protégé/սան) էլ իր հերթին պետք է ջանք չխնայի լավագույն արդյունք ապահովելու և իր ձեռք բերած գիտելիքները գործնականում կիրառելու համար։ Մենթորին անվանում են նաև կնքահայր/կնքամայր կամ վարդապետ (ռաբբի)։

Պատմություն

Մենթորության գաղափարը եղել է դեռևս Հին Հռոմում։ Մենթորը Ոդիսևսի իմաստուն ու վստահելի խորհրդատուն էր, ինչպես նաև նրա որդու` Տելեմակուսի ուսուցիչը։ Երբ Հոմերոսի «Ոդիսականում» Ոդիսևսն իր հայտնի ճամփորդությանն է գնում, պետությունը ու որդու խնամքը վստահում է Մենթորին։ Անգլերենում Մենթորի անունը դարձել է հասարակ գոյական ու սահմանվում է որպես վստահելի խորհրդատու և ուղեկցող։

Տեխնիկան

Փորձառու մենթորը ուսուցանում է սկսնակ մասնագետներին։

Մենթորության նպատակն է զարգացնել ամբողջական անհատ, ուստի մոտեցումները պետք է լինեն կշռադատված և իմաստավորված՝ լավագույն արդյունքի գալու համար։ 1995 թվականի մի ուսումնասիրություն ցույց տվեց, որ բիզնեսի ոլորտում կատարված մենթորության ժամանակ մենթորները օգտագործել են հետևյալ հինգ տարածված մոտեցումները՝

1. Համագործակցություն, երբ մենթորը ցուցաբերում է հոգեբանականևզգացմունքային աջակցություն, ուղղակի, անմիջական օգնության և դերային մոդելի միջոցով խթանում է նրա մասնագիտական աճը։
2. Սերմնացան, երբ մենթորը բացահայտում է իր մենթիի կարողութուններն ու գիտելիքները և նախապատրաստում է նրան նոր գիտելիքների ձեռքբերմանը։
3. Կատալիզ, երբ ուսուցման պրոցեսը հասնում է ամենաբարձր մակարդակի, և մենթորն իր սանին ուղղորդում է դեպի նոր մտածելակերպ և արժեքների վերագնահատում։
4. Ցուցադրում, երբ մենթորն իր անձնական օրինակով է ուսուցանում, ներկայացնում է իր նվաճումները, ձեռքբերումները և օրինակներ է բերում իր անձնական կյանքից։
5. Բերքահավաք, երբ մենթորն ամփոփում է համատեղ աշխատանքը, տալիս է հարցեր և միասին անում են եզրակացություններ․ «Ի՞նչ ես սովորել», «Որքանո՞վ է դա օգտակար քո համար»։

Գոյություն ունի մենթորության կազմակերպման 3 տեսակ։ Դրանք են՝

1. Թիմային մենթորություն։ Սա մենթորության նորարարական տեսակ է, որի մեջ ներգրավված են մեկից ավելի մենթորներ, որոնք ունեն տարբեր հմտություններ և ուժեղ կողմեր։ Ուստի այն փոխշահավետ և փոխուսուցողական պրոցես է և՛ մեթորների, և՛ մենթիի համար։
2. Խմբային մենթորություն, երբ մի քանի մենթիներին ուղղորդում է մեկ մենթոր, մեկ խմբի շրջանակներում։
3. Անհատական մենթորություն, ավանդական մենթորության ձև, երբ մեկ մենթորին կցվում է մեկ մենթի։

Մենթորությունը կարող է տեղի ունենալ

1. Առցանց՝ էլեկտրոնային մենթորություն, երբ մենթորն ու մենթին միմյանց հետ շփվում են միայն ինտերնետով։
2. Առերես, երբ համագործակցությունը տեղի է ուենում կենդանի շփման ընթացքում

Լրացուցիչ ընթերցանություն

• Alliance for Excellent Education. (2005) Tapping the potential: Retaining and developing high-quality new teachers. Washington, DC: Alliance for Excellent Education.
• Boreen, J., Johnson, M. K., Niday, D., & Potts, J. (2000). Mentoring beginning teachers: guiding, reflecting, coaching. York, Maine: Stenhouse Publishers.
• Carger, C.L. (1996). «The two Bills: Reflecting on the gift of mentorship». Peabody Journal of Education. 71 (1): 22–29. doi:10.1207/s15327930pje7101_4.
• Cheng, M. & Brown, R. (1992). A two-year evaluation of the peer support pilot project. Evaluation/Feasibility Report, Toronto Board of Education. ED 356 204.
• Clinard, L. M.; Ariav, T. (1998). «What mentoring does for mentors: A cross-cultural perspective». European Journal of Teacher Education. 21 (1): 91–108. doi:10.1080/0261976980210109.
• Cox, M.D. (1997). Walking the tightrope: The role of mentoring in developing educators as professionals, in Mullen, C.A.. In M.D. Cox, C.K. Boettcher, & D.S. Adoue (Eds.), Breaking the circle of one: Redefining mentorship in the lives and writings of educators. New York: Peter Lang.
• Daloz, L. A. (1999). Mentor: Guiding the journey of adult learners. San Francisco: Jossey-Bass.
• Head, F. A., Reiman, A. J., & Thies-Sprinthall, L. (1992). The reality of mentoring; Complexity in its process and function. In T.M. Bey & C. T. Holmes (Eds), Mentoring: Contemporary principles and issues. Reston, VA: Association of Teacher Educators, 5-24.
• Huang, Chungliang and Jerry Lynch (1995), Mentoring - The TAO of Giving and Receiving Wisdom, Harper, San Francisco.
• Kram, K. E. (1985). Mentoring at work: Developmental relationships in organizational life. Glenview, IL: Scott, Foresman.
• Murray, M. (1991). Beyond the myths and the magic of mentoring: How to facilitate an effective mentoring program. San Francisco: Jossey-Bass.
• Schlee, R. (2000). «Mentoring and the professional development of business students». Journal of Management Education. 24 (3): 322–337. doi:10.1177/105256290002400304.
• Scherer, Marge (ed.). (1999) A better beginning: Supporting and mentoring new teachers. Alexandria, Virginia: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Project Blue Lynx Արխիվացված 2012-09-26 Wayback Machine, by Dan Ward. A journal article published by Defense Acquisition University, exploring an innovative approach to mentoring.

Արտաքին հղումներ

• Mentoring հոդվածը Curlie-ում (ըստ DMOZ-ի)