Իոաննիս Կոլետտիս
| Իոաննիս Կոլետտիս Ιωάννης Κωλέττης | ||
| ||
| Իոաննիս Կոլետտիս | ||
| ||
|---|---|---|
| 1834 թվական, Հունիսի 12 - 1835 թվական, Հունիսի 1 | ||
| Նախորդող | Ալեքսանդրոս Մավրոկորդատոս | |
| Հաջորդող | Յոզեֆ Լյուդվիգ Արմանսպերգ | |
| Կուսակցություն՝ | Հունաստանի ֆրանսիական կուսակցություն | |
| Կրթություն՝ | Պիզայի համալսարան | |
| Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ, դիվանագետ և ռազմական գործիչ | |
| Ծննդյան օր | 1773[1] կամ 1774 | |
| Ծննդավայր | Սիրակո, North Tzoumerka Municipality, Յանինա (նոմոս), Էպիրուս, Հունաստան | |
| Վախճանի օր | օգոստոսի 31 (սեպտեմբերի 12), 1847 | |
| Վախճանի վայր | Աթենք, Հունաստան | |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն և .svg){kind=small} Հունաստանի թագավորություն
| |
| Հայր | Նիկոլաոս Կոլետտիս | |
| Մայր | Խանթի Դիմակի | |
| Զավակներ | Մարիա Խանթի Կոլետտի | |
Իոաննիս Կոլետտիս (հուն․՝ Ιωάννης Κωλέττης), 1773[1] կամ 1774, Սիրակո, North Tzoumerka Municipality, Յանինա (նոմոս), Էպիրուս, Հունաստան - օգոստոսի 31 (սեպտեմբերի 12), 1847, Աթենք, Հունաստան)[2], հույն քաղաքական գործիչ (1788—1847 թվականներ), ծագումով հելլենացված առումին։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Իոաննիս Կոլետտիսը ծնունդով Պինդ լեռնային մասսիվից էր։ Մի քանի իտալական համալսարաններում, այդ թվում՝ Պիզայի, բժշկական դասընթաց է անցել։ Պիզայում Կոլետտիսը միացել է կարբոնարների գաղտնի միությանը։ Վերադառնալով Հունաստան՝ Կոլետտիսը դարձավ Ալի-փաշա Յանինսկու անձնական բժիշկը՝ սերտ հարաբերություններ հաստատելով բազմաթիվ ալբանացիների հետ։
1821 թվականին, երբ Հունաստանում սկսվեց ապստամբությունը, նա խռովություն հրահրեց իր ծննդավայրում, որի անհաջող ելքից հետո տեղափոխվել է Մորեա, ուր ղեկավարել է ապստամբական ջոկատը։
1822 թվականին Կոլետտիսը եղել է ժողովրդական ժողովի պատգամավոր, ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Էպիդավրյան Սահմանադրության մշակմանը, ապա 1824 թվականին դարձել է ժամանակավոր կառավարության, որի գլուխ պաշտոնապես գտնվում էր Կունդուրիոտիսը, de facto ղեկավարը։
1827 թվականին Կոլետտիսի դեմ ի ծնե թշնամաբար տրամադրված Մավրոկորդատոսը նրա վրա դրեց Ատտիկայի և Էվբեայի՝ թուրքերից պաշտպանության կազմակերպումը, ինչը, սակայն, Կոլետտիսը չկարողացավ ի կատար ածե, չնայած որ փայլուն հաղթանակ տարավ Կարիստոսի մոտ (Էվբեայում)։
Տրեզենյան ժողովրդական ժողով ժամանակ (1827) Կոլետտիսը եռանդագին պաշտպանել է Կապոդիստրիայի ընտրությունը, ով Հունաստան ժամանելուն պես նրան նշանակել է պանէլլենիոնի (պետական խորհուրդ) անդամ։ Շուտով, սակայն, դեռևս Կապոդիստրիայի կենդանության օրոք հաստատակամությամբ և քաղաքական հայացքների որոշակիությամբ չառանձնացող Կոլետտիսը անցավ ընդդիմության կողմը և հանդես եկավ որպես ֆրանսիական կուսակցության ղեկավար։
Կապոդիստրիայի (1831—1833), սպանությունից հետո վրա հասած անիշխանության ժամանակաշրջանին է վերաբերում Կոլետտիսի գործունեության ամենափայլուն շրջանը։ Սկզբում գերուսիան (սենատ) նրան Ավգուստինոս Կապոդիստրիայի և Կոլոկոտրինի հետ միասին նշանակեց ժամանակավոր կառավարության անդամ, բայց քանի որ Ավգուստինոս Կապոդիստրիան, ով հաջորդիվ ընտրվեց նախագահ, և նրա կողմնակից Կոլոկոտրինը չէին ընդունում ժամանակավոր կառավարությունը, ապա Կոլետտիսը, իր հերթին չընդունելով նախահագին, հայտնվեց ժամանակավոր կառավարության ղեկավարի պաշտոնին և շատերի կողմից, և հատկապես՝ Ռումելիում (այստեղ Կոլետտիսը շատ սիրված էր) ճանաչվեց օրինական իշխանություն։
Կոլետտիսը ղեկավարել է քաղաքացիական պատերազմի ռազմական գործողությունները, ինչի արդյունքում տապալվել է Ավգուստինոս Կապոդիստրիայի իշխանությունը։ Սենատի կողմից 1832 թվականի ապրիլին նշանակված Նոր ժամանակավոր կառավարության (հինգի կոմիտե) կազմում Կոլետտիսը հայտնվեց վճռական փոքրամասնության դիրքերում։ Ճարտար դիվանագիտական հնարքով նա կարողացավ դուրս բերել Կոլոկոտրինին իր միջավայրից և նրան ներառեց յոթի կոմիտե կազմի մեջ, որի ղեկավարն ինքն էր։
Երբ վերջապես Հունաստան ժամանեց (1833 թվական) Օտտոն արքան, Կոլետտիսը, դժկամորեն հաշտվելով նրա ընտրության հետ, կարողանում է հարմարվել նոր կառավարությանը։ Կանգնած լինելով ֆրանսիական կուսակցության գլուխ՝ Կոլետտիսը շարունակում էր թշնամությունը Մավրոկորդատոսի՝ անգլիական կուսակցության ղեկավարի դեմ, սկզբնապես նա եղել է տարբեր նախարարական պաշտոններում, ապա՝ դեսպան Փարիզում, քանի դեռ 1843 թվականի հեղափոխությունը նրան չէր կանչել հայրենիք, ուր շուտով (1844-1847) նա դառնում է Նախարար-նախագահ։ Նրա օրոք Հունաստանում սկսվում է ֆինանսական առանձնահատուկ դժվարություններ։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Լորդ Բայրոնը և իր ժամանակները
- ↑ даты жизни и греч. написание даны по греческой статье википедии
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ελιόπουλος «Ίωάυυης Κωλέττης» (Աթենք, 1890).
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իոաննիս Կոլետտիս» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
