Եթովպիա
| የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ Եթովպիայի Դաշնային Ժողովրդավարական Հանրապետություն |
||||
|---|---|---|---|---|
|
||||
| Օրհներգ՝ « Քայլիր առաջ, թանկագին մայր Եթովպիա » | ||||
 |
||||
| Մայրաքաղաք և ամենամեծ քաղաք | Ադիս Աբեբա | |||
| Պետական լեզուներ | ամհարերեն աֆարերեն օրոմո սոմալերեն տիգրինյա |
|||
| Կառավարում | դաշնային խորհրդարանական հանրապետություն | |||
| - | Նախագահ | Սահլե Վորկ Զևդե | ||
| - | Վարչապետ | Աբիյ Ահմեդ Ալի | ||
| Անկախություն | 10րդ դար ՄԹԱ | |||
| Տարածք | ||||
| - | Ընդհանուր | 1 104 300 կմ² (27րդ) | ||
| - | Ջրային (%) | 0.7 | ||
| Բնակչություն | ||||
| - | 2008 նախահաշիվը | 78 254 090 (16րդ) | ||
| - | 1994 մարդահամարը | 53 477 265 | ||
| - | Խտություն | 70 /կմ² (123րդ) 181 /մղոն² |
||
| ՀՆԱ (ԳՀ) | 2008 գնահատում | |||
| - | Ընդհանուր | $84.299 միլիարդ[1] | ||
| - | Մեկ շնչի հաշվով | $1122,93[1] | ||
| ՀՆԱ (անվանական) | 2008 գնահատում | |||
| - | Ընդհանուր | $19.431միլիարդ[1] | ||
| - | Մեկ շնչի հաշվով | $998[1] | ||
| ՄՆԶԻ |  0.503 (միջին) (155րդ) |
|||
| Արժույթ | Եթովպիական բիր (ETB) | |||
| Ժամային գոտի | EAT | |||
| - | Ամռանը (DST) | (ՀԿԺ+3) | ||
| Ազգային դոմեն | .et | |||
| Հեռախոսային կոդ | +251 | |||
Եթովպիա[2] (պաշտոնական անվանում՝ Եթովպիայի Դաշնային Ժողովրդավարական Հանրապետություն), դեպի ծով ելք չունեցող երկիր Արևելյան Աֆրիկայում։
Աֆրիկայի ամենաշատ բնակչություն ունեցող երկրներից մեկն է։ Աշխարհի հնագույն քրիստոնեական երկրներից մեկը։ Երբեք գաղութացված չի եղել, թեև ֆաշիստական Իտալիան 1936-1941 թթ. գրավել էր Եթովպիան։ Եթովպիան ՄԱԿ-ի առաջին անդամներից է և Աֆրիկյան միության հիմնադիր անդամը։ 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին Եթովպիայում բավականին մեծ հայ գաղթօջախ է եղել։ Բնակչությունը՝ 88,0 միլիոն (2011 թ, հուլիս, 14-րդը աշխարհում)։ Բնակչության տարեկան աճը՝ 3,2 տոկոս։ Կյանքի միջին տևողությունը՝ տղամարդկանց մոտ 53 տ, կանանց մոտ 58 տ։ ՄԻԱՎ-ով վարակվածների թիվը՝ 2,1 տոկոս (1 միլիոն վարակակիր 2007 թվականի տվյալ)։
Անվանում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Անվանումն իբր առաջացել է հունարեն եթոս «խանձված, այրված» և օպս «դեմք» բառերից, այսինքն՝ արևակեզ (արևաթուխ) մարդկանց երկիր, սակայն սա հավանաբար ժողովրդական ստուգաբանություն է[3]։ Հնում այդպես էին անվանում Եգիպտոսից հարավ ընկած երկիրը։
16-րդ դարից եվրոպացիներին հայտնի է եղել Հաբեշստան (Abyssinia) անունով, որը փոխառություն է արաբերենից․ արաբները երկրի բնակիչներին անվանում էին հաբեշներ (արաբ․՝ հաբաշ բառից, որը նշանակում է խառը կամ խառնածին)։ Այժմ վերականգնված է երկրի հին անվանումը[4]։
Հայերը Եթովպիայում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Եթովպիայի հայ համայնքը կազմավորվել է 7-րդ դարում, երբ արաբները նվաճելով Սիրիա, Պաղեստինն ու Եգիպտոսը, սկսել են հալածել տեղի քրիստոնյաներին և մեծ թվով հայեր գաղթել ու ապաստանել են մերձակա քրիստոնյա երկրում՝ Եթովպիայում և ներկայիս Դեսսիե քաղաքի մոտ կառուցել են Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին։ Հայերի հիմնած բնակավայրը հաբեշ մատենագրության մեջ հիշատակվում է «Հայկական կղզի» անունով (այստեղ է իր կրթությունն ստացել Եթովպիայի մեծ լուսավորիչ և բարեփոխիչ Եվսաաթեոսը)։ Համայնքը համադրվել է 12-րդ դարում Եգիպտոսից և 14-րդ դարի վերջին Կիլիկիայից՝ հայկական թագավորության անկումից հետո, գաղթած հայերով։ Եթովպահայ համայնքը ստվարացել է 19-րդ դարի վերջերին « երբ 1894 - 1896 թվականների կոտորածների հետևանքով բազմաթիվ հայեր Կիլիկիայից գաղթել են Եթովպիա։ Ներկայումս Եթովպիայում բնակվում է 100 հայ։ Եթովպիան զարգացող ՏՏ ոլորտ է /իրականացնում են պատվերներ ԱՄՆ ՆԱՍԱ գործակալության համար/, բնակչության 60% քրիստոնյա, Եթովպիայում է գտնվում Աֆրիկյան պետությունների լիգան, որը հնարավորություն կտա մուտք գործել Աֆրիկյան պետությունների բոլոր շուկաները, բնակչությունը՝ 96 մլն., կրթական զարգացած համակարգ, հիմնական գնորդներ՝ Գերմանիա 11,8 %, Սաուդյան Արաբիա 8,7 %, նիդերլանդներ 8,6 %, ԱՄՆ 8,1 %, Շվեյցարիա 7,7 %, Իտալիա 6,1 %, Չինաստան 6 %, Սուդան 5,5 %, Ճապոնիա 4,4 %։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Cape Verde». International Monetary Fund. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 09–ին-ին.
- ↑ Հովհաննես Բարսեղյան (2006). «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում». Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու. Երևան: 9-րդ հրաշալիք. էջ 55. ISBN 99941-56-03-9.
- ↑ Beekes, R. S. P. (1995). «Aithiopes». Glotta. 73 (1/4): 12–34. ISSN 0017-1298.
- ↑ Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».
| |||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Եթովպիա» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 489)։ 
|