Ալեքսանոր առագաստաթիթեռ
| Ալեքսանոր առագաստաթիթեռ | |
 Ալեքսանոր առագաստաթիթեռ (արու) | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Կենդանիներ (Animalia) |
| Տիպ/Բաժին | Հոդվածոտանիներ (Arthropoda) |
| Ենթատիպ | Վեցոտանիներ (Hexapoda) |
| Դաս | Միջատներ (Insecta) |
| Կարգ | Թիթեռներ (Lepidoptera) |
| Ընտանիք | Առագաստավորներ (Papilionidae) |
| Ցեղ | Papilio |
| Տեսակ | Ալեքսանոր առագաստաթիթեռ (P. alexanor) |
| Միջազգային անվանում | |
| Papilio alexanor | |
Ալեքսանոր առագաստաթիթեռ (լատին․՝ Papilio alexanor), առագաստաթիթեռների ընտանիքին պատկանող միջատ, որը գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Խոշոր չափի թիթեռ է, որին բնորոշ է սեռական երկձևություն։ Էգերի թևերի ընդհանուր գուներանգը բաց դեղին է, արուներինը՝ օքրադեղնավուն։ 35-58 մմ երկարությամբ առջևի թևերի վրա կան ծայրային և 2 լայնակի սև զոլեր, ինչպես նաև սկավառակային (դիսկալ) և կենտրոնական (մեդիալ) գծեր։ Հետին թևերն ունեն վերևից դեղին և երկնագույն թեփուկներով ծածկված լայն արտաքին լայնակի և նեղ հիմնային զոլեր, իսկ նեղ և երկար ելուստներով եզրը բնահատուկ կտրտված է[1]։
Տարածվածություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տարածված է Հարավային Եվրոպայում, Փոքր և Միջին Ասիայում, Իրանում, Աֆղանստանում և Հայաստանում (Արագած, Հատիս և Արայի լեռների հարավային լանջեր, «Խոսրովի անտառ» պետական արգելոց), Կոտայքի (Արզական, Գառնի, Գեղադիր, Ջրվեժ), Վայոց ձորի (Վայք, Գնիշիկ) և Սյունիքի (Մեղրի) մարզերի մի շարք վայրեր[1]։
Էկոլոգիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ապրում է ծովի մակարդակից 1000-2000 մ բարձրություններում, կիսաանապատներում, քսերոֆիտներում և անտառի վերին եզրի քարքարոտ հատվածներում, հանդիպում՝ մայիսի կեսից մինչև հուլիսի կեսը[1]։
Տարվա ընթացքում տալիս են մեկ սերունդ։ Ձվադրում են Ferula orientalis, F․ rigidula բույսերի կոկոնների և ծաղիկների վրա։ Բարձր հասակի թրթուրները սնվում են հիմնականում գիշերը, իսկ ցերեկը թաքնվում են բույսի տերևանութային կամ ստորին մասերում։ Ձմեռում են հարսնյակները։
Պահպանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բնության պահպանության միջազգային միության Կարմիր ցուցակի չափորոշիչներով գնահատվում է որպես խոցելի տեսակ։ Ընդգրկված է Բեռնի կոնվենցիայի 2-րդ հավելվածում։
Թվաքանակը բավական բարձր է, իսկ վիճակը մարդու գործունեությամբ չվնասված վայրերում բավականաչափ բարվոք է։ Կերաբույսի վեգետացիոն շրջանի տևողությամբ պայմանավորված նկատվում են թվաքանակի խիստ տատանումներ։
Սպառնացող վտանգներից է անասունների գերարածեցմամբ պայմանավորված էկոհամակարգերի դեգրադացումը։
Պահպանվում է Խոսրովի անտառ պետական արգելոցում և Արևիք ազգային պարկում[1]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանոր առագաստաթիթեռ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանոր առագաստաթիթեռ» հոդվածին։ |
| ||||||
