Հալե Ասաֆ

Հալե Ասաֆ
Ծնվել է	1905
Ծննդավայր	Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանվել է	մայիսի 31, 1938
Մահվան վայր	Փարիզ, Ֆրանսիա
Քաղաքացիություն	Թուրքիա և Օսմանյան կայսրություն
Կրթություն	Նոտր դամ դը Սիոն դպրոց
Մասնագիտություն	նկարչուհի
Թեմաներ	գեղանկարչություն
Ազգականներ	Միհրի Մյուշֆիք Հանըմ
	Hale Asaf Վիքիպահեստում

Հալե Ասաֆ (թուրքերեն՝ Hale Asaf, իսկական անունը՝ Սալիհ, 1905, Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն - մայիսի 31, 1938(1938-05-31), Փարիզ, Ֆրանսիա), վրացական և չերկեսական ծագմամբ թուրք նկարչուհի^[1]։

Թուրք նկարչուհի Միհրի Մյուշֆիք Հանըմի զարմուհին։

Կենսագրություն

Հալե Ասաֆը ծնվել է 1905 թվականին Կոստանդնուպոլսում Օսմանյան Կայսրության վճռաբեկ դատարանի նախագահի ընտանիքում։ Մանուկ հասակում լուրջ հիվանդության արդյունքում հինգ տարեկան հասակում վիրահատել են նրա լյարդը, որի հետևանքով ամբողջ կյանքում նա բարդություններ է ունեցել։ Սովորել է Կոստանդնուպոլսի աղջիկների համար նախատեսված մասնավոր Տիրամայր Սիոնի ֆրանսիական ավագ դպրոցում^[2], որտեղ սովորել է անգլերեն և ֆրանսերեն խոսել։ 1919 թվականին Թուրքիայի անկախության պատերազմի սկզբում նրան ուղարկել են Հռոմ, որտեղ մորաքրոջից ստացել է նկարչության առաջին դասերը։

Հաջորդ տարի մեկնել է Փարիզ, սովորել ընտանիքի ընկեր Նամըք Իսմայիլի հետ^[2], այնուհետև ծնողները Հալեին ուղարկել են Բեռլին ֆորմալ կրթություն ստնալու համար։ Թեև կրկնվող հիվանդության պատճառով վիրահատել էին Հալեի թոքերը, նա կարողացավ ընդունելության քննություններ հանձնել և ընդունվել Պրուսիայի գեղարվեստի ակադեմիա և ուսանել Արթուր Կամպֆի մոտ։ Չնայած ընտանեկան հոգսերին, Հալեն ակադեմիայում լավ էր սովորում։ 1924 թվականին նրա ստեղծած դիմանկարներից տպագրվեցին տեղական գեղարվեստական ամսագրում։

Պատերազմից հետո Հալեն տուն է վերադարձել և ընդունվել գեղարվեստի դպրոց (İnas Sanayi-i Nefise Mektebi), որտեղ սովորել է Ֆեհման Դուրանի և Իբրահիմ Չալըհի հետ^[3]։ Երբ շվեյացարական առողջարանում Հալեի մայրը մահացել է տուբերկուլյոզից, նա օգտագործել է մոր ազգանունը՝ «Ասաֆ» Սալիհի փոխարեն։ Հալեն այլևս արվեստի դպրոցում չէր սովորում, երբ Թուրքիայի ազգային կրթության նախարարության կողմից ստանալով Եվրոպայում սովորելու կրթաթոշակ՝ մեկնել է Գերմանիա, սովորել Մյունխենի գեղարվեստի ակադեմիայում, որտեղ նրան դասավանդել է Լովիս Կորինտը^[3]։ 1926 թվականին Գալաթասարայի թանգարանում ներկայացվել են նրա աշխատանքները^[3]։ 1927-1928 թվականներին Հալեն վերդարձել է Փարիզ, Գրանդ Շոմեր ակադեմիայում սովորել Անդրե Լոտի մոտ^[2] և մասնավոր դասեր ստացել Իսմայիլ Հակի Օյգարից։ Կարճ ժամանակ հետո վերադարձել է Թուրքիա, բնակվել Բուրսայում, դասավանդել աղջիկների նորմալ դպրոցում և «Նեկատի Բեյ աղջիկների» արվեստի ինստիտուտում^[3]։ 1929 թվականին Հալեն Օյգարի հետ եղել են «Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği»-ի (Անկախ նկարիչների և քանդակագործների ասոցիացիա) հիմնադիրներից։ Չհարմարվելով Բուրսայի գավառական մթնոլորտին, 1931 թվականին մեկնել է Փարիզ։ Տարվա վերջում նա կրկին վիրահատվել է։ Ապաքինվելու ընթացքում հանդիպել է իտալացի գրող Անտոնիո Անիանտեին, ով աշխատեցնում էր «Galerie-Librarie Jeune Europe» պատկերասրահը և առաջարկել է Հալեին դառնալ պատկերասրահի տնօրեն^[3]։ Ավելի ուշ նրանք միասին են ապրել։ Պատկերասրահը փակվել է 1934 թվականին, Անիանտեի գրքերն արգելվել են Եվրոպայի որոշ մասերում, քանի որ նա Բենիտո Մուսոլինիի ընդդիմադիրն էր, և զույգի ֆինանսական վիճակը վատթարացել է։ Ասաֆի քրոնիկական հիվանդությունը վերածվել է քաղցկեղի, և նա մահացել է 1938 թվականի գարնանը^[2]։

Հալեի նկարները ոչնչացվել են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ։ Անհայտ է, թե ինչ է պատահել այն ստեղծագործությունների հետ, որոնք եղել են Անիանտեի մոտ, երբ նա մահացել է 1983 թվականին։ Մի քանի կտավ վաճառվել է թուրք հավաքորդներին^[2]։

Գրականություն

Burcu Pelvanoğlu, Hale Asaf, Türk Resminde Bir Dönüm Noktası (A Turning Point in Turkish Painting), Yapi Kredi Yayinlari, Istanbul, 2007. ISBN 975-08-1308-1
Abidin Dino, "Var'la Yok Arasında Hale Asaf", in Dünya Sanat Dergisi (World of Art Magazine) #36, 2005.
Antonio Aniante, Ricordi di un giovane troppo presto invecchiatosi (Memories of a Young Man Who Aged Too Soon), Bompiani, 1939.
Fikret Adil, "Paris'te Ölen Türk Ressamı:Hale Asaf" (Turkish Painter who Died in Paris), Yeni Mecmua (New Handbooks), Istanbul, 1940.

Ծանոթագրություններ

↑ Brief biography Արխիվացված 2011-03-01 Wayback Machine @ the Georgian Friendship Association.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Biography and appreciation @ Turkish Paintings,
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Hale Asaf memorial page Արխիվացված 2020-06-05 Wayback Machine from the Istanbul Women's Museum.

Արտաքին հղումներ

ArtNet: Paintings by Asaf
Hale Asaf @ Biyografi.net

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հալե Ասաֆ» հոդվածին։

[1] Brief biography Արխիվացված 2011-03-01 Wayback Machine @ the Georgian Friendship Association.

[T-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Biography and appreciation @ Turkish Paintings,

[I-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Hale Asaf memorial page Արխիվացված 2020-06-05 Wayback Machine from the Istanbul Women's Museum.

[1]

[2]

[3]