Ալֆա և Օմեգա

Α Եւ Ω՝ գրված Քրիստոսի գլխի ձախ եւ աջ կողմում: Հիսուսի ձախ ձեռքի մագաղաթի գրությունը '"Ես եմ դուռը", Էմմաուսի վանք, Պրահա

Ալֆա և Օմեգա (ΑΩ, Αω, αω) —դասական հունական այբուբենի առաջին և վերջին տառերի համադրություն, որը Աստծո անունն է՝ ըստ Հովհաննես Ավետարանիչի Հայտնության գրքի, Աստծո խորհրդանիշները ՝ որպես ամեն ինչի սկիզբ և վերջ։

Եվ ահա ես շուտով գալիս եմ, եւ Իմ վարձքն ինձ հետ է, որ ամեն մէկին կ՚հատուցանեմ ինչպէս իր գործը կ՚լինի։ Ես եմ Ալֆան եւ Օմեգան, սկիզբը եւ վերջը, առաջինը եւ վերջինը։

Ես եմ Ալֆան եւ Օմեգան [սկիզբը եւ վերջը] ասում է Տէրը, նա, որ է եւ որ էր եւ որ գալու է, Ամենակալը։

Եւ կիրակի օրը եղայ Հոգում. եւ իմ ետեւից մի մեծ ձայն լսեցի ինչպես փողի ձայն, որ ասում էր. Ես եմ Ալֆան եւ Օմեգան [առաջինը եւ վերջինը։ Եվ ինչ որ տեսնում ես գրիր մի գրքի մէջ, եւ ուղարկիր այն եօթը եկեղեցիներին որ Ասիայումն են՝ Եփեսոս, Զմիւռնիա, եւ Պերգամոն,եւ Թիւատիրա, եւ Սարգէս, եւ Փիլադելփիա եւ Լաւոդիկէ։

Եւ ինձ ասեց. Եղավ, ես եմ Ալֆան եւ Օմեգան. սկիզբը եւ վերջը. ես ձրի կ՚տամ ծարավին կեանքի ջրի աղբիւրիցը։ Ով որ յաղթէ, ամենը կը ժառանգէ. եւ ես կ՚լինիմ նորան Աստուած, եւ նա կ՚լինի ինձ որդի։

Սուրբ Անդրեյ Կեսարացին իր «Ապոկալիպսիս»-ի մեկնաբանությունում գրել է. «Ալֆա և Օմեգա բառերը վկայում են Քրիստոսին՝ որպես Աստծո՝ ամեն ինչ պարունակող, անսկիզբ և անվերջ։ Նա, ով եղել է, ով անսկիզբ է և ով չունի վերջ, Հոր մեջ է և, հետևաբար կարող է յուրաքանչյուրին հատուցել իր գործերի համար».

Հայտնության գրքում Ալֆան և Օմեգան ներկայացված են և՛ որպես Աստված, և՛ որպես Քրիստոս : Սա վկայում է, որ գրքի հեղինակը հավատում էր` Հիսուս Քրիստոս Աստված է։ Ավանդական տարբերակում Հիսուսը հայտարարում է. «Ես եմ Ալֆան և Օմեգան, Առաջինը և Վերջինը»

Հին Կտակարանի սկզբնաղբյուր

Վերոհիշյալ պնդումները, որոնք հիմնված են Եսայիա մարգարեի գրքի առանձին համարների վրա, ըստ մի շարք քրիստոնյա աստվածաբանների, շեշտում են Աստծո և Նրա Որդի Հիսուս Քրիստոսի եզակիության և բացարձակ զորության գաղափարը, ընթերցողին հիշեցնում, որ և՛ տիեզերքի ստեղծումը, և՛ մարդկության ողջ պատմության ավարտը Աստծո իշխանության ներքո են։

Լսիր ինձ, ով Յակոբ եւ իմ կանչած Իսրայել, ես նոյնն եմ, ես առաջինն եմ, հէնց վերջինն էլ ես եմ։

Այսպէս է ասում ՏԷրը՝ Իսրայէլի Թագաւորը, եւ նորա Փրկիչը՝ Զօրաց Տէրը. Ես եմ առաջինը, եւ ես եմ վերջինը. եւ ինձանից ջոկ Աստուած չ՚կա։

Ո՞վ գործեց եւ արաւ այս. ազգերը ի սկզբանէ կանչողս՝ ես Եհովաս որ առաջինն եմ, եւ վերջինների հետ էլ ես եմ։

Հին Հունաստան

Այբուբենի առաջին և վերջին տառերի, ինչպես նաև դրանց «առաջին և վերջին», «սկիզբն ու վերջը» համարժեքների օգտագործումը ինչ-որ բացարձակ կամ ամբողջի նշանակությամբ գալիս է հին ավանդույթներից։ Հունական փիլիսոփայության մեջ այս բանաձևը փոխանցում էր բարձրագույն սկզբի հավերժությունը։ Աթենացին Պլատոնի «Օրենքներում» վկայում է. «Աստված, ըստ հին լեգենդի, ամեն ինչի սկիզբն է, վերջը և միջինը»։ Այն ընդունել են նաև հելլենացված հրեա գրողները (Իոսիվ Ֆլավիուս, Փիլոն Ալեքսանդրացի)։

Ոճավորված փորագրություն Անտոնի Գաուդի (Բարսելոնա) տաճարի մուտքի մոտ:

Հրեական ծագում

Ռաբբինիստական գրականության մեջ այբուբենի առաջին և վերջին տառերը մատնանշում են նրանց միջև որոշակի ամբողջականություն։ Այսպես, օրինակ, Աբրահամի մասին ասվում է, որ նա մինչ օրենքի շնորհումը արդեն պահել է Օրենքը «ալեֆից » մինչև «թավ» (Հրեական այբուբենի առաջին և վերջին տառերը), այսինքն ՝ Աբրահամը հնազանդվել է Օրենքին։

Ճշմարտություն բառը (եբրայերեն՝ אמת‎ — էմեթ) Մովսեսի առաջ Աստծո ինքնահայտնության մեջ, բաղկացած է երեք տառից՝ ալեֆ, մեմ, թավ. ալեֆ-ը и թավ-ը եբրայերեն այբուբենի առաջին և վերջին տառերն են, որոնք համարժեք են Ալֆային և Օմեգային։ Այն փաստը, որ «էմեթ» բառը սկսվում է այբուբենի առաջին տառից և ավարտվում է վերջինով, հին հրեական ռաբբիներին ստիպում էր այս բառի մեջ խորը առեղծվածային իմաստ տեսնել։ Ռաբբինիստական մեկնաբանությունն այն անվանում է «Աստծո էության կնիք»։ Հրեական ավանդույթի համաձայն, Աստծո օրհնությունը Իսրայելին ամբողջական ու անփոփոխ է, քանի որ այն սկսվում է Ալեֆ տառով և ավարտվում Թավով։

Եւ Եհովան նորա առջեւիցն անցաւ, ու կանչեց. Եհովայ Եհովայ՝ Աստուած ողորմած եւ գթած՝ երկայնամիտ եւ առատ ողորմութիւնով եւ ճշմարտութիւնով։

ו וַיַּעֲבֹר יְהוָה עַל-פָּנָיו, וַיִּקְרָא, יְהוָה יְהוָה, אֵל רַחוּם וְחַנּוּן--אֶרֶךְ אַפַּיִם, וְרַב-חֶסֶד וֶאֱמֶת. - Ելից գլ. ԼԴ. 6

Այբուբենի առաջին և վերջին տառի օգտագործմամբ Աստծո «ճշմարտությունը» (եբրայերեն «emet») արտահայտելու ավանդույթը, կարծես թե հրեական սինագոգից տեղափոխվել է վաղ քրիստոնեական եկեղեցի Հայտնության գրքի միջոցով, որը, ինչպես խոստովանում են Աստվածաշունչն ուսումնասիրողները, սկզբնապես գրել է մի հեղինակ, որի առաջին լեզուն կամ եբրայերենն էր կամ արամեերենը։ Թարգմանելիս, Ալեֆին և Տավին հունական տեքստում փոխարինեցին Ալֆան և Օմեգան, ինչը, իր հերթին, հանգեցրեց իմաստի խոր սրբության և նուրբ գեղեցկության՝ նշանակելով Աստված։ Հունական Ալֆա և Օմեգա տառերը կապ չունեն եբրայերեն «ճշմարտություն» բառի հետ. Չնայած Ալֆան իսկապես հունական Aletheia բառի առաջին տառն է(հուն․՝ Αλήθεια — ճշմարտություն, այնուամենայնիվ, Օմեգան այս բառի վերջին տառը չէ, ինչպես թավն է «էմետ» բառի մեջ)։

Պատկերասրահ

• 
  Chi-rho խորհրդանիշը Ալֆայի և Օմեգայի հետ, Դոմիտիլայի կատակոմբներ, Հռոմ
• 
  Հունական ալֆա եւ օմեգա տառերը 4-րդ դարից շրջապատում են Հիսուսի լուսապսակը Հռոմի կատակոմբներում
• 
  "ΑΩ" վիտրաժային ապակիով
• 
  ΑΩ (պատկերի կենտրոնում) Սուրբ Մարիամ Աստվածածնի տաճարի զոհասեղանին

Գրականություն

• «Ալֆա և Օմեգա». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալֆա և Օմեգա» հոդվածին։