Վիքիպեդիա

4G

բջջային կապի սերունդ

4G (անգլ.՝ fourth generation՝ չորրորդ սերունդ)՝ բջջային կապի սերունդ աճող պահանջարկով։ Չորրորդ սերնդին ընդունված է վերագրել հեռանկարային տեխնոլոգիաներ, որոնք թույլ են տալիս իրականություն դարձնել տվյալների փոխանցման բարձր արագություն, զարգացնելով 100 Մբիթ/վ արագություն շարժական(բարձր շարժունությամբ) և 1 Գբիթ/վ հաստատուն բաժանորդագրությամբ(ցածր շարժունությամբ)

LTE Advanced (LTE-A) տեխնոլոգիան և WiMAX 2 (WMAN-Advanced, IEEE 802.16m) (չի պահանջում SIM-card) 2012 թվականի Ժնևում կայացած հեռահաղորդակցության միջազգային համաժողովում պաշտոնապես համարվեցին անլար կապի՝ 4G (IMT-Advanced) սերունդի ստանդարտներ։

Պատմություն

խմբագրել

Կապի ցանկացած սերնդի առանձնահատկությունները, ինչպես օրինակ, վերաբերվում էին ծառայության հիմնարար բնույթին՝ փոխանցման տեխնոլոգիաների անհամատեղելիությանը, ավելի բարձր առավելագույն բիթերի քանակով, թողունակության ավելի լայն ալիքով, արտահայտվում է միավոր հաճախականությամբ՝Հց (Հերց), ինչպես նաև միաժամանակ մի քանի տվյալների փոխանցման բարձր հզորությամբ (սպետկորային արդյունավետության ավելի բարձր համակարգով, որը չափվում է բիթ/վ/Հց/հատված)։

Բջջային կապի նոր սերունդները սկսեցին զարգանալ գործնականորեն տաս տարին մեկ այն պահից սկսած, երբ կատարվեց անցում առաջին սերնդի անալոգային բջջային ցանցից(1G) 1970-ական թվականներին և (2G) թվային ցանցին 1980-ական թվականներին։ Զարգացումներից մինչ իրական ներդրում պահանջվեց բավական երկար ժամանակ (օրինակ 1G ցանցը ներդրվել է 1984 թվականին, իսկ 2G ցանցը՝ 1991 թվականին)։ 1990-ական թվականներին սկսեցին զարգացնել 3G ցանցը, որը հիմնված էր CDMA համակարգի վրա․ այն ներդրվել է միայն 2000-ական թվականներին (Ռուսաստանում՝ 2002 թվականին[1])։ 4G սերնդի ցանցերը, հիմնված IP արձանագրությանռուս.՝ протокол վրա, սկսեցին զարգացվել 2000 թվականին և ներդրվեցին մի շարք երկրներում 2010 թվականին։

2000 թվականին, երբ 3G երրորդ սերնդի ցանցի հիմնադրումն էր ընթանում, անհատական համակարգիչներ(PC) արտադրող Hewlett-Packard ընկերությունը և ճապոնական հսկա՝ բջջային կապի հիմնադիր NTT DoCoMo ընկերությունը հայտարարեցին համատեղ արվող հետազոտությունների մասին՝ ուղղված մուլտիմեդիա տվյալների փոխանցման չորրորդ սերնդի անլար կապի տեխնոլոգիաների զարգացմանը[2]։ Բացի այդ, հետազոտություններ էին անում նաև Ericsson ընկերությունը և AT&T ընկերությունը Nortel Networks ընկերության հետ համատեղ։ Ավելի ուշ հայտնվեց իրականացման համար առավել հարմար երկու նոր ստանդարտ՝ LTE и WiMAX, որոնք IMT-Advanced ընկերության կարծիքով բերեցին կապի զարգացման նոր շրջան[3][4]։

LTE

LTE ստանդարտը մշակվել է 3GPP (The 3rd Generation Partnership Project) շրջանակներում, որպես CDMA և UMTS շարունակություն և սկզբնականում շրջանում բջջային կապի չորրորդ սերնդի ցանցին չէր վերաբերվում[5]։ Հեռահաղորդակցման միջազգային միությունը, որպես անլար կապի չորրորդ սերնդի ցանցի պահանջների պատասխանատու, կապի ստանդարտ ընտրեց LTE — LTE Advanced-ի տասներորդ թողարկումը, որն առաջին անգամ ներկայացվել էր NTT DoCoMo ճապոնական ընկերության կողմից։ Քանի որ այդ ստանդարտը կարող էր օգտագործվել առկա բջջային կապում, այն տարածված դարձավ բջջային կապի օպերատորների համար։ 2008 թվականի ապրիլին Nokia ընկերությունը ստացավ Sony Ericsson և NEC աջակցությունը LTE ստանդարտի զարգացման և WiMAX ստանդարտի հետ մրցակցության մեջ մտնելու համար[6][7]։ Նույն տարում Analysys Mason վերլուծական ընկերությունը կանխատեսեց բջջային կապի պահանջարկի ավելի բարձր աճ LTE ստանդարտով, քան WiMAX ստանդարտով[8]։

LTE ստանդարտի առաջին կոմերցիոն ցանցը գործարկվել է 2009 թվականի դեկտեմբերի 14-ին շվեյցարական հեռահաղորդակցման TeliaSonera ընկերությունը Ericsson ընկերության հետ համատեղ Ստոկհոլմ և Օսլո քաղաքներում[9]։

WiMAX

WiMAX ստանդարտը (կամ IEEE 802.16) զարգացվում է 2001 հունիսին ստեղծված WiMAX Forum կազմակերպության կողմից և համարվում է Wi-Fi անլար ստանդարտի շարունակությունը, կապի այլընտրանքային գծերից և DSL[10]։ WiMAX ստանդարտը ունի բազում տարբերակներ, բայց սկզբունքորեն այն բաժանվում է ֆիքսված WiMAX (դասակարգում IEEE 802.16d, փոխվել է IEEE 802.16-2004, հաստատվել է 2004 թվականին) և բջջային WiMAX (դասակարգում IEEE 802.16e, առավել հայտնի է որպես IEEE 802.16-2005, որը հաստատվել է 2005 թվականին)։ Ստանդարտների անվանումից պարզ է, որ ֆիքսված WiMAX ստանդարտը ծառայություններ է մատուցում միայն «հաստատուն» բաժանորդները համապատասխան սարքավորումների տեղադրումից և ամրացումից հետո, իսկ բջջային WiMAX ստանդարտը հնարավորություն է ընձեռում օգտագործողին միացումը,շարժվելով այնպիսի ծածկույթով գոտում, որում զարգացնում են մինչև 115 կմ/ժ։ WiMAX ստանդարտի առավելությունը դրա «ավելի վաղ» կոմերցիոն շահագործումն է LTE ստանդարտի հետ համեմատած։ Ներկայումս այն կազմակերպությունները, որոնք WiMAX Forum անդամ են, հանդիսանում են այնպիսի հայտնի արտադրողներ, ինչպիսին են Intel Corporation, Samsung, Huawei Technologies, Hitachi և այլ արտադրողները[11]։

Առաջին կապը, հիմնված WiMAX տեխնոլոգիայի վրա, կառուցել է Nortel ընկերությունը Կանադայում 2005 թվականի դեկտեմբերի 7-ին[12]։ Երկու օրից, անլար ցանցի լայնաշերտ հասանելիություն դեպի ինտերնետ սկսեց ապահովել «Ուկրաինական նորագույն տեխնոլոգիաներ» ընկերությունը (դրանով դառնալով առաջինը ԱՊՀ երկրների ցանկում), հիմնվելով Intel® PRO/Wireless 5116 միկրոսխեմաների վրա[13]։

Տեխնոլոգիա

խմբագրել

2008 թվականի մարտին Հեռահաղորդակցման միջազգային միության (ՀՄՄ) ռադիոկապի հատվածն առանձնացրեց շարժական անլար 4G ցանցի միջազգային պահանջները, որոնք ստացան International Mobile Telecommunications Advanced (IMT-Advanced) անվանումը, մասնավորապես դնելով պահանջներ բաժանորդների սպասարկման համար տվյալների փոխանցման արագության համար․ 100 Մբիթ/վ արագությունը պետք է ապահովել բարձր շարժունությամբ բաժանորդներին (օրինակ գնացքները և ավտոմեքենաները), իսկ ոչ բարձր շարժունությամբ բաժանորդներին (օրինակ հետիոտները և ֆիքսված բաժանորդները)՝ 1 Գբիթ/վ[14]։

Քանի որ WiMAX և LTE բջջային առաջին տարբերակները ապահովում են 1 Գբիթ/վ արագությունից քիչ արագություն, դրանք չի կարելի համարել IMT-Advanced տեխնոլոգիաներին համապատասխան տեխնոլոգիա, չնայած մատակարարները հաճախ նշում են, որ 4G տեխնոլոգիաներին համապատասխան ծառայություն են տրամադրում։ Իր հերթին, LTE-Advanced բջջային կապի օպերատորին գործարկումից հետո, մարքեթինգային շահերից ելնելով այն սկսեցին անվանել 4G+։ 2010 թվականի դեկտեմբերի 6-ին հեռահաղորդակցման միջազգային միության ռադիոկապի հատվածը ընդունեց, որ առավել առաջադեմ տեխնոլոգիա է համարվում “4G” ցանցը, չնայած որ այդ տերմինը սահմանված չէ[15]։

4G կապի համակարգը հիմնված է տվյալների փոխանցման արձանագրությունների հիման վրա։ Տվյալների առաքման համար օգտագործվում է IPv4,ապագայում նաև IPv6 արձանագրությունը։

Տեխնիկական տեսանկյունից, չորրորդ սերնդի տարբերությունը երրորդ սերնդի հետ համեմատած կայանում է 4G տեխնոլոգիայի ամբողջովին փաթեթային անցում ապահովող արձանագրությունների վրա հիմնված լինելը, այն ժամանակ, երբ 3G ցանցը միանում է ինչպես փաթեթային, այնպես էլ ալիքային անցումներով։ Ձայնի փոխանցման համար օգտագործվում է 4G կապի կողմից տրամադրված VoLTE տեխնոլոգիան(անգլ.՝ Voice over LTE)[16]։

Չորրորդ սերնդի կապի համակարգերի ստեղծման ընթացքում արված հիմնական հետազոտությունները միտված էին օրթոգոնալ հաճախականությամբ պաշտպանիչ տեխնոլոգիաների օգտագործմանըOFDM[17]։ Դրանից բացի, տվյալների փոխանցման առավելագույն արագությունը ապահովելու համար օգտագործվում են N ալեցիր և М ալեհավաք ՝ MIMO։ Այս տեխնոլոգիայի ցրող և հավաքող ալեհավաքները տեղադրված են այնպես, որ թույլ հարաբերակցության աստիճան լինի հարևան ալեհավաքների միջև։

IMT-Advanced պահանջներ

խմբագրել

Առաջադեմ միջազգային բջջային հեռահաղորդակցության համակարգերը (IMT-Advanced), որոնք ՀՄՄ-ի ռադիոկապի որոշակի մասն են, պետք է համապատասխանեն որոշ պահանջների, որպեսզի համարվեն 4G սերնդի կապ[18]․

  • հիմնված փաթեթների անցումների վրա, որոնք օգտագործում են IP արձանագրություններ,
  • տվյալների փոխանցման առավելագույն արագություն մինչ 100 Մբիթ/վ արագություն բարձր շարժունության դեպքում (10կմ/ժ-ից մինչ 120կմ/ժ) և մինչ 1 Գբիթ/վ արագություն ցածր շարժունության դեպքում (մինչ 10 կմ/ժ)[19],
  • օգտագործվում են առանձին շարժուն ցանցային ռեսուրսներ, որպեսզի միաժամանակ մի քանիսը միանան մեկ ցանցի,
  • նրանց ընդլայնելի ալիքների շերտի հաճախականությունը 40Հց է[20][21]
  • առավելագույն սպեկտորային արդյունավետության նվազագույն արժեքը պետք է լինի 15 բիթ/վ/Հց վերբեռնման ալիքի համար և 6,75 բիթ/վ/Հց ներբեռնման ալիքի համար[22],
  • սպեկտորային արդյունավետությունը հատվածում վերբեռնման ալիքի համար 1,1-ից մինչև 3 բիթ/վ/Հց/հատված և ներբեռնման ալիքի համար 0,7-ից մինչև 2,25 բիթ/վ/Հց/հատված[20],
  • սահուն handover տարբեր ցանցերի միջոցով,
  • բջջային ծառայությունների բարձր որակ։

Ապարատային ապահովում

խմբագրել

Սարքավորումների արտադրողները մեր օրերում համարվում են այնպիսի առաջատար ընկերություններ, ինչպիսին են Nokia Siemens Networks, Huawei, Alcatel-Lucent և այլ ընկերություններ[23]։ Ռուսաստանում ցանցային սարքավորումների թողարկումը սկսել է Nokia Siemens Networks ընկերությունը հիմնվելով Միկրան և Ռոսնանո ընկերությունների տվյալների վրա։ Իրենց կողմից թողարկված հիմնական կայանները, կարող են աշխատել տարբեր ստանդարտներում (2G/GSM/GPRS/EDGE, 3G/WCDMA/UMTS/HSPA և 4G/LTE/FDD/TDD/LTE-Advanced), ինչպես նաև տարբեր հաճախականության շրջանակներում 800/900/1900/2100/2500/2700 МГц[24]։

Մոդեմների (MDM9225, MDM9625) համար նախատեսված առաջին ինտեգրալային սխեմաները, որոնք կաջակցեն LTE ցանցին, Qualcomm ընկերությունը ծրագրավորել է 2012 թվականի վերջին[25]։ Այդ տեխնոլոգիայի շնորհիվ օպերատորները կարող են շրջանցել LTE ստանդարտի սահմանափակումները 20 ՄՀց անընդհատ սպեկտորի առկայության պահանջի մասով և իրենց ունեցած LTE ցանցերով բարձրացնել օգտագործողների աշխատանքի արագությունը մինչև 150 Մբիթ/վ։ Հարկ է նշել, որ MDM9225 և MDM9625 չիպերը համատեղելի են նաև հին բջջային ստանդարտների (EV-DO Advanced, TD-SCDMA и GSM) հետ, ինչի արդյունքում, այնտեղ, որտեղ նրանք կտեղադրվեն, կարող են աշխատել 7 տարբեր ռեժիմներով՝ CDMA2000 (1X, DO), GSM/EDGE, UMTS (WCDMA, TD-SCDMA) и LTE (ընդ որում և՛ LTE-FDD, և՛ LTE-TDD)[26]։

Snapdragon 800 չիպի նոր համակարգերը, որոնց նախատեսված են բջջային սարքավորումների համար, ներկայացրել է Qualcomm ընկերությունը CES-2013 ցուցահանդեսում։ Սա առաջին չիպն է (MSM8974), որ ինտեգրված է 4G LTE մոդեմի հետ, որն ապահովում է Cat 4 տվյալների փոխանցում մինչև 150 Մբիթ/վ արագությամբ[27]։ 2014 թվականին Intel ընկերությունը ծրագրավորել է ներկայացնել Intel XMM 7260 մոդեմը LTE Advanced հնարավորությամբ[28]։

Հաճախությունների տիրույթի ցանկ

խմբագրել

Ռուսաստան

  • LTE B7 ↑(բաժանորդից) 2500-2570 ՄՀց ↓(բաժանորդին) 2620-2690 ՄՀց — 2×30 «Սկարլետ» ընկերություն, 2×10 «Ռոստելեկոմ», «Մոբիլնիե Տելեսիստեմի», «Մեգաֆոն», «Վիմպել-Կոմունիկացիի»։
  • LTE B20 ↑832-862 ՄՀց ↓791-821 ՄՀց — 2×7,5 «Ռոստելեկոմ», «Մոբիլնիե Տելեսիստեմի», «Մեգաֆոն», «Վիմպել-Կոմունիկացիի». (2013—2019 թվականներ)
  • LTE B38(TDD) 2570..2620 ՄՀց — 1×25 «Մեգաֆոն», «Մոբիլնիե Տելեսիստեմի»,«Եկատերինբուրգ-2000»
  • LTE B40(TDD) 2300..2400 ՄՀց — «Ռոստելեկոմ» (2013 թ.), «Օսնովա տելեկոմ», «Վայնախ տելեկոմ»
  • LTE B3 ↑1710-1785 ՄՀց ↓1805-1880 ՄՀց — «Եկատերինբուրգ-2000»
  • 4G միջակայք ↑720-750 ՄՀց

↓761-791 ՄՀց — 2×7,5

  • 4G միջակայք 31 ↑452.5-457.5 ՄՀց ↓462.5-467.5 ՄՀց — ЗАО «Սկայ Լինկ»

Արևմտյան Եվրոպա

  • 4G FDD Band 8 880.1-889.9 ՄՀց, 925.1-934.9 ՄՀց 2х9.8. Orange France
  • 4G FDD Band 3 1710-1785 ՄՀց, 1805-1880 ՄՀց 2х75. Orange France, SFR, Bouygues Telecom, Free Mobile
  • 4G FDD Band 1 2100 ՄՀց - 2х60. Orange France
  • 4G FDD Band 7 2500-2570 ՄՀց, 2620-2690 - 2х75 . Orange France, SFR, Bouygues Telecom, Free Mobile

ԱՄՆ

  • B2 ↑1850-1910 ՄՀց ↓1930-1990 ՄՀց — T-Mobile, MetroPCS (General Wireless)
  • B4 — AT&T, T-Mobile, MetroPCS
  • B13 — Verizon
  • B17 — AT&T
  • B25, B26 — Sprint

Ներդրում

խմբագրել

2010 թվականին 4G ցանցի TeliaSonera ընլայնումը շարունակվում է 25 քաղաքներում ու Շվեդիայի հանգստյան գոտիներում և Նորվեգիայի 4 քաղաքներում։ 2010 թվականի վերջին TeliaSonera ընկերությունը ներդրել է 4G Ֆինլանդիայի, Դանիայի և Էստոնիայի հաճախորդների համար, ինչպես նաև 2011 թվականի ապրիլին Լիտվայում[29]։

«Մոբիլնիե Տելեսիստեմի» բջջային կապի օպերատորը կոմերցիոն նպատակներով ներդրեց 4G ցանց, LTE տեխնոլոգիայի հիման վրա, Ուզբեկստանում։ Ցանցը տեղակայված է Տաշքենդի կենտրոնական մասում՝ 2,5-2,7 ԳՀց հաճախականությամբ, որի լիազորությունը ստացել է МТС ըներության ուզբեկական դուստր ընկերությունը 2009 թվականի հոկտեմբերին։ Կառույցի սարքավորումների մատակարարը չինական Huawei Technologies ընկերությունն է[30]։

2011 թվականի փետրվարին հայկական VivaCell-MTS բջջային օպերատորը Երևանում և Հայաստանի մարզերում լիովին անցավ 4G ցանցին[31]։

2011 թվականի դեկտեմբերի 9-ին Բիշկեկում (Ղրղզստան) սկսեցին միանալ չորրորդ սերնդի ցանցին LTE տեխնոլոգիաներով։

LTE 4G ցանցը Ղրղզստանում սեփական ռեսուրսների վրա տեղակայել է «Saima-Telecom» կապի անկախ օպերատորը։ Ցանցը ծածկում էր ողջ մայրաքաղաք Բիշկեկը և Չուսկյան շրջանի խոշոր քաղաքները։ Այդ քաղաքների բնակիչները կունենան ժամանակակից ստանդարտներին համապատասխան ինտերնետ կապ։ 2011 թվականի հունիսի 17-ին Տիրասպոլ քաղաքում «Ինտերդենտրկոմ» և Alcatel-Lucent Ուկրաինա ընկերությունները պայմանագիր կնքեցին Պրիդնեստրովե քաղաքում LTE տեխնոլոգիայի վրա հիմնված 4G ցանց կառուցելու մասին։

2012 թվականի ապրիլի 20-ին թողարկվեց LTE առաջին կոմերցիոն ցանցը։

2012 թվականի մայիսին Ֆինլանդիայի բոլոր խոշորագույն քաղաքները արդեն ունեին 4G ցանցի ծածկույթ, մի քանի օպերատորներով հիմնված LTE տեխնոլոգիայի վրա[32] [33] В планах — обеспечить 95 % покрытие территории страны за 3 года и 99 % за 5 лет.[34]։

2012 թվականի երկրորդ քառորդի վերջին Azercell ադրբեջանական կապի օպերատորը թողարկեց 4G ցանցը Բաքվի կենտրոնում[35]։

2012 թվականի դեկտեմբերի 26-ին Ղազախստանում Altel4g ապրանքանիշը թողարկվեց LTE տեխնոլոգիայի վրա հիմնված 4G ցանցը։

Բրազիլիայի կապի նախարարությունը և Huawei ընկերությունը համաձայնագիր ստորագրեցին (2012 թ.), որի շրջանակներում Huawei ընկերությունը մշակում է LTE ցանցը 450 ՄՀց տիրույթում, որը պետք է օգտագործեն հեռավոր և գյուղական բնակավայրերի բջջային ցանցի օգտատերերը[36]։

2013 թվականի սեպտեմբերի 18-ին Թուրքմենստանի ազգային «Ալտին Ասիր» օպերատորը թողարկեց LTE տեխնոլոգիայի վրա հիմնված 4G ցանցը[37]։

2017 թվականի սկզբին Բելառուսը ուներ ամբողջական ծածկույթ։

Քննադատություն

խմբագրել
  • 4G ցանցի հետ աշխատող սարքավորումների պակաս, էլեկտրական էներգիայի մեծ պահանջ,սարքավորումների մեծ լինելը, որ ոչ միշտ են տեղավորվում կանացի կամ մանկական ափի մեջ։
  • 4G ցանցում դեռ (2013) հաջողվում է փոխանցել միայն որոշակի տվյալներ, բայց ձայնային տվյալների փոխանակման համար ավտոմատ միանում է 3G ռեժիմը (բացառությամբ այն երկրների, որտեղ ներդրվել է VoLTE համակարգը, օրինակ Հարավային Կորեան)։
  • 4G ցանցի ընդլայնման առավել կարևոր խնդիր է համարվում ներդրողների ցածր ակտիվությունը։ Չորրորդ սերնդի ցանցի զարգացումը հետաձգվում է նաև այն պատճառով, որ 3G ցանցը ունի ինտենսիվ և էքստենսիվ զարգացման մեծ ներուժ, իսկ Ռուսաստանը ունի նաև ցածր բնակչության խտություն։

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ «Петербург — город легального CDMA». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 30-ին.
  2. ↑ DoCoMo и Hewlett-Packard создают беспроводные сети четвёртого поколения Արխիվացված 2006-01-11 Wayback Machine // Нетоскоп, 21 декабря 2011
  3. ↑ «ITU paves way for next-generation 4G mobile technologies». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 20-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 30-ին.
  4. ↑ «Evolution to the Next Generation Mobile Network» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 30-ին.
  5. ↑ About 3GPP // 3gpp.org
  6. ↑ LTE против WiMAX Արխիվացված 2017-06-09 Wayback Machine // Вокруг света, 16 апреля 2008
  7. ↑ Nokia набирает союзников в борьбе за стандарт связи // Газета.ru, 17 апреля 2008
  8. ↑ Беспроводные миллиарды. Развитые страны выберут сотовую связь вместо WiMAX // РБК Daily, 31 июля 2008.
  9. ↑ «TeliaSonera opens world's first LTE networks». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 30-ին.
  10. ↑ About the WiMAX Forum Արխիվացված 2008-07-28 Wayback Machine WiMAX Forum
  11. ↑ WiMAX Forum Member Companies Արխիվացված 2012-05-09 Wayback Machine WiMAX Forum
  12. ↑ Nortel to build first WiMAX network in Canada with Alberta Special Areas Board Արխիվացված 2006-11-21 Wayback Machine Nortel, 7 декабря 2005
  13. ↑ Государственный международный аэропорт «Борисполь» — главные воздушные ворота Украины — стал беспроводным Արխիվացված 2014-02-02 Wayback Machine // Вечерний Харьков, 9 декабря 2005
  14. ↑ ITU global standard for international mobile telecommunications «IMT-Advanced» Արխիվացված 2012-09-07 Wayback Machine, Circular letter, March 2008.
  15. ↑ «ITU World Radiocommunication Seminar highlights future communication technologies». International Telecommunication Union. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 30-ին.
  16. ↑ Голос в сетях LTE MForum.ru
  17. ↑ G.S.V. Radha Krishna Rao,G. Radhamani. WiMAX: A Wireless Technology Revolution. — 2007, ISBN 0-8493-7059-0.
  18. ↑ Vilches J. Everything you need to know about 4G Wireless Technology. TechSpot.
  19. ↑ Report M.1645, Framework and overall objectives of the future development of IMT-2000 and systems beyond IMT-2000
  20. ↑ 20,0 20,1 Report M.2134, Requirements related to technical performance for IMT-Advanced radio interface(s)
  21. ↑ Moray Rumney. IMT-Advanced: 4G Wireless Takes Shape in an Olympic Year Արխիվացված 2016-01-17 Wayback Machine // Agilent Measurement Journal, September 2008
  22. ↑ Report M.2135, Guidelines for evaluation of radio interface technologies for IMT-Advanced
  23. ↑ LTE Portal
  24. ↑ Nokia Siemens Networks начала производство оборудования LTE в России Արխիվացված 2012-05-11 Wayback Machine // ICT-online, 13 декабря 2011
  25. ↑ Chipsets // Qualcomm - Microchip Technology
  26. ↑ Qualcomm готовит чипсеты для модемов LTE Advanced // ИКС-медиа, 7 марта 2012.
  27. ↑ «Спецификация процессора Qualcomm Snapdragon 800». Վերցված է 2013 թ․ մարտի 29-ին.
  28. ↑ Intel Announces First Commercial Availability of 4G LTE Modem; Introduces Module for 4G Connected Tablets and Ultrabooks™
  29. ↑ 4G — TeliaSonera
  30. ↑ МТС запустила 4G в Узбекистане
  31. ↑ 4G Հայաստանում. պատմությունը և հեռանկարները
  32. ↑ «Покрытие оператором Elisa-Saunalahti». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 19-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 30-ին.
  33. ↑ Покрытие по городам оператором Sonera(չաշխատող հղում)
  34. ↑ Сетевые новости
  35. ↑ «Самая скоростная технология 4G теперь в Баку!». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 30-ին.
  36. ↑ lte-depot: Huawei to bring LTE 450 for Brazil. 3GPP is to support?
  37. ↑ TMCELL начинает подключение абонетов к сети LTE Արխիվացված 2013-09-21 Wayback Machine // сентября 2013

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «4G» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=4G&oldid=10112428» էջից