Վիքիպեդիա

Իլոն Մասկ

ազգանուն
Տեղեկությունը այս հոդվածում կամ նրա որոշ բաժիններում հնացել է:
Դուք կարող եք օգնել նախագծին՝ թարմացնելով այն և դրանից հետո հեռացնել կաղապարը:

Իլոն Ռիվ Մասկ (անգլ.՝ Elon Reeve Musk, ծնվել է հունիսի 28, 1971(1971-06-28)[1][2][3][…], Պրետորիա, ՀԱՀ), Կանադա-ամերիկացի բիզնես մագնատ, ներդրող[30][31], ճարտարագետ[32] և գյուտարար[33][34][35]։ 2021 թվականի հունվարին Մասկը դարձել է աշխարհի ամենահարուստ մարդը(ըստ Ֆորբս ամսագրի).այդ ժամանակ նրա կարողությունը գնահատվում էր շուրջ 189 միլիարդ դոլար։

Իլոն Մասկ
Elon Musk
Ծնվել էհունիսի 28, 1971(1971-06-28)[1][2][3][…] (53 տարեկան)
Պրետորիա, ՀԱՀ
Բնակության վայր(եր)Բել Ամիր[4], Սասկաչևան, Կինգստոն և Boca Chica?[5]
Քաղաքացիություն ՀԱՀ,  Կանադա և  ԱՄՆ
Դավանանքագնոստիցիզմ
Մասնագիտությունծրագրավորող, ճարտարագետ, ձեռնարկատեր, ներդրող, գործարար և քաղաքական գործիչ
ԳործակիցMars Society?
Հաստատություն(ներ)ՓեյՓալ, SpaceX, Տեսլա[6], ՍոլարՍիթի, OpenAI, The Boring Company, Neuralink և ԱՄՆ դաշնային կառավարություն
Գործունեության ոլորտtech entrepreneurship? և ձեռնարկատեր[7]
Պաշտոն(ներ)գլխավոր գործադիր տնօրեն, նախագահ, գլխավոր գործադիր տնօրեն, co-president?, գլխավոր գործադիր տնօրեն և նախարար
ԱնդամակցությունThe Planetary Society?, Լոնդոնի թագավորական ընկերություն և PayPal մաֆիա[8]
Ալմա մատերSmith School of Business? (1992), Ուորթոնի դպրոց (1995), Փենսիլվանիայի համալսարան (1995), Pretoria Boys High School? (1989), Waterkloof House Preparatory School?, Քուինս համալսարան, Սթենֆորդի համալսարան, Bryanston High School? և Պրետորիայի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[7][9]
Պարգևներ

Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ

[10][11]

Gold Medal of the Royal Aeronautical Society?

Տարվա մարդ՝ ըստ Թայմ ամսագրի

[12]

Թայմ 100

[13]

Financial Times-ի տարվա մարդ

[14]

Ջոն Ֆրիցի մեդալ

[15]

Թայմ 100

[16]

NSS Wernher Von Braun Memorial Award?

[17]

Գրեյթ իմիգրանտս

[18]

Աքսել Շպրինգերի մրցանակ

[19]

Սթիվեն Հոքինգի մեդալ գիտական հաղորդակցության համար

[20]

Edison Awards?

[21]

Heinlein Prize for Advances in Space Commercialization?

[22]

Ավիացիայի կենդանի լեգենդներ

[23] Order of Defence Merit[24]

Member of the National Academy of Engineering?

[25]

Յեյլի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[26]

Պատվավոր դոկտոր

պատվավոր դոկտոր

[27] և

Rusty Razor Award?

[28]
Ամուսին(ներ)Justine Musk?[29], Թալուլա Ռայլի[29] և Թալուլա Ռայլի[29]
Երեխա(ներ)Nevada Musk?, Vivian Jenna Wilson?, Griffin Musk?, Damian Musk?, Saxon Musk?, Kai Musk?, X Æ A-Ⅻ Musk?, Strider Musk?, Azure Musk?, Exa Musk? և Tau Musk?
ՀայրErrol Musk?
ՄայրՄայե Մասկ
Սոցիալական մեդիաClubhouse?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Elon Musk Վիքիպահեստում

ՍփեյսԷքսի հիմնադիր, գործադիր տնօրեն և տեխնիկական տնօրեն[36], Թեսլայի արտադրական ճարտարապետ, համահիմնադիր, գլխավոր գործադիր տնօրեն։ OpenAI-ի համանախագահ, Neuralink-ի հիմնադիր և գործադիր տնօրեն։ Նախկինում եղել է ՍոլարՍիթիի նախագահ և համահիմնադիր։ Զիփ2-ի համահիմնադիր, և X.com- ի հիմնադիր, որոնք ապագայում միացան և ստացան ՓեյՓալ անվանումը [41][42]:: 2016 թվականի Դեկտեմբերին Մասկը 21-րդն էր Ֆորբսի աշխարհի ամենաազդեցիկ մարդկանց ցուցակում[43]։

Մասկը հայտարարել է, որ ՍոլարՍիթիի, Թեսլայի և ՍփեյսԷքսի նպատակները` աշխարհը և մարդկության կյանքը բարելավելն է[44]։ Նրա նպատակները ներառում են գլոբալ տաքացման նվազեցում, կայուն էներգիայի արտադրություն, և նվազեցնել «մարդկանց ոչնչացման վտանգը»` "[45][46] Մարսի վրա մարդկային գաղութ ստեղծելու միջոցով։

Բացի հիմնական գործունեությունից, նա զբաղված է Հիպերլուփի կողմից արտադրված արագընթաց փոխադրման համակարգով և առաջարկել է VTOL հրթիռային ինքնաթիռ, որն էլեկտրական շարժիչով ինքնաթիռ է, և հայտնի է որպես Մասկի էլեկտրական ճառագայթ[47][48]։

Մասկը նաև առաջարկել է «Boring» ընկերության հայեցակարգը 2017 թվականին։

Կենսագրություն

խմբագրել

Մանկություն

խմբագրել

Իլոն Մասկը ծնվել է Հարավաֆրիկյան Հանրապետության Պրետորիա քաղաքում՝ 1971 թվականի հունիսի 28-ին[49],։ Մայրը՝ Մեյ Մասկը, կանադա-անգլիացի հայտնի մոդել և սննդագետ (դիետոլոգ) է[50], իսկ հայրը՝ Էրրոլ Մասկը, Հարավաֆրիկայում ծնված անգլիացի էլեկտրական և մեխանիկական ճարտարագետ էր։ Իլոնը նրանց առաջին զավակն էր, իսկ նրանից հետո ծնողները ունեցել են մեկ տղա՝ Քիմբալ Մասկ, և մեկ աղջիկ՝ Թոսկա Մասկ [54]։ Նրա հայրական տատիկը եղել է բրիտանացի, նա նաև ունի Փենսիլվանիա Հոլանդական ծագում[55][56]։ Նրա մայրական պապը ամերիկացի էր, Մինեսոտա քաղաքից .[57]: 1980-ին ծնողների բաժանվելուց հետո Մասկը հիմնականում ապրում էր իր հոր հետ, իրենց Պրետորիայի արվարձաններում[55]։

Մանկուց նա սիրում էր կարդալ։ Իլոնը օրական մոտ տասը ժամ էր տրամադրում հանրագիտարաններին։

10 տարեկանում նրա մոտ ծրագրավորման հանդեպ սեր է ծագել[58]։ 12 տարեկանում Իլոնը ծնողներին պարտադրում է համակարգիչ գնել, և դրանով ինքնուրույն սովորում է ծրագրավորել, և ի վերջո գրում է համակարգչային մի խաղ՝ Բլաստոր անունով, որը վաճառում է 500 ԱՄՆ դոլարով[59][60]։ Խաղի վեբ տարբերակը հասանելի է առցանց.[59][61] 16 տարեկանում եղբոր հետ որոշում են խաղային արկադ բացել տան մոտ, սակայն քաղաքապետարանի հետ տարաձայնություններ են առաջանում, որից հետո ծնողներն իմանում են նրանց պլանի մասին ու բարկանում։

Մասկը խիստ ճնշման էր ենթարկվում դպրոցում և մեկ անգամ հիվանդանոց էր տեղափոխվել, երբ մի խումբ տղաներ հրել էին աստիճաններից, հետո ծեծել նրան, մինչև նա կորցրել էր գիտակցությունը[62]։

Կրթություն

խմբագրել

Մասկը ավարտել է Pretoria Boys High School- ը։ Դառնալով 17 տարեկան՝ Մասկը որոշում է ԱՄՆ-ում ապրել, սակայն մտածում է, որ ավելի հեշտ է ԱՄՆ քաղաքացիություն ձեռք բերել նախ լինելով Կանադայի քաղաքացի[63]։ Մոր միջոցով Կանադայի քաղաքացիություն ձեռք բերելով՝ մեկնում է Կանադա[64][65]։`

17 տարեկանում ընդունվում է Օնտարիոյի Քուին համալսարան։ Երկու տարի այնտեղ սովորելուց հետո Մասկը փոխադրվել է Փենսիլվանիայի համալսարան, որտեղ սովորել է ֆիզիկա, և նաև բիզնեսի աստիճան ձեռք բերել Վորթոն համալսարանից։ Եվս մեկ տարի անցկացրել է Փենսիլվանիայի համալսարանում՝ ստանալով տնտեսագետի մասնագիտություն[62][66]։

1995-ին, 24 տարեկան հասակում, ընդունվում է Ստենֆորդ համալսարանի կիրառական ֆիզիկայի ֆակուլտետի ասպիրանտուրա, սակայն երկու օրից դուրս է գալիս, որպեսզի զբաղվի համացանցի, վերականգնվող էներգիայի և տիեզերքի ոլորտների գործարարությամբ[60][67]։ 2002 թվականին նա դարձավ ԱՄՆ քաղաքացի[68][69]։

Կարիերա

խմբագրել

Զիփ2

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ Զիփ2

1995 թվականին, Մասկը և եղբայրը՝ Քիմբալը, 28000 ԱՄՆ դոլարով, որը վերցրել էին իրենց հորից, ստեղծեցին Զիփ2։ Ընկերությունը մշակում էր ինտերնետային «քաղաքային ուղեցույց» թերթի հրատարակչական ընկերության համար[70]։ Մասկը պայմանագրեր էր կնքել «Նյու Յորք Թայմսի» և «Chicago Tribune»-ի հետ, համոզելով տնօրենների խորհրդին` հրաժարվել CitySearch-ի հետ միաձուլման պլաններից[71]։ Զիփ2-ում աշխատելիս Մասկը ցանկանում էր գլխավոր տնօրեն դառնալ, սակայն վարչության անդամներից ոչ մեկը թույլ չէր տա։ 1999 թվականի փետրվարին, Compaq-ը ձեռք բերեց Զիփ2-ը 307 միլիոն ԱՄՆ դոլար կանխիկացման և 34 միլիոն ԱՄՆ դոլարի արժողությամբ բաժնետոմսերի դիմաց[72]։ Մասկը իր վաճառքի 7% բաժնեմասի դիմաց ստացավ 22 միլիոն ԱՄՆ դոլար[73]։

X.com և ՓեյՓալ

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ PayPal

1999 թվականի մարտին, Մասկը Զիփ2-ի վաճառքից ստացած գումարից հատկացնելով 10 միլիոն ԱՄՆ դոլար համահիմնադրեց X.com-ը[63][70][71]։ Մեկ տարի անց ընկերությունը միաձուլվեց Confinity-ի հետ[73][74], որն ուներ դրամական փոխանցման ծառայություն, PayPal անունով։ Միաձուլված ընկերությունը կենտրոնացած էր ՓեյՓալ ծառայության վրա և 2001 թվականին այն վերանվանվեց PayPal: PayPal-ի վաղ աճը պայմանավորված էր հիմնականում հաջող մարքեթինգային արշավի միջոցով, որտեղ նոր հաճախորդներ հավաքագրվեցին, երբ ծառայության միջոցով գումար ստացան[75]։ 2000 թվականի հոկտեմբերին Մասկը դուրս մնաց գլխավոր գործադիր տնօրենի պաշտոնից (նա մնացել էր խորհրդում), այլ ընկերության ղեկավարության հետ տարաձայնությունների պատճառով, մասնավորապես PayPal-ի Յունիքսի վրա հիմնված ենթակառուցվածքը Մայքրոսոֆթ Վինդոուզին տեղափոխելու ցանկության պատճառով[76]։ 2002 թվականի հոկտեմբերին Իբեյը ձեռք բերեց PayPal-ը 1.5 միլիարդ ԱՄՆ դոլար արժողությամբ բաժնետոմսերի դիմաց, որոնցից Մասկը ստացավ 165 միլիոն ԱՄՆ դոլար[77]։ Ընկերության խոշորագույն բաժնետեր Մասկին, ընկերությունը վաճառելուց առաջ պատկանում էր PayPal-ի բաժնետոմսերի 11.7%-ը[78]։

ՍփեյսԷքս

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ ՍփեյսԷքս

2001 թվականին Մասկը պատկերացրեց «Մարս օազիս»; Մարսի վրա փորձարարական ջերմոցը տեղադրելու ծրագիր, որը նեռարում էր Մարսի ռեգոլիտի վրա աճող սննդամթերք։ Այս քայլով նա փորձում էր վերականգնել հանրային շահագրգռվածությունը տիեզերական հետազոտության մեջ[79][80]։ 2001 թվականի հոկտեմբերին Մասկը Ջիմ Կանտրելի (աէրոզայնային պարագաների ֆիքսատոր) և Ադեո Ռեսսիի (քոլեջի ամենամոտ ընկեր) հետ մեկնում է Մոսկվա, որպեսզի գնեն «Դնեպր միջմայրցամաքային բալիստիկ հրթիռներ», որոնք կկարողանան բեռ ուղարկել տիեզերք։ Խումբը հանդիպել է այնպիսի ընկերությունների հետ, ինչպիսիք են NPO Lavochkin և Kosmotras: Սակայն, ըստ Կանտրելի, Մասկը համարվում էր նորեկ, և հետևաբար Ռուսաստանի գլխավոր դիզայներներից մեկը նրան ուշադրություն չդարձցրեց[81], այդ իսկ պատճառով խումբը ստիպված եղավ վերադառնալ Միացյալ Նահանգներ դատարկ ձեռքով։ 2002 թվականի փետրվարին խումբը վերադարձավ Ռուսաստան` երեք «Դնեպր միջմայրցամաքային բալիստիկ հրթիռներ» որոնելու նպատակով։ Այս անգամ խումբը ներգրավեց Մայք Գրիֆինին, ով աշխատել է CIA-ի վենչուրային կապիտալում, In-Q-Tel-ում, ՆԱՍԱ-ի հրթիռային շարժման լաբորատորիայում և այդ ժամանակ լքում էր Orbital Sciences-ը՝ արբանյակներ և տիեզերանավեր ստեղծող ընկերությունը։ Խումբը կրկին հանդիպեց Kosmotras-ի հետ, և առաջարկվեց գնել մեկ հրթիռ` 8 մլն ԱՄՆ դոլարով, սակայն Մասկը այդ առաջարկը համարեց չափազանց թանկ։ Նա դուրս եկավ հանդիպումից։ Մոսկվայից թռիչքի ժամանակ Մասկը հասկացավ, որ կարող է հիմնել մի ընկերություն, որը կարող է կառուցել մատչելի հրթիռներ[81]։ Նախկին Թեսլայի և ՍփեյսԷքսի ներդրող Սթիվ Ջուրվետոնիի խոսքերով[82], Մասկը հաշվարկել է, որ հրթիռի կառուցման համար հումքերն իրականում եղել են հրթիռի վաճառքի գնի միայն 3 տոկոսը։ Ենթադրվում է, որ տեսականորեն կիրառելով ուղղահայաց ինտեգրումն ու ծրագրային ճարտարագիտության մոդուլային մոտեցումը, ՍփեյսԷքսը կարող է կրճատել գործարկման գինը տասը գործոնով և դեռևս ունենալ 70 տոկոս համախառն մարժա[83]։ Ի վերջո, Մասկը ավարտեց ՍփեյսԷքսի ստեղծումը` «ճշմարիտ տիեզերական քաղաքակրթությունը» ստեղծելու երկարաժամկետ նպատակով[84]։

 
Մասկը և նախագահ Բարակ Օբաման 2010 թվականի Falcon 9-ի մեկնարկային վայրում

Մասկը 100 միլիոն ԱՄՆ դոլարով[85], 2002 թվականի մայիսին հիմնել է Տիեզերական հետազոտությունների տեխնոլոգիաները կամ ՍփեյսԷքսը[86]։ Մասկը Կալիֆոռնիայի Hawthorne-ի գլխավոր գործադիր և տեխնիկական տնօրենն է։ ՍփեյսԷքսն զարգացնում և արտադրում է տիեզերական տրանսպորտային միջոցներ` ուղղված հրթիռային տեխնոլոգիաների առաջխաղացմանը։ Ընկերության առաջին հրթիռներն են The Falcon 1 և Falcon 9 , և առաջին տիեզերանավը Վիշապն է («Puff the Magic Dragon» )[87]։ Յոթ տարում ՍփեյԷքսը նախագծել է Falcon-ի գործարկման տրանսպորտային միջոցները և Dragon-ի բազմաֆունկցիոնալ տիեզերանավերը։ 2008 թվականի սեպտեմբերին ՍփեյսԷքսի Falcon 1-ը առաջին մասնավորապես ֆինանսավորվող հեղուկ վառելիքով աշխատող հրթիռն էր, որ արբանյակ տեղադրեց Երկրի ուղեծրին[62] 2012 թվականի մայիսի 25-ին ՍփեյսԷքսի Վիշապը հասավ ՄՏԿ-ին, պատմության մեջ լինելով առաջին առևտրային ընկերությունը, որը տիեզերանավ ուղարկեց միջազգային տիեզերական կայան[88]։

2006 թվականին, ՍփեյսԷքսը ՆԱՍԱ-ի կողմից պարգևատրվել է պայմանագրով, որպեսզի շարունակի ՍփեյսԷքսի Falcon 9 մեկնարկային հրթիռի և Վիշապ տիեզերանավի զարգացումն ու փորձարկումը, որպեսզի տեղափոխի բեռներ Միջազգային տիեզերական կայան[89]Կաղապար:Failed verification Պայմանագրին հաջորդեց 2008 թվականի դեկտեմբերի 23-ի ՆԱՍԱ-ի Առևտրային Պահուսների Ավելացման Ծառայության 1.6 մլրդ ԱՄՆ դոլար արժողությամբ ծրագրի պայմանագիրը։ Ըստ պայմանագրի ՍփեյսԷքսը պետք է 12 չվերթ իրականացնի իր Falcon 9 հրթիռով և Վիշապ տիեզերանավը պետք է փոխարինի տիեզերական կայանի, ԱՄՆ-Space Shuttle-ը, որը 2011 թվականին ավարտել էր գործունեությունը[90]։ Տիեզերագնացների ուղեվորությունը դեպի տիեզերակայան վարվել էր բացառապես SOYUZ-ի կողմից, բայց ՍփեյսԷքսը այն երկու ընկերություններից մեկն է, որ պարգևատրվել է պայմանագրով ՆԱՍԱ-ի կողմից, որպես Commercial Crew Development ծրագիր, որը մինչև 2018 թվականը նախատեսված է զարգացնել ԱՄՆ-տիեզերագնաց տրանսպորտային հնարավորությունները[91]։ 2015 թվականի դեկտեմբերի 22-ին ՍփեյսԷքսի Falcon հրթիռը հաջողությամբ վայրէջք է կատարել։ Սա պատմության մեջ առաջին անգամն է, որ նման բարձունք է ձեռք բերվել օրբիտալ հրթիռի կողմից և նշանակալի քայլ է վերականգնողական հրթիռների օգտագործման մեջ:Վայրէջք կատարող հրթիռների շնորհիվ, տիեզերքը ուսումնասիրելը դառնում է բավական մատչելի[92]։ Այս առաջին փուլի վերականգնումը մի քանի անգամ կրկնվեց 2016 թվականին, վայրէջք կատարելով ինքնավար նավի վրա, օվկիանոսի վրա հիմնված վերականգնման պլատֆորմի վրա[93]։

ՍփեյսԷքսը աշխարհում հրթիռային շարժիչների խոշորագույն մասնավոր արտադրողն է, ինչպես նաև հրթիռային շարժիչի համար ամենաբարձր հարվածային-քաշային հարաբերակցության ռեկորդի դափնեկիրը[94]։ ՍփեյսԷքսը արտադրել է ավելի քան 100 գործառնական Մերլին 1Դ շարժիչներ, ներկայումս իր քաշի համար աշխարհի ամենահզոր շարժիչը[95]։ Քաշի հարաբերակցության համեմատաբար մեծ ուժը թույլ է տալիս յուրաքանչյուր Մերլին 1Դ շարժիչին ուղղահայաց բարձրացնել 40 ընտանեկան մեքենաների չափ քաշ։ Միասին, 9 Մերլին շարժիչները Falcon 9-ի առաջին փուլում արտադրում են 5,8-ից մինչեւ 6,7 ՄՆ (1,3-1,5 միլիոն ֆունտ) սեղմում, կախված բարձրությունից[96]։

Մասկը ոգեշնչվել է Այզեկ Ազիմովի «Հիմնադրամի» շարքից[97] և դիտարկում է տիեզերական հետազոտությունը որպես կարևոր քայլ մարդկային կյանքի գիտակցության պահպանման և ընդլայնման համար[98]։ Մասկը նշել է, որ բազմամոլորակային կյանքը կարող է ծառայել որպես խոչընդոտ մարդկության գոյատևման սպառնալիքների դեմ։

Աստերոիդները կամ սուպեր հրաբուխը կարող են մեզ ոչնչացնել, և մենք կանգնում ենք ռիսկի առջև. Մի ինժեներական վիրուս, անսպասելի միկրո սև խոռոչ ստեղծում, աղետալի գլոբալ տաքացում կամ որոշ անհայտ տեխնոլոգիա կարող է հանգեցնել մարդկության ոչնչացմանը. Մարդիկ միլիոնավոր տարիներ են զարգացել, բայց վերջին վաթսուն տարիների ընթացքում ատոմային զենքը մեզ ոչնչացնելու պոտենցիալ է ստեղծել։ Հետագայում, մենք պետք է ընդլայնենք կյանքը այս կանաչ և կապույտ գնդակի սահմաններից դուրս, կամ ոչնչանանք։

Մասկի նպատակն է նվազեցնել տիեզերական տրանսպորտի ծախսը 10 գործոնով[99]։ 2011 թվականի հարցազրույցում նա ասել է, որ հույս ունի, որ մարդկանց կուղարկի Մարս 10-20 տարվա ընթացքում[100]։ Ashlee Vance-ի կենսագրության մեջ Մասկը հայտարարել է, որ ցանկանում է 2040 թվականին Մարսի վրա բնակավայր կառուցել, որի բնակչությունը կկազմի 80.000 մարդ[58] Մասկը հայտարարել է, որ Մարսի մթնոլորտը զուրկ է թթվածնից, և այդ պատճառով բոլոր փոխադրումները պետք է լինեն էլեկտրական (էլեկտրական մեքենաներ, էլեկտրական գնացքներ, Հիպերլուփ, էլեկտրական ինքնաթիռներ)[101]։ ՍփեյսԷքսը մտադիր է արձակել Վիշապ տիեզերանավը 2018 թվականին Falcon Heavy-ի օգնությամբ, որպեսզի այն Մարսի վրա փափուկ հողատարածք ստեղծի, որը առաջին հերթին Մարսի վրա հետագա չվերթների համար է նախատեսված[102]։ Մասկը 2016 թվականի հունիսին հայտարարեց, որ ավելի մեծ Mars Colonial Transporter (MCT) տիեզերանավի առաջին անօդաչու թռիչքը նախատեսված է 2022 թվականին Կարմիր մոլորակ մեկնելու համար, որին հաջորդում է 2024 թվականի MCT-ին, որը օդաչու կունենա[103]։ 2016 թվականի սեպտեմբերին, Մասկը ներկայացրել է Մարսի ուսումնասիրման և բնակեցման իր ծրագրերի մանրամասները[104]։ 2016 թվականի դրությամբ Մասկին է պատկանում ՍփեյսԷքսի պահուստային ֆոնդի 54%-ը, որը համարժեք է քվեարկող բաժնետոմսերի 78%-ին[105]։

Տեսլա

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ Տեսլա

Տեսլան (նախապես Տեսլա Մոթորսը), որը հիմնադրվել է 2003 թվականի հուլիսին, Մարտին Էբերհարդի և Մարկ Թարպեննինգի կողմից, ով ֆինանսավորեց ընկերությունը մինչև ֆինանսավորման Series A փուլը[106]։

Մարտին Էբերհարդը և Մարկ Թարպեննինգը ակտիվ դեր են ունեցել ընկերության վաղ զարգացման մեջ մինչև Իլոն Մասկի ներգրավվածությունը[107]։ Մասկը 2004 թվականի փետրվարին ղեկավարում է մի շարք Series A ներդրումներ, և միանում է Տեսլայի տնօրենների խորհրդին, որպես նախագահ[108]։ Մասկը ակտիվ դերակատարություն է ունեցել ընկերության ներսում և մանրամասն վերահսկել է Roadster-ի արտադրանքի դիզայնը բարձր մակարդակով, սակայն խորապես ներգրավված չէր առօրյա գործարքներում[109]։

2008 թվականիի ֆինանսական ճգնաժամից հետո[110], Մասկը սկսեց ղեկավարել ընկերության որպես գործադիր տնօրեն և արտադրական ճարտարապետ, նա դեռ զբաղեցնում է այդ պաշտոնները։ Տեսլա Մոթորսը 2008 թվականին կառուցեց էլեկտրական սպորտային մեքենա, Տեսլա Րոուդսթերը։ Տեսլան վաճառեց շուրջ 2500 ավտոմեքենա 31 երկրում։ 2012 թվականի հունիսի 22-ին Տեսլան սկսեց իր չորս դռնանի Տեսլա Մոդել Էս սեդանի առաքումը։ Տեսլան ներկայացրեց իր երրորդ ապրանքանիշը ՝ Մոդել Էքսը 2012 թվականի փետրվարի 9-ին, որը նախատեսված էր SUV/minivan շուկայի համար։ Մոդելի Էքսի թողարկումը հետաձգվեց մինչև 2015 թվականի սեպտեմբերը[111][112][113]։ Ավտոմեքենաներից բացի, Տեսլան վաճառում է էլեկտրական էներգախնայող համակարգեր Daimler-ին Smart EV-ի, Mercedes B-class Electric Drive-ի, Mercedes A Class-ի և Տոյոտայի RAV4 EV-ի համար։ Մասկը կարողացավ երկու ընկերություններին էլ դարձնել Տեսլայի երկարաժամկետ ներդրողներ[114]։

Մասկը հավանություն էր տվել կառուցել 30.000 ԱՄՆ դոլար արժողությամբ կոմպակտ Տեսլայի մոդել, կառուցել և վաճառել էլեկտրական տրանսպորտային միջոցների բաղադրիչներ, որպեսզի այլ ավտոմեքենաներ արտադրող ընկերությունները կարողանան արտադրել էլեկտրական տրանսպորտային միջոցներ մատչելի գներով, առանց իրենց սեփական արտադրանքը ունենալով։ Դա հանգեցրեց մոդելի 3-ի ստեղծմանը, որը արժի 35,000 ԱՄՆ դոլար[115]։ Մի շարք հրատարակություններ նրան համեմատում են Հենրի Ֆորդի հետ` առաջատար տրանսպորտային միջոցներում իր կատարած աշխատանքի համար[116]։

2013 թվականի մայիսին All Things Digital-ի հետ հարցազրույցում Մասկը հայտարարել է, որ էլեկտրական ավտոմեքենաների թույլատրելի սահմանները հաղթահարելու համար, Տեսլան «կտրուկ արագացնում է» գերհզոր մարտկոցների ցանցը, եռապատկելով ԱՄՆ-ի Արևելքի և Արևմուտքի մարտկոցների թիվը հունիս ամսին և 2017 թվականի երկրորդ կեսին նա պլանավորում է ընդլայնել մարտկոցների թիվը Հյուսիսային Ամերիկայում, ներառյալ Կանադան[117]։ 2016 թվականի հունվարի 29-ի դրությամբ Մասկին պատկանում է մոտ 28.9 միլիոն Տեսլայի բաժնետոմս, որը հավասար է ընկերության 22 տոկոսին[118][119]։

2014-ի դրությամբ Մասկի տարեկան աշխատավարձը մեկ դոլար է, որը նման է Սթիվ Ջոբսի և այլ գործադիր տնօրենների աշխատավարձերին։ Նրա վարձատրումը հիմնված է ֆոնդային և կատարողական բոնուսների վրա[120][121]։

2014-ին Մասկը հայտարարեց, որ Տեսլան թույլ կտա իր տեխնոլոգիաների արտոնագրերը օգտագործել բոլոր ընկերություններին, որպեսզի այդ առաջարկը ավտոմեքենաների արտադրողներին խթանի էլեկտրական մեքենաներ ստեղծել և զարգացնել։ «Ցավալի իրողությունն էլեկտրական մեքենաների ծրագրերն է (կամ ցանկացած փոխադրամիջոցների ծրագրեր, որոնք չեն օկտագործում ածխաջրածիններ) հիմնական մեքենա արտադրող ընկերությունների համար որոնց էլեկտրական մեքենաների ծրագրերը այնքան փոքր են, որ կարելի է ասել գոյություն չունեն, և կազմում են ավտոմեքենաների ընդհանուր վաճառքի ավելի քան 1%-ը» -ասել է Մասկը[122]։

Մասկը 2016 թվականի փետրվարին հայտարարեց, որ ինքը ձեռք է բերել Tesla.com-ի դոմեյնային անունը Սթյու Գրոսսմանից, որը 1992 թվականից իրեն էր պատկանում և նա փոխել է Տեսլայի գլխավոր էջը այդ դոմեյնով[123]։

ՍոլարՍիթի

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ ՍոլարՍիթի

Մասկը նախնական հայեցակարգ և ֆինանսական կապիտալ է տրամադրել ՍոլարՍիթիի համար, որը 2006 թվականին հիմնադրել են իր զարմիկները Լինդոն և Փիթեր Ռիվը:.[124][125] ՍոլարՍիթին այժմ Միացյալ Նահանգներում մեծությամբ երկրորդ արևային էներգիայի համակարգերի մատակարարն է[126]։

ՍոլարՍիթիի և Թեսլայի ֆինանսավորման պատճառը գլոբալ տաքացումն է[127]։ 2012 թվականին Մասկը հայտարարեց, որ ՍոլարՍիթին և Թեսլան համագործակցում են էլեկտրական մարտկոցներ օգտագործելու համար, տանիքի արևի ազդեցությունը էներգետիկ ցանցին ուղղելու համար, և այն կկգործի 2013 թվականին[128]։

2014 թվականի հունիսի 17-ին Մասկը պատրաստվում էր Բուֆֆալոյում (Նյու Յորք) կառուցել, ՍոլարՍիթիի առաջադեմ արտադրամաս, որը կեռապատկեր Միացյալ Նահանգներում արևային ամենամեծ գործարանի չափը։ Մասկը նշել է, որ գործարանը կլինի «աշխարհում ամենախոշոր արևային վահանակի արտադրամասերից մեկը», և հետագա տարիներին գործարանին կհետևեն ավելի մեծ գործարաններ[129]։

2016 թվականի հունիսին Մասկի մեքենայի ընկերությունը, Թեսլան՝ պաշտոնապես ներկայացրեց ՍոլարՍիթիի ձեռքբերման առաջարկը[130]։

Հիպերլուփ

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ Հիպերլուփ

2012 թվականին Իլոն Մասկը առաջին անգամ ներկայացրեց արագ տրանսպորտային համակարգի կոնցեպցիայի տարբերակը, որը ներառում է ցածր ճնշման խողովակներ, որոնց մեջ հերմետիկ կապսուլաները շարժվում են գծային ինդուկցիայի շարժիչների և օդային կոմպրեսորի կողմից շարժվող օդային առանցքակալի վրա[131]։

2013 թվականի օգոստոսին առաջին անգամ ներկայացվել է Հիպերլուփ Ալֆայի (անգլ.՝ Hyperloop Alpha) կոնցեպտերը, առաջարկելով և քննարկման ներկայացնելով Լոս Անջելեսից Սան Ֆրանցիսկոյի ծոցի տարածաշրջան ձգվող երթուղին, մոտավորապես կրկնելով Interstate 5 խճուղու ճանապարհը[132]։ Առաջարկվող նախագծի մեջ է տեղակայված հիպերլուփի այնպիսի համակարգ, որը տեղափոխելու է ուղևորներին 560 կիլոմետրանոց (350 մղոն) երթուղով միջինը 970 կմ/ժամ (600 մղոն/ժամ) արագությամբ և 1200 կմ/ժամ (760 մղոն/ժամ) առավելագույն արագությամբ։ Ճանապարհի տևողությունը կազմելու է 35 րոպե, որը ավելի արագ է, քան ընթացիկ գնացքների կամ օդանավերի ճանապարհի ժամանակը։ Ավելի վաղ Հիպերլուփը նախատեսելուց հետո Մասկը, Թեսլայի և ՍփեյսԷքսի մի քանի ճարտարագետերի հանձնարարեց ինն ամիս աշխատել, ստեղծելով կոնցեպտուալ հիմքեր տրանսպորտային համակարգի նախագծում[133][134]։ Ներկայացված ԼԱ-ՍՖ երթուղու ծախսերը և դիզայնը ընդգրկվել է սպիտակ թղթի մեջ, որը հրապարակվել է Թեսլայի և ՍփեյսԷքսի բլոգերում[135][136][137]։ Հիպերլուփը լինուելու է երկու տեսակի՝ միայն ուղևորների համար, և ուղևորների և մեքենաների համար։ Որոշ վերլուծաբաններ պնդում են, որ Հիպերլուփի շինարարության, զարգացման և կառավարման գինը կազմելու է 6 միլիարդ ԱՄՆ դոլար[138]։

2015 թվականիի հունիսին Մասկը հայտարարեց նախագծային մրցույթ ուսանողների և մյուսների համար Հիպերլուփ pod-եր կառուցելու համար, ՍփեյսԷքսի կողմից հովանավորվող կիլոմետրանոց ուղու վրա։ Ճանապարհը օգտագործվել է 2017 թվականի հունվարին, և Մասկը նույնպես սկսեց թունել կառուցել[139]։

Հիպերլուփ 1-ը, որը Մասկի հետ կապ չունեցող ընկերություն էր, հայտարարել էր, որ 2017 թվականի հուլիսի 13-ին Նևադայում իր DevLoop-ի իր առաջին հաջող փորձարկումը կատարեց։ Այն եղել է 2017 թվականի մայիսի 12-ին, ժամը 12:00-ին և տևեց 5.3 վայրկյան, հասնելով 70 մղոն արագության[140]։

2017 թվականի հուլիսի 20-ին Իլոն Մասկը հայտարարեց, որ նա ստացել է «բանավոր կառավարության հավանություն»՝ Նյու Յորք քաղաքից, Վաշինգտոն ԿՇ ուղեվորվող հիպերլուփ կառուցել, որը Ֆիլադելֆիա և Բալթիմոր քաղաքներում դադարներ կկատարի[141]։ Սակայն Նյու Յորքի քաղաքային տրանսպորտային վարչությունը, Հարավ-արևմտյան Փենսիլվանիայի տրանսպորտային վարչությունը, Վաշինգտոնի մետրոպոլիտենի տարածքային տրանսպորտային վարչությունը, Մերիլենդի տրանզիտային վարչությունը, ԱՄՆ-ի Ներքին անվտանգության վարչությանը, ինչպես նաև Նյու Յորքի, Ֆիլադելֆիայի, Բալթիմորի և Վաշինգտոնի քաղաքապետերը հայտարարել են, որ տեղյակ չեն այդպիսի համաձայնության մասին[142]։

ՕփենԱԻ

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ OpenAI

2015 թվականի դեկտեմբերին Իլոն Մասկը հայտարարեց OpenAI շահույթ չհետապնդող արհեստական բանականության (ԱԲ) հետազոտական ընկերության ստեղծման մասին։ OpenAI-ն նպատակ ունի զարգացնել արհեստական ընդհանուր բանականությունը այնպիսի ձևով, որն անվտանգ և օգտակար է մարդկությանը[143]։

Դարձնելով արհեստական բանականությունը բոլորի համար հասանելի, OpenAI-ն ցանկանում է «խոչընդոտել խոշոր կորպորացիային, որոնք կարող են շատ ուժ ձեռք բերել, շահութաբերության գերակա հետախուզական համակարգեր ունենալով, ինչպես նաև կառավարությունները, որոնք կարող են օգտագործել ԱԲ-ն իշխանություն ձեռք բերելու և նույնիսկ իրենց քաղաքացիներին ճնշելու համար»[144]։

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ Neuralink

Neuralink-ը նեյրոտեխնոլոգիական ընկերություն է, որը ցանկանում է ինտեգրել մարդու ուղեղը արհեստական բանականության հետ։ Այն հիմնվել է Իլոն Մասկի կողմից։ Ընկերությունը գտնվում է իր կազմավորման վաղ շրջանում և դեռ հայտնի չէ ոլորտի այլ ներկայացուցիչների շրջանակում։ Նախատեսվում է ստեղծել սարք, որը կպատվասվի մարդու ուղեղում և կապահովի ուղեղ-մեքենա կապը համապատասխան թվային միջերեսի միջոցով։ Այս սարքը կբարելավի մարդու հիշողությունը և թույլ կտա նրան ավելի անմիջականորեն գործակցել համակարգչային սարքավորումների հետ։

Մասկը նախկինում մի քանի անգամ ակնարկել է Neuralink ընկերության գոյության մասին։ Դուբայում իր ելույթներից մեկի ժամանակ նա ասել էր, որ երկար ժամանակ արդեն մտածում է կենսաբանական և թվային բանականությունների ավելի խորը փոխթափանցման մասին։ Նա հավելել էր, որ նոր տեխնոլոգիաները հիմնականում միտված են լինելու ինֆորմացիայի թողունակության ավելացմանը և համակարգիչ-ուղեղ աշխատանքի արդյունավետություն բարձրացմանը[145]։

The Boring Company

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ The Boring Company

2016 թվականի դեկտեմբերի 17-ին, խցանման ժամանակ, Մասկը թվիթել էր «Ես պատրաստվում եմ կառուցել tunnel boring machine և պարզապես սկսել փորել...» Ընկերությունը անվանվել է «The Boring Company»:.[146] 2017 թվականի հունվարի 21-ին Մասկը գրել է «Շատ հետաքրքիր առաջընթաց թունելի ճակատում։ Պլանավորում ենք սկսել փորել մոտավորապես մեկ ամսից»[147]։ Առաջին թունելը կփորվի ՍփեյսԷքսի կենտրոնակայանում[148], և հավանաբար կգնա մոտակա ավտոտնակ։ 2017 թվականի հունվարի 26-ի դրությամբ սկսվել են կարգավորող մարմինների հետ քննարկումները[149], սակայն Լոս Անջելեսում տարածքում փորելու թույլտվության հարցումները դեռևս չեն ներկայացվել Կալիֆոռնիայի Տրանսպորտային վարչություն[150]։

2017 թվականի փետրվարին ընկերությունը սկսել է 30 մետր լայնությամբ 50 մետր երկարությամբ և 15 մետր խորությամբ «փորձարկման խրամատ» Լոս Անջելեսում գտնվող ՍփեյսԷքսի գրասենյակներում, քանի որ շինարարությունը այդ տարածքում թույլտվություն չի պահանջում[151][152]։

Սուբսիդիաները

խմբագրել

Մասկը հայտարարել է, որ համաձայն չէ, որ ԱՄՆ-ի կառավարությունը պետք է սուբսիդավորի ընկերություններին, բայց փոխարենը պետք է օգտագործի ածխածնի հարկ` օդի աղտոտման համար և խոչընդոտի «վատ վարքը»։ Մասկը պնդում է, որ ազատ շուկան կհասնի «լավագույն լուծմանը», և էկոլոգիապես անբարեխիղճ մեքենաներ արտադրելը պետք է իր հետևանքներով լինի[153]։

Մասկի հայտարարությունները լայնորեն քննադատության են ենթարկվել, և Ստենֆորդի համալսարանի պրոֆեսոր Ֆրեդ Տորները նշել է, որ «եթե դուք Իլոն Մասկի նման ձեռնարկատեր եք, ապա կստանաք գումար, որտեղ կարող եք, բայց միևնույն ժամանակ, ձեռնարկատիրությունները և տեխնոլոգիաները, սոցիալական փոփոխությունների աղբյուր են, այլ ոչ թե պետական։ Դա ինքնաբերաբար անհեթեթություն չէ, այլ ինքնորոշման մտածելակերպ, որպես ինքնուրույն, անկախ գործակալ, և սուբսիդիաները չընդունող, և սա շարունակվում է Սիլիկոնյան հովտում ամբողջ ժամանակ»[154]։ Հեղինակ Միքայել Շելլենբերգերը պնդում էր, որ «Մասկի դեպքում դժվար չէ դա ընդունել, որպես պաշտպանական տեսակետ, և ես կարծում եմ, որ նրանք աշխատում են շատ ներդրողների հետ, որոնց համար սուբսիդիաները երկարաժամկետ կենսունակ բիզնեսի հիմք չեն, և նրանք հաճախ ուզում են չափազանցել այն արագությունը, որով նրանք կկարողանան անկախանալ »։ Շելլենբերգերը շարունակում է, «բոլորիս համար ավելի լավ կլիներ, եթե այդ ձեռնարկատերերը մի քիչ ավելի երախտապարտ լինեին, մի քիչ ավելի համեստ»։ Լրագրող և հեղինակ Ջիմ Մոթավալլին, ով Մասկից հարցազրույց է վերձրել «High Voltage» համար, իր 2011 թվականի Էլեկտրական մեքենաների արտադրության մասին գրքի մեջ, գրել է, որ «Իլոնն այդ ամենին նայում է այն հաղթողի տեսանկյունից, և չի ցանկանում տեսնել այլ մարդկանց հաղթանակըել, քանի որ նրանք կառավարությունից ստանում են դրամական միջոցներ։ Ես իսկապես կարծում եմ, որ մարդիկ, երբ հաջողության են հասնում, հակված են աստիճանը իրենց ետևից քաշել»[155]։

2015 թվականին Մասկի հայտարարությունները ենթակա էին հետագա ուսումնասիրության, երբ LA Times-ի հոդվածը հայտարարեց, որ ՍփեյսԷքսի, Տեսլայի, ՍոլարՍիթիի և իրենց արտադրանքի գնորդները պլանավորում էին քսան տարի անց ստանալ մոտ 4,9 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի պետական սուբսիդավորումներ։ Օրինակ, Նյու Յորք նահանգը, որը 750 միլիոն դոլար է ծախսում Բուֆֆալոյում արևային վահանակի գործարան կառուցելու համար, ՍոլարՍիթիին վարձվում է տարեկան 1 ԱՄՆ դոլարով։ Ըստ գործարքի ՍոլարՍիթին տասը տարով գույքահարկ չի վճարելու, որը գնահատվում է 260 մլն ԱՄՆ դոլար։ Մասկը աշխատում է ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի նախկին պաշտոնատարի պաշտոնում` որպես Տեսլայի գլխավոր բանակցող[156]։

Քաղաքական դիրքորոշումներ

խմբագրել

Մասկը իրեն նկարագրել է որպես «կիսով չափ հանրապետական, կիսով չափ դեմոկրատ»։ Մասկի խոսքերով նա սոցիալ լիբեռալիզմի և ֆիսկալ պահպանողականության մեջտեղում է[157]։ 2016 թվականին Մասկը, Դոնալդ Թրամփի նախագահական խորհրդատվական հանձնաժողովների անդամ էր[158][159][160][161], and Manufacturing Jobs Initiative)[162] բայց 2017 թվականին լքեց հանձնաժողովը, երբ որ ԱՄՆ-ն Թրամփի գլխավորությամբ լքեց Փարիզյան համաձայնությունը[163][164]։

Ըստ Մասկի, ԱՄն֊ն «անխուսափելիորեն Երկրի վրա երբևիցե գոյություն ունեցած լավագույն պետությունն է» նկարագրելով այն, որպես մեծագույն ուժը ցանկացած երկրի բարօրության համար, որը երբևէ եղել է։ Մասկը հավատում է, որ «աշխարհում չի լինի ժողովրդավարություն, եթե ոչ ԱՄՆ-ի համար», պնդելով, որ «20-րդ դարում երեք առանձին դեպքեր են եղել, երբ ժողովրդավարությունը կավարտվեր՝ Առաջին համաշխարհային պատերազմ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ և Սառը պատերազմ, բայց ոչ ԱՄՆի համար։ Մասկը նաև ասել է որ, սխալ կլինի համարել, որ ԱՄՆ֊ն կատարյալ է և արել է շատ անմիտ բաներ[165]։

Ինքնավար մեքենաների և արհեստական բանականության առաջացման հետևանքով Մասկը աջակցություն է հայտնել համընդհանուր հիմնական եկամտի ստեղծմանը[166]։

Մինչ Դոնալդ Թրամփի Միացյալ Նահանգների նախագահ ընտրվելը Մասկը քննադատել էր նրան՝ ասելով. «Ես զգում եմ, որ նա ամենայն հավանականությամբ լավ նախագահի թեկնածու չէ։ Նա կարծես չունի նման բնավորություն, որը լավ է արտացոլվում ԱՄՆ-ի վրա[167]։ Դոնալդ Թրամփի երդմնակալության արարողությունից հետո Մասկը հայտնել է համաձայնություն Թրամփի ընտրությանը, Ռեքս Թիլլերսոնին որպես պետքարտուղար նշանակելը և ընդունել է հրավեր, ըստ որի կներկայանա նախագահ Թրամփի խորհրդատվական խորհրդին։ Թրամփի հետ համագործակցելու կապակցությամբ Մասկը հետագայում ասել է. «Որքան ավելի շատ ձայներ է նախագահը լսում, այնքան ավելի լավ է»[168]։

Լոբբիինգ

խմբագրել

Վաշինգտոն Փոստի հետ հարցազրույցում, Մասկը հայտարարել էր, որ նա «կարևոր դոնոր է դեմոկրատների համար, սակայն նա նաև հնարավորություն է տալիս հանրապետականներին»։ Մասկը նաև նշել է, «որպեսզի ձեր ձայնը լսելի լինի Վաշինգտոնում, դուք պետք է կատարեք մի փոքր ներդրում։»[169][170]

Վերջերս հրապարակած Սանլայթ հիմնադրամի (վերկուսակցական խումբ, որը հետևում է կառավարության ծախսերին) զեկույցում, հայտնաբերվել է, որ «ՍփեյսԷքսը ծախսել է ավելի քան 4 միլիոն ԱՄՆ դոլար Կոնգրեսին լոբբինգավորելու համար, քանի որ այն հիմնադրվել է 2002 թվականին և հատկացրել է ավելի քան 800,000 ԱՄՆ դոլարի քաղաքական աջակցությունը» դեմոկրատներին և հանրապետականներին։ Նույն զեկույցը նշել է, որ «ՍփեյսԷքսի քարոզարշավը եղել է համակարգված և կատարելագործված, քաղաքական աջակցություն հաղթելու համար», և «ի տարբերություն շատ տեխնոլոգիական նորաստեղծությունների, ՍփեյսԷքսը Վաշինգտոնում պահպանել է զգալի լոբբիստական ներկայությունը գրեթե առաջին օրվանից»։ Զեկույցը, նշել է, որ «Մասկը ինքն է նվիրաբերել մոտավորապես 725.000 ԱՄՆ դոլար տարբեր արշավների, 2002 թվականից։ 2004 թվականին, նա հատկացրել է 2,000 ԱՄՆ դոլար նախագահ Ջորջ Բուշի վերընտրության քարոզարշավի համար, ավելի քան 100,000 ԱՄՆ դոլար[171] Օբամայի նախընտրական քարոզարշավի համար և 5000 ԱՄՆ դոլար հանրապետական սենատոր Մարկո Ռուբիոի համար, ով ներկայացնում է Ֆլորիդան, նահանգ որը կրիտիկորեն է մոտոնում տիեզերական արդյունաբերությանը։ Մասկը և ՍփեյսԷքսը միասին նվիրաբերել են մոտավորապես 250,000 ԱՄՆ դոլար է 2012 թվականի ընտրական քարոզարշավների ժամանակ։»[169][172] Բացի դրանից, Սփեյսէքսը է վարձել նախկին հանրապետական Սենատի մեծամասնության առաջնորդ Տրենտ Լոտտին, որպեսզի ներկայացնեն ընկերությունը Վաշինգտոնում գործող լոբբիստական խմբի Patton Boggs LLP միջոցով։ Բացի Patton Boggs LLP-ից, ՍփեյսԷքսը օգտագործում է մի շարք այլ լոբբիստական ընկերություններ, որոնք զուգահեռ աշխատում են ՍփեյսԷքսի սեփական լոբբիստների հետ[173]։

Մասկը եղել է ԱՄՆ-ի քաղաքական գործողությունների կոմիտեի (PAC) FWD.us- ի կողմնակից, որը սկիզբ է առել բարձրակարգ գործարար Մարկ Ցուկերբերգի կողմից և աջակցում է ներգաղթի բարեփոխումներին։ Սակայն 2013 թվականի մայիսին Մասկը հրապարակայնորեն մերժեց իր աջակցությունը, բողոքելով PAC-ի գովազդի դեմ, քանի որ նրանք աջակցում են այնպիսի խնդիրներին, ինչպիսիք են Կիպրոսյան խողովակաշարը։ Մասկը և այլ անդամներ, այդ թվում` Դեյվիդ Օ. Սաքերը, դուրս եկան, քննադատելով ռազմավարությունը որպես «ցինիկություն»[174]։ Մասկը հետագայում հայտարարեց, որ «մենք չպետք է զիջենք քաղաքականությանը, եթե այդպես վարվենք, կստանանք այն քաղաքական համակարգը, որին մենք արժանի ենք»[175]։

2013 թվականի դեկտեմբերին Շեյն Բեքկերը ԶԼՄ-ների և քաղաքական կայքէջերի միջոցով Մասկին անվանեց «լիակատար կեղծավոր», նշելով, որ «2014 թվականի ընտրական փուլի համար Մասկը աջակցել է Longhorn PAC-ին և Ազգային կոնգրեսական կոմիտեին, որոնցից երկուսն էլ Ֆինանսավորվել են հակագիտական և շրջակա միջավայրի չբարելավման քաղաքականություն վարող թեկնածուների, ինչպիսին է օրինակ` Միշել Բահմանի (R-Minn.) քարոզարշավները»[175]։ Մասկը ուղղակիորեն աջակցել է հանրապետական սենատոր Մարկո Ռուբոյոյին, ով մեղադրվում է կլիմայի փոփոխության վերաբերյալ նման դիրքորոշում ունենալու մեջ[172]։

Կարծիքներ

խմբագրել

Ճակատագիր և կրոն

խմբագրել

Այն հարցին, թե արդյոք նա հավատում է, թե ինչ որ միջամտություն է եղել մարդկության անցմանը մոլորակային տեսակին, բացի ֆիզիկայից, Մասկը պատասխանեց.

Այո, ես հավատում եմ։ Կարծու՞մ եմ, թե կա գերհզոր բանականություն որը կառուցել է մեզ շրջապատող միջավայրը։ Կարծում եմ, հավանաբար ոչ, այն պատճառով, որ դուք հետո պետք է ասեք. «Որտեղի՞ց է գերհզոր բանականությունը առաջացել»։ Այսպիսով, ինչ-որ հարցեր են առաջանում։ Ես կարծում եմ, որ դա իսկապես կարելի է բացատրել ֆիզիկայի հիմնարար օրենքներով։ Դուք գիտեք, որ դա պարզ տարրերից կազմված բարդ երևույթ է[176]։

Մասկը հայտարարել է, որ չի աղոթում կամ երկրպագում որևէ մեկին, չնայած նախկինում աղոթել է նախքան կարևոր Falcon 1-ի մեկնարկը ` խնդրելով «ցանկացած լիցքի, որը լսում է օրհնի Falcon 1-ի թռիչքը»։ Այն հարցին, թէ արդյոք նա հավատում է, որ «կրոնը և գիտությունը կարող են միասին գոյություն ունենալ», Մասկը պատասխանեց, «հավանաբար ոչ»:.[177]

Արտերկյա կյանք

խմբագրել

Չնայած Մասկը կարծում է, որ «կա լավ հնարավորություն, որ այլ մոլորակները ունենան պարզ կյանք», նա նաև ինքն իրեն հարցնում է «արդյո՞ք կա այլ խելացի կյանք տիեզերքում »[177] Մասկը հետագայում պարզաբանեց իր «հույսը, որ տիեզերքում այլ խելացի կյանք գոյություն ունի » և հայտարարեց, որ դա «հավանաբար ավելի հավանական է, քան այդ կյանքի բացակայությունը, բայց դա ամբողջովին գուշակություն է»:"[178]։

Մասկը նաև դիտարկել է սիմուլյացիայի վարկածը, որպես Ֆերմիյան պարադոքսի հնարավոր լուծում։

Ցանկացած նկատելի կյանքի բացակայությունը կարող է լինել փաստարկ, ի նպաստ մեր սիմուլյացիայի մեջ լինելուն։ Ինչպես երբ խաղում եք արկածախնդրության խաղ, և դուք կարող եք տեսնել աստղերը ֆոնին, բայց դուք չեք կարող երբևէ այնտեղ հայտնվել։ Եթե դա սիմուլյացիա չէ, ապա գուցե մենք լաբորատորիայում ենք, եւ կա որոշ առաջադեմ խորթ քաղաքակրթություն, որը պարզապես հետաքրքրասիրությունից ելնելով դիտում է, թե ինչպես ենք մենք զարգանում, ինչպես բորբոսը կերակրի մեջ։ Եթե նայեք մեր ներկայիս տեխնոլոգիական մակարդակին, ինչ-որ տարօրինակ բան պետք է տեղի ունենա քաղաքակրթություններին, և ես նկատի ունեմ տարօրինակ վատ ձևով։ Կարող է գոյություն ունենալ բազմաթիվ ոչնչածված մեկ մոլորակային քաղաքակրթություններ[179]։

Արհեստական բանականություն

խմբագրել

Մասկը հաճախ է խոսում արհեստական բանականության պոտենցիալ վտանգների մասին, հայտարարելով այն «մարդկային ռասայի գոյատևման ամենալուրջ սպառնալիքը»։ MIT AeroAstro Centennial Symposium-ի հարցազրույցի ժամանակ Մասկը արհեստական բանականությունը անվանել է «մարդկության ամենամեծ գոյապահպանական սպառնալիքը», նշելով «ես ավելի շատ հակված եմ մտածել, որ պետք է լինի որոշակի կարգավորիչ վերահսկողություն, գուցե ազգային և միջազգային մակարդակով, պարզապես համոզվելու համար, որ մենք շատ անմիտ բան չենք անում»։ Մասկը նկարագրում է արհեստական բանականության ստեղծումը, որպես «դևի հրավեր»[180][181]։

Չնայած դրան, Մասկը նախկինում ներդրում է կատարել DeepMind-ում, որը արհեստական բանականության ընկերություն է, և Vicarious-ում, որը աշխատում է մեքենայական բանականության բարելավման համար։ 2015 թվականի հունվարին նա 10 մլն ԱՄՆ դոլար նվիրաբերեց «Կյանքի ապագան» ինստիտուտին, որը կազմակերպում էր առաջավոր տեխնոլոգիաների առաջացման մարտահրավերները[182]։ Նա ՕփենԱԻ-ի համանախագահն է, որը շահույթ չհետապնդող արհեստական բանականության հետազոտական ընկերություն է[183]։

Մասկը ասել է, որ իր ներդրումները «ոչ թե ներդրումային վերադարձի տեսանկյունից են, այլ փորձում են պարզապես հետևել արհեստական բանականության ընթացքին»։ Մասկը շարունակեց. «Այս մասին ֆիլմեր են նկարահանվել, ինչպես Տերմինատորն է - կան որոշ վտանգավոր արդյունքներ և մենք պետք է փորձենք համոզվել, որ արդյունքները լավն են, ոչ թե վատը»[184]։

2016 թվականի հունիսին նրան հարցրեցին, թե արդյոք նա մտածում է, որ մարդիկ ապրում են համակարգչային սիմուլյացիաներում, և նա պատասխանեց՝ «հավանաբար»։ Ասելով հետևյալը.

Մեր ամենահավանական փաստարկը, սիմուլյացիայի մեջ լինելու համար կարծում եմ հետևյալն է. 40 տարի առաջ մենք ունեինք Փոնգ խաղը, երկու ուղղանկյուն և կետ։ Հիմա 40 տարի անց մենք ունենք ֆոտոեալիստիկ, 3D սիմուլյացիաներ, որոնցով միաժամանակ խաղաում են միլիոնավոր մարդկիկ միմյանց հետ, և այդ ամենը տարի ավելի է բարելավում։ Եվ շուտով մենք կունենանք վիրտուալ իրականություն, մենք կունենանք ընդլայնված իրականություն։ Եթե դուք ընդունում եք որևէ բարելավման մակարդակ, ապա խաղերը չեն տարբերվի իրականությունից[185]։

Անձնական կյանք

խմբագրել

Մասկին էր պատկանում McLaren F1 supercar-ը, որը նա վթարի էր ենթարկել[186]։ Նախկինում նրան էր պատկանւմ նաև չեխական Aero L-39 ինքնաթիռը[187]։

1994 թվականի Dassault Falcon 900 մոդելի ինքնաթիռը, որը օգտագործվել է «Շնորհակալություն ծխելու համար» ֆիլմում, պատկանւմ է Մասկին (N900SX)[188]։ Ֆիլմում Մասկը իր ինքնաթիռի օդաչուն էր, և այնտեղ նա բացում է ինքնաթիռի դուռը Ռոբերտ Դուվալիի համար և ուղեկցում է Ահարոն Էքհարդին։ Մասկին է պատկանում Wet Nellie-ն, Lotus Esprit-ը Ջեյմս Բոնդի «Լրտեսը, ով սիրում էր ինձ» ֆիլմից։ Նա նախատեսում է այն փոխակերպել ֆունկցիոնալ մեքենա-սուզանավի[189]։

Մասկը ներկա է եղել «Այրվող մարդ» փառատոնին 2004 թվականին և ասել է, որ առաջին անգամ մտածել է ՍոլարՍիթիի գաղափարի մասին փառատոնում»[128]։

Թոնսա Մասկը, Իլոնի քույրը, կինոռեժիսոր է։ Նա Musk Entertainment-ի հիմնադիրն է և ստեղծել է տարբեր ֆիլմեր[190]։

Մասկը հայտարարել է, որ ցանկանում է մահանալ Մարսի վրա[191]։

Բարեգործություն

խմբագրել

Մասկը Մասկ հիմնադրամի նախագահն է, որն իր բարեգործական ջանքերը կենտրոնացնում է աղետի գոտում արևային էներգիայի համակարգերի ապահովման վրա։ 2010 թվականին Մասկ հիմնադրամը համագործակցել է ՍոլարՍիթիի հետ, 25 կվտ հզորությամբ արևային էլեկտրաէներգիայի համակարգի նվիրաբերմամբ, Քոդենիի (Ալաբամա) Հարավային Բեյի Համայնքային Միության (ՀԲՀՄ) փոթորիկների պատասխանատու կենտրոնին[192]։ 2011 թվականի հուլիսին Մասկի հիմնադրամը 250,000 ԱՄՆ դոլար նվիրաբերեց Ճապոնիայի Սոման քաղաքում տեղի ունեցած արևային էներգիայի նախագծին, որը վերջերս ավերվել էր ցունամիից[193]։

2014 թվականի հուլիսին Մասկին խնդրեցին Նիկոլա Տեսլայի թոռնիկ Վիլյամ Տերբոն և մուլտիպլիկատոր Մեթյու Իմանին` 8 միլիոն ԱՄՆ դոլար նվիրաբերել Ուորանդլյուֆի Tesla Science Center-ի կառուցման համար[194]։ Ի վերջո, Մասկը համաձայնվեց նվիրաբերել 1 միլիոն ԱՄՆ դոլար նախագծին և խոստացավ թանգարանային կայարանում կառուցել Tesla Supercharger[195]։

Մասկը 2015 թվականի հունվարին նվիրաբերեց 10 միլիոն ԱՄՆ դոլար Կյանքի ապագան ինստիտուտին` գլոբալ հետազոտական ծրագիր իրականացնելու համար, որի նպատակը արհեստական բանականությունը մարդկության համար ձեռնտու դարձնելն է[182][196][197]։

2015 թվականի դրությամբ Մասկը X մրցանակային հիմնադրամի հովանավորն է[198] և The Giving Pledge-ի ստորագրողը[199]։

Ընտանիք

խմբագրել

Մասկը հանդիպել է իր առաջին կնոջը` կանադացի գրող Ջասթին Վիլսոնին, երբ նրանք սովորում էին Օնտարիոյի Թագուհու Համալսարանում։ Նրանք ամուսնացան 2000 թվականին և բաժանվեցին 2008 թվականին[200]։

Նրանց առաջին որդին, Նևադա Ալեքսանդր Մասկը, մահացել է անսպասելի մանկական մահվան սինդրոմից (SIDS) առաջին տասը շաբաթվա ընթացքում[201]։ Նրանք հետագայում 5 որդի են ունեցել վիտրո բեղմնավորման միջոցով ` երկվորյակներ 2004 թվականին, այնուհետեւ 2006 թվականին եռյակներ[202]։

2008 թվականին Մասկը սկսեց հանդիպել անգլիացի դերասանուհի Թալուլա Ռայլիի հետ, իսկ 2010 թվականին զույգը ամուսնացավ։ 2012 թվականի հունվարին Մասկը հայտարարեց, որ ավարտել է իր չորս տարվա հարաբերությունը Ռայլիի հետ[53][203], թվիթելով Ռայլիին, «Հիանալի չորս տարի էր, ես քեզ միշտ սիրելու եմ։ Մի օր դու մեկին կերջանկացնես»:"[204] 2013 թվականի հուլիսին Մասկը և Ռայլին վերամիավորվեցին։ 2014 թվականի դեկտեմբերին Մասկը երկրորդ անգամ ամուսնալուծությա հայտ ներկայացրեց, սակայն հայտը չեզոքացրեց։ 2016 թվականի մարտին ամուսնալուծության դատավարությունը կրկին շարունակվեց, այս անգամ հայտ ներկայացնողը Ռայլին էր[205]։ Ամուսնալուծությունը վերջնականապես ավարտվեց 2016 թվականի վերջում[206]։

Զոլպիդումի օգտագործում

խմբագրել

Ալկոհոլը և զոլպիդեմը միասին ընդունեկուց հետո, նա 2017 թվականի հունիսին թվիթել է «Մի քիչ կարմիր գինի, ռետրո երաժշտություն, Էմբիեն ... և կախարդություն»[207]։ Առողջապահական մարմինները խորհուրդ են տալիս չընդունել ալկոհոլի հետ զոլպիդեմ, որի համադրությունը կարող է առաջացնել կախվախություն և բարձրացնել առողջության համար վտանգավոր կողմնակի ազդեցությունների ռիսկը:.[208] Մասկը վտանգավոր թմրանյութային համադրման համար առժանացավ լրատվամիջոցների ուշադրությանը[209][210]։

Արտոնագրեր

խմբագրել
Անվանում Դիմումի համար Դրամաշնորհի համար Դիմումի ամսաթիվ Դրամաշնորհի ամսաթիվ Ընկերություն
Ձախարի ձևավորում ունեցող charge inlet[211] 13/549185 8579635 2012-07-13 2013-11-12 Տեսլա Մոթորս
Տրանսպորտային միջոցի charge inlet[212] 29/427056 D724031 2012-07-13 2015-03-10 Տեսլա Մոթորս
Տրանսպորտային միջոց[213] 29/412833 D683268 2012-02-08 2013-05-28 Տեսլա Մոթորս
Տրանսպորտային միջոցի դուռ[214] 29/412841 D678154 2012-02-08 2013-03-19 Տեսլա Մոթորս

Մրցանակներ և ճանաչում

խմբագրել
  • 2006 թվականին Մասկը ծառայել է որպես Միացյալ Նահանգների Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Ավիացիայի և տիեզերական ճարտարագիտական խորհրդի անդամ[215]։
  • «R&D Magazine»-ի 2007 թվականի տարվա նորարարը ՍփեյսԷքսի, Տեսլայի և ՍոլարՍիթիի համար[216]։
  • 2007 թվականին Inc Magazine մրցանակ` Տեսլայում և ՍփեյսԷքսում կատարած աշխատանքի համար[217]։
  • 2007 թվականին Դիզայնի ինդուստրիալ մրցանակը `Tesla Roadster-ի նախագծման համար[218]։ Global Green 2006 թվականի ապրանքային դիզայնի մրցանակը Tesla Roadster-ի նախագծման համար, որը ներկայացրել է Միխայիլ Գորբաչովը[219]։
  • American Aeronautics and Astronautics ինստիտուտի Ջորջ Լուչին մրցանակին `2007/2008 թվականներին տիեզերական փոխադրման ոլորտում ամենաընդունելի ներդրման համար։ Մասկը ճանաչվել էր իր Falcon-ի նախագծման համար, որը առաջին ինքնուրույն զարգացված հեղուկ վառելիքով հրթիռն էր, որը հասել էր ուղեծրին[220]։
  • Վայրի բնության համաշխարհային ֆեդերացիայի 2008 թվականի ազգային պահպանման նվաճման մրցանակ` Տեսլայի և ՍոլարՍիթիի համար։ 2008 թվականին այդ մրցանակը նաև ստացել են լրագրող Թոմաս Ֆրիդմանը, ԱՄՆ սենատոր Պատրիկ Լիհինը և Ֆլորիդայի նահանգապետ Չարլի Կրիստը[221]։
  • Ավիաընկերության 2008 թվականի մրցանակակիր տիեզերական ոլորտում ամենալուրջ նվաճման համար[222]։
  • Ազգային տիեզերական հասարակության Von Braun Trophy մրցանակին 2008/2009 թվականներին, տիեզերքի ամենակարևոր ձեռքբերման համար։ Նախկինում այդ մրցանակը ստացել են Բուրտ Րութենը և Սթիվ Սքուայերսը[223]։
  • 2010 թվականի տարվա գործադիր տնօրեն (Տեսլա), տեխնոլոգիական առաջնորդություն և նորարարություն ցուցադրելու համար։ Նախորդ մրցանակակիրներն եններառում են Բիլլ Ֆորդ Կրտցերը, Բոբ Լացը, Դայաթեր Զետչը և Լի Այակոկան։ Մասկը այս մրցանակի ամենաերիտասարդ դափնեկիրն է[224]։
  • «Time» ամսագրի 2010 թվականի ամենաշատ տուժած 100 մարդկանցից մեկը[225]։
  • Ավիատիեզերական գրառումների համաշխարհային ղեկավար մարմինը, Fédération Aéronautique Internationale-ը, 2010 թվականին Մասկին պարգևատրել է օդային և տիեզերական բարձրագույն պարգևով՝ FAI Gold Space-ի մեդալով, առաջին ինքնուրույն մշակված հրթիռը նախագծելու համար։ Նախկինում այդ մրցանակը ստացել են Նիլ Արմստրոնգը, Scaled Composites-ի Բալթ Ռուտանը և Ջոն Գեննին[226]։
  • Համարվում է 21-րդ դարի 75 ամենաազդեցիկ մարդկանցից մեկը «Esquire» ամսագրի կողմից[98]։
  • Ճանաչված է որպես «ավիացիայի կենդանի լեգենդ»-ը 2010 թվականին Քիթթի Հաք հիմնադրամի կողմից Space Shuttle-ի (Falcon 9 հրթիռ եւ Dragon տիեզերանավի) իրավահաջորդ ստեղծման համար։ Բուզ Ալդրինը և Ռիչարդ Բրենսոնը նույնպես ստացել են մրցանակներ[227]։
  • 2010 թվականին Մասկը ընտրվեց Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտի հովանավորների խորհրդի անդամ[228], սակայն այլևս այդ պաշտոնը չի զբաղեցնում[229]։
  • 2010 թվականի Տիեզերական հիմնարկության հետազոտության մեջ նա զբաղեցնում էր 10-րդ հորիզոնականը ամենատարածված տիեզերական հերոսների ցանկում[230]։
  • 2011 թվականի փետրվարին Ֆորբսը Մասկին անվանեց «Ամերիկայի 20 ամենաազդեցիկ 40 տարեկանը չհատած գործադիր տնօրեննեից մեկը»[231]։
  • 2011 թվականի հունիսին Մասkը արժանացել է 250,000 ԱՄՆ դոլարի Heinlein մրցանակին `Space Commercialization-ի առաջխաղացման համար[232]։
  • 2011 թվականին Մասկը ներկայացվել է որպես «Լեգենդար ղեկավար», «Churchill Club Awards»-ում[233]։
  • 2012 թվականին Մասկը պարգևատրվել է Royal Aeronautical Society-ի բարձրագույն պարգևով `ոսկե մեդալով[234]։
  • Մասկը 2012 թվականին արժանացել է «Smithsonian» ամսագրի American Ingenuity Award-ին տեխնոլոգիաների ոլորտում։
  • 2013 թվականին Մասկը ճանաչվեց տարվա հաջողակ բիզնեսմեն Սփեյսէքսի, ՍոլարՍիթիի և Տեսլայի համար[235]։
  • 2015 թվականին նա արժանացել է IEEE Honorary Membership-ին[236]։
  • 2015 թվականից Մասկը ծառայում է Social Concepts, Inc.- ի խորհրդատուների խորհրդին[237]։
  • 2016 թվականին The Drive-ը, Մասկին ճանաչել է որպես ավտոմեքենայի բիզնեսի ամենաազդեցիկ անձը և որպես ավտոմոբիլային տեխնոլոգիաների ոլորտում երկրորդ ամենաազդեցիկ անձը[238]։
  • 2016 թվականի հունիսին Business Insider-ը Մասկին ներառեց «Լավագույն 10 գործարար, որոնք ստեղծում են արժեք աշխարհի համար» Մարկ Ցուկերբերգը և Սալման Խանի հետ միասին[239]։
  • 2016 թվականի դեկտեմբերին Մասկը աշխարհի 21 ամենահարուստ մարդկանց Ֆորբսի ցուցակում զբաղեցրել է 21-րդ տեղը[43]։
  • 2017 թվականի մարտին Մասկը զբաղեցրել է Մեծ Բրիտանիայի Richtopia ընկերության բարեգործական բարերարների և սոցիալական ձեռներեցների ցանկում 200-ից 3-րդ տեղը[240][241]։

Պատվավոր դոկտորական կոչումներ

խմբագրել

Հայտնի ԶԼՄ-ում

խմբագրել

2005 թվականի «Շնորհակալություն ծխելու համար» ֆիլմում, Մասկը իր ինքնաթիռի օդաչուն էր, բացում էր Կապիտանի դուռը (Ռոբերտ Դուվալի) և ուղեկցում Նիկ Նայլորին (Ահարոն Էքհարդ)։ «Երկաթե մարդը 2»-ում (2010), նա ռեստորանում հանդիպեց Տոնի Սթարկին (Ռոբերտ Դաունի Կրտսեր) և կարճ խոսքեր ունեցավ «էլեկտրական ռեակտիվության գաղափարի» մասին։ 2014 թվականին «Հարավային այգիի» «Handicar» դրվագում նրան ծաղրում են։ Հետագայում նա հյուրընկալվեց «Հարավային այգի» երեք դրվագներում` այս անգամ ինքն իր կերպարը ձայնագրելով «Միայն Անդամներ», «Զվարճալի չէ» և «Սերիալիզացիայի ավարտը, ինչպես մենք գիտենք այն» դրվագներում։ 2015 թվականի հունվարին նա հանդես եկավ «Սիմփսոնները» -ի `«Մասկը, ով ընկել է Երկիր» դրվագում։ Դրվագը կատակում էր գյուտարարի գաղափարների մասին[245]։

2015 թվականի նոյեմբերին Մասկը հայտնվեց «Մեծ պայթյունի տեսության» դրվագում, դերակատարելով իրեն, աշխատանք կատարելիս խոհանոցում, Հովարդի հետ[246]։ 2016 թվականինին Մասկը ուղեկցվել էդոկտոր Մարտին Շտինի կողմից, The CW-ի Ժամանակի ճանապարհորդություն «DC-ի վաղվա լեգենդները» հեռուստատեսային շոուի ժամանակ։ Ժամանակի ընթացքում ճանապարհորդելիս Ստեյնը հանդիպում է իր կրտսեր տեսակին և ներկայացնում է իրեն որպես Իլոն Մասկ, որպեսզի քողարկի իր ինքնությունը[247]։

Մասկը նաև ցուցադրվել է 2015 թվականի բնապահպանական վավերագրական «Racing Extinction» ֆիլմում, որտեղ Տեսլա Մոդել Էս-ը նախատեսված էր, որպեսզի օգնի ցուցադրել անհետացող կենդանի տեսակների պատկերները հասարակական շենքերի վրա, այդ թվում` Էմփայր Սթեյթ Բիլդինգի և Վատիկանի վրա[248]։

2016 թվականին Մասկը կատարեց իր դերը (կամեո) «Ինչու՞ նա» ռոմանտիկ կատակերգական ֆիլմում, որտեղ նա համառոտորեն հանդիպում էր գլխավոր հերոսներից մեկի `Նայդ Ֆլեմմինգի (Բրայան Քրոնթսթոնի) հետ, բարի հավաքի ժամանակ[249]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 https://www.biography.com/people/elon-musk-20837159
  2. ↑ 2,0 2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 GeneaStar
  4. ↑ http://www.forbes.com/sites/trulia/2013/11/01/billionaire-tesla-ceo-elon-musk-buys-home/ — Forbes.
  5. ↑ https://nypost.com/2021/07/05/elon-musk-is-living-in-a-prefab-tiny-house-worth-only-50k/
  6. ↑ http://uk.businessinsider.com/tesla-the-origin-story-2014-10
  7. ↑ 7,0 7,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  8. ↑ https://web.archive.org/web/20130829173209/http://money.cnn.com/2007/11/13/magazines/fortune/paypal_mafia.fortune/
  9. ↑ CONOR.Sl
  10. ↑ Fellows Directory (բրիտ․ անգլ.)
  11. ↑ https://royalsociety.org/news/2018/05/distinguished-scientists-elected-fellows-royal-society-2018/
  12. ↑ https://time.com/person-of-the-year-2021-elon-musk/ — 2021.
  13. ↑ https://web.archive.org/web/20220131121232/https://time.com/collection/100-most-influential-people-2021/
  14. ↑ Elon Musk: Interview with FT’s Person of the Year
  15. ↑ https://www.smenet.org/Professional-Development/Awards-Competitions/Award-Recipients/John-Fritz-Medal-Award
  16. ↑ https://www.sharecast.com/news/general-news/donald-trump-sadiq-khan-and-elon-musk-among-times-100-most-influential-people-of-2018--3253291.html
  17. ↑ https://web.archive.org/web/20170801035127/http://www.nss.org/news/releases/pr20090617.html
  18. ↑ https://www.carnegie.org/awards/great-immigrants/2010-great-immigrants/
  19. ↑ https://www.welt.de/wirtschaft/article216274010/Elon-Musk-bekommt-Axel-Springer-Award.html
  20. ↑ https://www.teslarati.com/tesla-spacex-ceo-elon-musk-receives-stephen-hawking-medal/
  21. ↑ https://www.pcmag.com/news/edison-awards-honor-elon-musk-lenovos-yang-yuanqing
  22. ↑ https://www.heinleinprize.com/hall-of-fame
  23. ↑ https://living-legends-of-aviation.myshopify.com/pages/elon-musk
  24. ↑ https://www.metropoles.com/brasil/musk-recebe-de-bolsonaro-a-medalha-de-ordem-do-merito-da-defesa
  25. ↑ https://www.nae.edu/270224.aspx
  26. ↑ https://seas.yale.edu/news-events/news/seas-celebrates-class-2015-honors-innovators-elon-musk-and-dean-kamen
  27. ↑ https://www.ithistory.org/honor-roll/dr-elon-musk#:~:text=In%202010he%20was%20elected%20to,University%20of%20Surrey%20in%20England.
  28. ↑ Marshall M. Elon Musk beats Dragon’s Den star Steven Bartlett to Rusty Razor pseudoscience award (բրիտ․ անգլ.) — 2024.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 Elon Musk Fast Facts
  30. ↑ Curtis, Sophie (2014 թ․ նոյեմբերի 10). «Elon Musk 'to launch fleet of internet satellites'». The Daily Telegraph. London. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 23-ին. «Elon Musk, inventor and business magnate»
  31. ↑ Vance, Ashlee (2012 թ․ սեպտեմբերի 13). «Elon Musk, the 21st Century Industrialist». Bloomberg BusinessWeek. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 23-ին.
  32. ↑ «Early Career Engineers, Conferences and Careers». asme.org. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  33. ↑ «The Top 10 Venture Capitalists on 2014's Midas List». Forbes. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  34. ↑ Albergotti, Reed (2014 թ․ մարտի 21). «Zuckerberg, Musk Invest in Artificial Intelligence Company». The Wall Street Journal. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  35. ↑ Love, Dylan (2014 թ․ մարտի 21). «Elon Musk And Mark Zuckerberg Have Invested Million in a Mysterious Artificial Intelligence Company». Business Insider. Business Insider. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  36. ↑ Shanklin, Emily (2017 թ․ մարտի 27). «Elon Musk». SpaceX (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 17-ին.
  37. ↑ Martin LaMonica (2009 թ․ սեպտեմբերի 21). «Tesla Motors founders: Now there are five». CNET.
  38. ↑ «A Brief history of Tesla». Tech Crunch. 2013 թ․ հունվարի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 21-ին. «Tesla was founded not by Elon Musk, but rather by Martin Eberhard and Marc Tarpenning in July 2003. The two bootstrapped the fledgling auto company until Elon Musk led the company's  million Series A financing round in February 2004, when Musk became the company's Chairman of the Board.»
  39. ↑ Hardy, Quentin; Bilton, Nick (2014 թ․ մարտի 16). «Start-Ups Aim to Conquer Space Market». The New York Times. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 21-ին. «Space Exploration Technologies, or Space X, started by the Tesla founder Elon Musk»
  40. ↑ «Trust Your Own Focus Group of One». Entrepreneur.com. 2014 թ․ ապրիլի 11. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 21-ին. «Elon Musk, founder of PayPal, Tesla and SpaceX»
  41. ↑ [37][38][39][40]
  42. ↑ «Elon Musk». Forbes.com. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 21-ին.
  43. ↑ 43,0 43,1 «The World's Most Powerful People». Forbes. 2016 թ․ դեկտեմբեր. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  44. ↑ «Youtube Video - Elon Musk: The mind behind Tesla, SpaceX, SolarCity».
  45. ↑ Why Invest In Making Life Multi-Planetary? Elon Musk. 2011 թ․ դեկտեմբերի 13. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 21-ին – via YouTube.
  46. ↑ Ross Andersen (2014 թ․ սեպտեմբերի 30). «Elon Musk puts his case for a multi-planet civilisation». Aeon. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 21-ին.
  47. ↑ Jonathan Charlton. «Elon Musk 'Toying' with Designs for Electric Jet». Aviation.com. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 30-ին.
  48. ↑ Elon Musk on dodging a nervous breakdown (2013). YouTube. 2015 թ․ մարտի 16.
  49. ↑ «Elon Musk (South African entrepreneur)». Britannica Online Encyclopedia. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
  50. ↑ 50,0 50,1 Կաղապար:Triangulation, discussion of his family starts around the 15th minute
  51. ↑ Friend, Tad (2009). «Plugged In». The New Yorker. 85 (23–30): 53. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
  52. ↑ Masia, Seth (2011 թ․ մայիս). «A Family Leads to the Installer Universe». Solar Today. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-10-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
  53. ↑ 53,0 53,1 Elliott, Hannah (2012 թ․ մարտի 3). «At Home With Elon Musk: The (Soon-to-Be) Bachelor Billionaire». Forbes. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 12-ին.
  54. ↑ [50][51][52][53]
  55. ↑ 55,0 55,1 Hall, Dana (2014 թ․ ապրիլի 11). «Rocket Man: The otherworldly ambitions of Elon Musk». San Jose Mercury News. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 14-ին.
  56. ↑ Hannah Elliott. «At Home With Elon Musk: The (Soon-to-Be) Bachelor Billionaire». Forbes. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 30-ին.
  57. ↑ «Tweet». 2017 թ․ փետրվարի 5.
  58. ↑ 58,0 58,1 Pierre Haski (2015 թ․ մայիսի 28). «Elon Musk (Tesla, SpaceX): génie ou prédateur de la Silicon Valley?» (ֆրանսերեն). rue89.nouvelobs.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  59. ↑ 59,0 59,1 «Play the PC game Elon Musk wrote as a pre-teen».
  60. ↑ 60,0 60,1 Belfiore, Michael (2007). «Chapter 7: Orbit on a Shoestring». Rocketeers. Harper Collins. էջեր 166–95. ISBN 978-0-06-114902-3.
  61. ↑ «Blastar for HTML5». blastar-1984.appspot.com. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  62. ↑ 62,0 62,1 62,2 Vance, Ashlee (2015). Elon Musk: Tesla, SpaceX, and the Quest for a Fantastic Future. ISBN 978-0062301239.
  63. ↑ 63,0 63,1 «37 Interesting Facts about Elon Musk, One of the Most Innovative Entrepreneurs of Our Time». BoomsBeat.com. 2014 թ․ փետրվարի 14. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  64. ↑ Davis, Johnny (2007 թ․ օգոստոսի 4). «One more giant leap». The Daily Telegraph. London. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  65. ↑ Diggelen, Alison van (2013 թ․ փետրվարի 7). «Iron Man, Growing up in South Africa». Fresh Dialogues. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին. «I actually filled out the forms for her and got her a Canadian passport, and me too. Within three weeks of getting my Canadian passport, I was in Canada.»
  66. ↑ Robin Keats (2013). «Rocket man». Queen's University. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 4-ին.
  67. ↑ Inspirations with Elon Musk. OnInnovation. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 24-ին.
  68. ↑ Junod, Tom (2012 թ․ նոյեմբերի 15). «Triumph of His Will». Esquire. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  69. ↑ Clark, Steve (2014 թ․ սեպտեմբերի 27). «SpaceX chief: Commercial launch sites necessary step to Mars». Brownsville Herald. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 18-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
  70. ↑ 70,0 70,1 Friedman, Josh (2003 թ․ ապրիլի 22), «Entrepreneur Tries His Midas Touch in Space», Los Angeles Times
  71. ↑ 71,0 71,1 Kidder, David; Hoffman, Reid (2013). The Startup Playbook: Secrets of the Fastest Growing Start-Ups from the founding Entrepreneurs. San Francisco, CA: Chronicle Books. էջեր 2224–228. ISBN 978-1452105048.
  72. ↑ Junnarkar, Sandeep (1999 թ․ փետրվարի 16). «Compaq buys Zip2». CNET.
  73. ↑ 73,0 73,1 «Elon Musk Biography». Advameg. 2005 թ․ օգոստոսի 23.
  74. ↑ Jackson, Erik (2004). The PayPal Wars. Los Angeles, CA: World Ahead Publishing. էջեր 40, 69, 130, 163.
  75. ↑ Musk, Elon (2003 թ․ հոկտեմբերի 8). Success Through Viral Marketing: PayPal. Entrepreneurial Thought Leaders Lecture. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  76. ↑ «The PayPal Mafia». Fortune. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 4-ին.
  77. ↑ «SEC 10-K» (PDF). eBay. 2002 թ․ դեկտեմբերի 31. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  78. ↑ «SEC 10-K». Paypal. 2001 թ․ դեկտեմբերի 31.
  79. ↑ McKnight, John Carter (2001 թ․ սեպտեմբերի 25). «Elon Musk, Life to Mars Foundation». Mars Now, a weekly column. Space Frontier Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  80. ↑ Musk, Elon. «Risky Business». IEEE Spectrum. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 27-ին.
  81. ↑ 81,0 81,1 Vance, Ashlee (2015 թ․ մայիսի 14). «Elon Musk's space dream almost killed Tesla». Bloomberg L.P. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 7-ին.
  82. ↑ «How Steve Jurvetson Saved Elon Musk». Business Insider. 2012 թ․ սեպտեմբերի 14.
  83. ↑ SpaceX and Daring to Think Big – Steve Jurvetson. YouTube. 2015 թ․ հունվարի 28.
  84. ↑ Elon Musk (2006 թ․ սեպտեմբերի 8). «SpaceX wins NASA competition to replace Space Shuttle». SpaceX. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ դեկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  85. ↑ Wayne, Leslie (2006 թ․ փետրվարի 5). «A Bold Plan to Go Where Men Have Gone Before». The New York Times. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 16-ին.
  86. ↑ California Business Search (C2414622 - Space Exploration Technologies Corp), Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 23-ին, Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 23-ին
  87. ↑ SpaceX
  88. ↑ Harwood, William (2012 թ․ մայիսի 31). «SpaceX Dragon returns to Earth, ends historic trip». CBS News. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  89. ↑ COTS 2006 Demo Competition Արխիվացված 2017-06-22 Wayback Machine. NASA (accessed August 26, 2014); and announcement "Commercial Orbital Transportation Services Demonstrations" Արխիվացված 2017-06-29 Wayback Machine. January 18, 2006 (accessed August 26, 2014)
  90. ↑ «NASA Awards Space Station Commercial Resupply Services Contracts». nasa.gov. NASA. 2008 թ․ դեկտեմբերի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 30-ին.
  91. ↑ «Boeing And SpaceX Win Billion In NASA Contracts». NPR.org. National Public Radio. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 30-ին.
  92. ↑ «SpaceX rocket in historic upright landing». BBC News. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 30-ին.
  93. ↑ O'Kane, Sean (2016 թ․ մայիսի 27). «SpaceX successfully lands a Falcon 9 rocket at sea for the third time». The Verge. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 30-ին.
  94. ↑ «Is SpaceX Changing the Rocket Equation?». airspacemag.com. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 30-ին.
  95. ↑ Clark, Stephen. «100th Merlin 1D engine flies on Falcon 9 rocket – Spaceflight Now». Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 30-ին.
  96. ↑ «SpaceX completes 100th Merlin 1D Engine». SpaceX. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 19-ին.
  97. ↑ Carroll, Roy (2013 թ․ հուլիսի 17). «Elon Musk's mission to Mars». The Guardian. London, UK. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 23-ին.
  98. ↑ 98,0 98,1 «75 most influential people: Elon Musk». Esquire. 2008 թ․ հոկտեմբերի 1.
  99. ↑ «Space Exploration Technologies Corporation Press Release». SpaceX. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
  100. ↑ «Elon Musk: I'll Put a Man on Mars in 10 Years». Market Watch. New York. 2011 թ․ ապրիլի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  101. ↑ Elon Musk speaks at the Hyperloop Pod Award Ceremony (2016.1.30). 2016 թ․ հունվարի 31. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 21-ին – via YouTube.
  102. ↑ «SpaceX Will Launch Private Mars Missions as Soon as 2018». Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  103. ↑ Davenport, Christian (2016 թ․ հունիսի 13). «Elon Musk provides new details on his 'mind blowing' mission to Mars». Washington Post. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 14-ին.(չաշխատող հղում)
  104. ↑ Chang, Kenneth (2016 թ․ սեպտեմբերի 27). «Elon Musk's Plan: Get Humans to Mars, and Beyond». New York Times. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  105. ↑ Lambert, Fred (2016 թ․ նոյեմբերի 16). «Elon Musk's stake in SpaceX is actually worth more than his Tesla shares». Electrek. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  106. ↑ Burns, Matt (2014 թ․ հոկտեմբերի 8). «A Brief History of Tesla». TechCrunch. TechCrunch.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 11-ին.
  107. ↑ Nordqvist, Joseph (2014 թ․ փետրվարի 12). «Tesla Motors Inc.—Company Information». Market Business News. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 12-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 16-ին.
  108. ↑ Musk, Elon (2006 թ․ օգոստոսի 2). «The Secret Tesla Motors Master Plan (just between you and me) No. 124». Tesla Motors. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ օգոստոսի 2-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 3-ին. Կաղապար:Self-published source
  109. ↑ Musk, Elon. «CEO Elon Musk». Tesla Motors. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  110. ↑ Morrison, Chris (2008 թ․ հոկտեմբերի 15). «Musk steps in as CEO». The New York Times.
  111. ↑ Graham Ruddick. «Tesla's Model X electric car spreads falcon wings at US launch». the Guardian. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  112. ↑ «Tesla Model X: Not a model launch». Fortune. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  113. ↑ «Model X». Tesla Motors. 2012 թ․ հոկտեմբերի 29.
  114. ↑ Joann Muller (2013 թ․ հունիսի 1). «What Do Toyota And Mercedes See in Tesla? A Bit of Themselves». Forbes.com.
  115. ↑ Musk, Elon (2006 թ․ օգոստոսի 2). «The Secret Tesla Motors Master Plan (just between you and me)». Tesla Motors.
  116. ↑ Hamilton, Tyler (2009 թ․ հոկտեմբերի 12). «Tesla CEO following in Henry Ford's tracks». Toronto Star. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  117. ↑ Del Ray, Jason (2013 թ․ մայիսի 29), Musk: You'll Be Able to Drive Your Tesla Cross-Country by Year's End With Supercharger Expansion, All Things D
  118. ↑ Claudia Assis; Jeremy C. Owens. «Elon Musk exercises Tesla options, pays million tax bill with own cash». MarketWatch. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 21-ին.
  119. ↑ Chris Ziegler (2016 թ․ հունվարի 29). «Elon Musk bought million more worth of Tesla this week». The Verge. Vox Media. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 21-ին.
  120. ↑ «Tesla's Elon Musk worked for free last year». Fortune. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  121. ↑ Durisin, Megan (2013 թ․ օգոստոսի 10). «Musk get [[:Կաղապար:US$]] of stock options for Model X work». Bloomberg L.P. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 15-ին. {{cite news}}: URL–wikilink conflict (օգնություն)
  122. ↑ «All Our Patent Are Belong To You». Tesla Motors. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  123. ↑ Dana Hull (2016 թ․ փետրվարի 19). «Musk Gets Tesla.com Domain Name After Waiting a Decade». Bloomberg L.P. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 22-ին.
  124. ↑ «Management Team». SolarCity. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  125. ↑ Kanellos, Michael (2008 թ․ փետրվարի 15). «Newsmaker: Elon Musk on rockets, sports cars, and solar power». CNET.
  126. ↑ «2013 Top 250 Solar Contractors». Solar Power World. 2013 թ․ սեպտեմբերի 13.
  127. ↑ The unveiling of the Tesla Motors Electric Car. Autoblog. Վերցված է 2006 թ․ հուլիսի 26-ին.
  128. ↑ 128,0 128,1 Diggelen, Alison van. «Tesla and SolarCity Collaborate on Clean Energy Storage». KQED. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 25-ին.
  129. ↑ Aaron Smith (2014 թ․ հունիսի 17). «Elon Musk's sunny plans for Buffalo». CNNMoney.
  130. ↑ «Tesla Makes Offer to Acquire SolarCity». www.teslamotors.com. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 22-ին.
  131. ↑ «Beyond the hype of Hyperloop: An analysis of Elon Musk's proposed transit system». Gizmag.com. 2013 թ․ օգոստոսի 22. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  132. ↑ Ashlee Vance. «Revealed: Elon Musk Explains the Hyperloop, the Solar-Powered High-Speed Future of Inter-City Transportation». Bloomberg BusinessWeek. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 27-ին.
  133. ↑ «Hyperloop Update: Elon Musk Will Start Developing It Himself». Forbes.com. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 22-ին.
  134. ↑ «Musk announces plans to build Hyperloop demonstrator». gizmag.com. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  135. ↑ Musk, Elon (2013 թ․ օգոստոսի 12). «Hyperloop Alpha» (PDF). SpaceX. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ հունվարի 28-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  136. ↑ Musk, Elon (2013 թ․ օգոստոսի 12). «Hyperloop». Tesla. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  137. ↑ «Hyperloop Designed for Quick, Convenient Commute». ABC News. 2013 թ․ մարտի 9. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  138. ↑ «Hyperloop». SpaceX. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  139. ↑ Mazza, Sandy (2017 թ․ հունվարի 29). «Hyperloop competition brings new mass-transit technology to life in Hawthorne». Daily Bulletin.
  140. ↑ Hawkins, Andrew J. (2017 թ․ հուլիսի 14). «Talking to Hyperloop One about its big 'Kitty Hawk' moment — and what comes next». The Verge. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 14-ին.
  141. ↑ «Elon Musk Says He Has 'Verbal' OK To Build N.Y.-D.C. Hyperloop». NPR.org (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 25-ին.
  142. ↑ Felton, Ryan (2017 թ․ հուլիսի 20). «Here's A Running List Of Comments From Public Agencies On Elon Musk's 'Verbal Govt Approval' To Build A Hyperloop From NYC To D.C.». Jalopnik (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 27-ին.
  143. ↑ Markoff, John (2015 թ․ դեկտեմբերի 11). «Artificial-Intelligence Research Center Is Founded by Silicon Valley Investors». The New York Times. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
  144. ↑ Levy, Steven (2015 թ․ դեկտեմբերի 11). «How Elon Musk and Y Combinator Plan to Stop Computers From Taking Over». Medium/Backchannel. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
  145. ↑ «Elon Musk launches Neuralink, a venture to merge the human brain with AI». The Verge. 2017 թ․ մարտի 27. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 10-ին.
  146. ↑ Golson, Jordan (2017 թ․ հունվարի 25). «Elon Musk: "Without tunnels, we will all be in traffic hell forever"». The Verge. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 29-ին.
  147. ↑ «Elon Musk Will Begin Digging His "Boring Company" Tunnel in About A Month». Fortune. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 29-ին.
  148. ↑ Parnell, Brid-Aine. «Elon Musk Teases Traffic-Busting Tunneling Firm 'The Boring Co.'». Forbes. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 29-ին.
  149. ↑ Solon, Olivia (2017 թ․ հունվարի 26). «Elon Musk to dig tunnel to ease traffic in LA, but he doesn't yet have permission» – via The Guardian.
  150. ↑ Mazza, Sandy. «Elon Musk wants to start digging a traffic-relieving tunnel in Hawthorne 'in a month or so'». Los Angeles Daily Times. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 28-ին.
  151. ↑ Chafkin, Max (2017 թ․ փետրվարի 16). «Elon Musk Is Really Boring». Bloomberg. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 17-ին.
  152. ↑ Heathman, Amelia. «Elon Musk's boring machine has already built a 'test trench' in LA». WIRED UK (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 19-ին.
  153. ↑ Werber, Cassie. «Elon Musk says tax-free carbon is "the dumbest experiment in history"». Quartz. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  154. ↑ «Taxpayer Subsidies Helped Tesla Motors, So Why Does Elon Musk Slam Them?». Mother Jones. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 19-ին.
  155. ↑ Harkinson, Josh (2013 թ․ սեպտեմբեր). «Taxpayer Subsidies Helped Tesla Motors, So Why Does Elon Musk Slam Them?». Mother Jones. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  156. ↑ Hirsch, Jerry (2015 թ․ մայիսի 30). «Elon Musk's growing empire is fuelled by  billion in government subsidies». Los Angeles Times. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 2-ին.
  157. ↑ «Elon Musk: The Way Of The Future». YouTube. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  158. ↑ Team, The Transition (2016 թ․ դեկտեմբերի 14). «President-Elect Trump Announces Additional Members of President's Strategic and Policy Forum». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  159. ↑ «Elon Musk and the chief executive of Uber are now advising Donald Trump». Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  160. ↑ «Donald Trump Adds Elon Musk, Travis Kalanick, and Indra Nooyi to His Team of Advisers». 2016 թ․ դեկտեմբերի 14. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  161. ↑ OConnell, Justin (2016 թ․ դեկտեմբերի 23). «Elon Musk, Appointed to Trump's Team of Advisories, Thinks Bitcoin Is a "Good Thing" - CryptoCoinsNews». CryptoCoinsNews. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 15-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 16-ին.
  162. ↑ «Elon Musk just got more involved with Trump's administration». businessinsider.com. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 29-ին.
  163. ↑ «US quits Paris climate pact: Reaction from around the world following the US president's decision on the Paris accord». Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 1-ին.
  164. ↑ «Elon Musk anouncing departing presidential councils on Twitter». Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 1-ին.
  165. ↑ Wattenberg, Ben. «Elon Musk and the frontier of Technology». Think Tank. PBS.org. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 12-ին.
  166. ↑ Strange, Adario (2016 թ․ նոյեմբերի 5). «Elon Musk thinks universal income is answer to automation taking human jobs». mashable.com. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 6-ին.
  167. ↑ «Elon Musk on Trump presidency: 'I don't think he's the right guy'». businessinsider.in. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 21-ին.
  168. ↑ Lee, Dave (2017 թ․ հունվարի 26). «Elon Musk: I'm Trump's voice of reason». BBC News. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 29-ին.
  169. ↑ 169,0 169,1 «Elon Musk, SpaceX Founder, Battles Entrenched Rivals Over NASA Contracts». The Huffington Post. 2013 թ․ փետրվարի 20. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 30-ին.
  170. ↑ «Obama and Congress at odds over Elon Musk». fightforvotes.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 30-ին.
  171. ↑ Timothy P. Carney, "Carney: Green stimulus profiteer comes under IRS scrutiny", WashingtonExaminer.com, October 14, 2012.
  172. ↑ 172,0 172,1 «SpaceX blasts off literally and politically». Sunlight Foundation. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 30-ին.
  173. ↑ Salant, Jonathan D. (2013 թ․ սեպտեմբերի 27). «Billionaires Battle as Bezos-Musk Companies Vie for Launch Pad». Bloomberg.com. Bloomberg Business. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 1-ին.
  174. ↑ Steven Kovach, "Elon Musk Says He Quit Mark Zuckerberg's PAC Because It Was Too Cynical", BusinessInsider.com, May 31, 2013.
  175. ↑ 175,0 175,1 Becker, Sean (2013 թ․ դեկտեմբերի 11). «Elon Musk Donated to Anti-Science Republicans». Mic. Policy.Mic. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  176. ↑ «Going to Mars with Elon Musk». OnInnovation.com. 2008 թ․ հունիս. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  177. ↑ 177,0 177,1 «Elon Musk and Rainn Wilson discuss colonizing Mars, global warming, and the fear of failure». The Verge. 2013 թ․ մարտի 19. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 12-ին.
  178. ↑ «Elon Musk, CEO and CTO, Space Exploration Technologies Corp (SpaceX), Peter Diamandis, CEO, X Prize Foundation and John Doerr, Venture Capital, Kleiner Perkins Caufield & Byers». YouTube. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  179. ↑ Anderson, Ross (2014 թ․ սեպտեմբերի 30). «The Elon Musk Interview on Mars Colonization». Aeon. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  180. ↑ Gibbs, Samuel (2014 թ․ հոկտեմբերի 27). «Elon Musk: artificial intelligence is our biggest existential threat». The Guardian. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
  181. ↑ «Elon Musk and Stephen Hawking think we should ban killer robots». Washington Post. 2015 թ․ հուլիսի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 8-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 5-ին.
  182. ↑ 182,0 182,1 Kosoff, Maya (2015 թ․ հունվարի 15). «Elon Musk Is Donating Million To Keep Killer Robots From Taking Over The World». Business Insider. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
  183. ↑ Muoio, Danielle (2015 թ․ դեկտեմբերի 11). «Elon Musk just announced a new artificial intelligence research company». Tech Insider. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  184. ↑ Hern, Alex (2014 թ․ հունիսի 18). «Elon Musk says he invested in DeepMind over 'Terminator' fears». Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին – via The Guardian.
  185. ↑ «We are living in a computer simulation, Elon Musk says» (բրիտանական անգլերեն). The Independent. 2016 թ․ հունիսի 2. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 30-ին.
  186. ↑ Matt Hardigree. «Elon Musk Explains How He Wrecked An Uninsured Million McLaren F1». Jalopnik.
  187. ↑ Wayne, Leslie (2006 թ․ փետրվարի 5). «A Bold Plan to Go Where Men Have Gone Before». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  188. ↑ FlightAware. «Aircraft Registration N900SK». Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 25-ին.
  189. ↑ Chris Woodyard,"Tesla's Elon Musk buys 007's sub to make it real", USAToday.com, October 18, 2013; accessed November 13, 2013.
  190. ↑ «Tosca Musk profile at». Musk entertainment.
  191. ↑ Achenbach, Joel. "Elon Musk Wants to Go to Mars" National Geographic November 2016. p. 41.
  192. ↑ «Elon Musk and SolarCity Donate Solar Power Project to Coastal Response Center in Alabama». Enhanced Online News. Business Wire. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  193. ↑ «Elon Musk Donates Solar Power Project to Soma City in Fukushima Prefecture, Japan». BusinessWire.com. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 27-ին.
  194. ↑ «What it's like to own a Tesla Model S – Part 2 – The Oatmeal». theoatmeal.com.
  195. ↑ Greg Kumparak. «Elon Musk Donates Million to the Oatmeal's Nikola Tesla Museum». TechCrunch. AOL. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  196. ↑ Elon Musk donates M to keep AI beneficial, Future of Life Institute, 2015, Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 28-ին, Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 20-ին
  197. ↑ «Elon Musk Donates M To Make Sure AI Doesn't Go The Way of Skynet». Mashable. 2015. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 21-ին.
  198. ↑ «Elon Musk». XPRIZE. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 19-ին.
  199. ↑ Kroll, Luisa (2012 թ․ ապրիլի 19). «The Giving Pledge Signs on 12 More Wealthy Americans Including Tesla's Elon Musk And Home Depot's Arthur Blank». Forbes.
  200. ↑ Durand Streisand, Elizabeth. «A Look at Elon Musk's Rocky Romantic History». Yahoo. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 29-ին.
  201. ↑ Junod, Justine (2012 թ․ նոյեմբերի 14). «Elon Musk: Triumph of His Will». Esquire. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  202. ↑ Elliott, Hannah. «Elon Musk – In Photos: Forbes Life Elon Musk». Forbes. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  203. ↑ Lai, Jennifer (2012 թ․ հունվարի 19). «Elon Musk Divorce: Announces Split From Talulah Riley On Twitter». The Huffington Post. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 23-ին.
  204. ↑ "Elon Musk Divorce: Announces Split From Talulah Riley On Twitter", The Huffington Post, January 19, 2012.
  205. ↑ "Billionaire Elon Musk's wife files for divorce", Mashable.com, March 21, 2016.
  206. ↑ Kimble, Lindsay (2016 թ․ նոյեմբերի 18). «lon Musk and Talulah Riley Are Divorced for a Second Time». People. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 24-ին.
  207. ↑ Musk, Elon (2017 թ․ հունիսի 6). «A little red wine, vintage record, some Ambien ... and magic!». twitter. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 9-ին.
  208. ↑ Australian Government. «Zolpidem ("Stilnox") – updated information – February 2008». www.tga.gov.au. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 12-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 22-ին.
  209. ↑ Matyszczyk, Chris (2017 թ․ հունիսի 7). «Elon Musk's strange, strange Ambien tweet». CNET (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 9-ին.
  210. ↑ Tan, Yvette (2017 թ․ հունիսի 7). «Elon Musk's weird Ambien tweets are back». Mashable. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 9-ին.
  211. ↑ Musk, Elon Reeve; Ferguson, Joshua Willard; Zalan, Daryl; Van Dyke, Christopher Hugo (2013 թ․ նոյեմբերի 12), United States Patent: 8579635 - Funnel shaped charge inlet, Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 2-ին, Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 23-ին
  212. ↑ Musk, Elon Reeve; Ferguson, Joshua Willard; Zalan, Daryl; Van Dyke, Christopher Hugo (2015 թ․ մարտի 10), United States Patent: D724031 - Vehicle charge inlet, Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 2-ին, Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 23-ին
  213. ↑ Musk, Elon Reeve; von Holzhausen, Franz; Lee, Bernard; Imai, David Tadashi (2013 թ․ մայիսի 28), United States Patent: D683268 - Vehicle, Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 2-ին, Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 23-ին
  214. ↑ Musk, Elon Reeve; von Holzhausen, Franz; Lee, Bernard (2013 թ․ մարտի 19), United States Patent: D678154 - Vehicle door, Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 2-ին, Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 23-ին
  215. ↑ Priorities in Space Science Enabled by Nuclear Power And Propulsion. The National Academies Press. 2006. ISBN 9780309180108. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  216. ↑ «Rocket Man». R&D. 2007 թ․ սեպտեմբերի 4. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 20-ին.
  217. ↑ Chafkin, Max (2007 թ․ դեկտեմբերի 1). «Entrepreneur of the Year, 2007: Elon Musk». inc.com.
  218. ↑ «Tesla Roadster». Index. 2007. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 18-ին.
  219. ↑ «Tesla Motors team». Tesla Motors.
  220. ↑ «SpaceX successfully launches Falcon 1 to orbit». Space Exploration Technologies Corp. 2008. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  221. ↑ «Connie Awards». National Wildlife Federation. 2008. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 29-ին.
  222. ↑ Michels, Jennifer (2009 թ․ մարտի 4). «Aviation Week Reveals Laureate Award Winners». Aviation Week.
  223. ↑ Կաղապար:Cite press
  224. ↑ «Automotive Executive of the Year». DNV Certification. 2010. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  225. ↑ Favreau, Jon (2010 թ․ ապրիլի 29). «The 2010 Time 100». Time. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  226. ↑ «Barron Hilton and Elon Musk honoured with the highest FAI awards». Fédération Aéronautique Internationale. 2010 թ․ դեկտեմբերի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 25-ին.
  227. ↑ «Living Legend of Aviation Awards». Kittie Hawk Air Academy. 2010. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  228. ↑ «Caltech Elects Two Innovators to Board of Trustees».
  229. ↑ «Trustee List». The California Institute of Technology. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 19-ին.
  230. ↑ «Space Foundation Survey Reveals Broad Range of Space Heroes». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 15-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  231. ↑ Smith, Jacquelyn (2011 թ․ փետրվարի 14). «America's 20 Most Powerful CEOs 40 And Under». Forbes. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 18-ին. «To make this list, you had to be the chief executive of one of the 20 biggest publicly traded companies in the U.S. (as of Feb. 11, by market capitalization) with a CEO aged 40 or under.»
  232. ↑ Dula, Art (2011 թ․ հունիսի 16). «Heinlein Prize Honors Elon Musk of SpaceX». The Heinlein Prize. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  233. ↑ «2011 Churchill Club Awards».
  234. ↑ «2012 RAeS Gold Medal». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  235. ↑ Jonathan Welsh (2013 թ․ նոյեմբերի 21). «Tesla's Elon Musk is Fortune Businessperson of the Year». The Wall Street Journal.
  236. ↑ «IEEE Honorary Membership Recipients» (PDF). IEEE. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հունիսի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 25-ին.
  237. ↑ «Social Concepts, Inc: We connect people ™». socialconcepts.com. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  238. ↑ Elon Musk Named Most Influential Person In The Car Business Teslarati, Retrieved 11 May 2016.
  239. ↑ «The top 10 business visionaries creating value for the world». Business Insider. Business Insider Inc.
  240. ↑ «Philanthropists & Social Entrepreneurs Top 200: From Elon Musk to Melinda Gates, These Are the Most Influential Do-Gooders in the World». Richtopia. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 29-ին.
  241. ↑ «200 most influential philanthropists in the world». Naij. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 31-ին.
  242. ↑ «Graduation show, Art Center College of Design». Cumulusassociation.org. 2010 թ․ նոյեմբերի 23. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  243. ↑ Surrey celebrates its honorary graduates Արխիվացված 2020-04-06 Wayback Machine, Surrey celebrates graduation 2015, Surrey Graduate, Surrey Alumni Society (Autumn/Winter 2009) Արխիվացված 2017-05-17 Wayback Machine
  244. ↑ SEAS Celebrates Class of 2015, Honors Innovators Elon Musk and Dean Kamen, 314th commencement (Spring 2015)
  245. ↑ «Elon Musk SpaceX Tesla on the Simpsons – Business Insider». Business Insider. 2015 թ․ հունվարի 27. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 19-ին.
  246. ↑ «Tesla CEO Elon Musk To Appear On Upcoming Episode Of The Big Bang Theory - CBS.com». CBS. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  247. ↑ «'DC's Legends of Tomorrow' Power Rankings, Week 2: Burn, Baby, Burn – Observer». Observer. 2016 թ․ հունվարի 29. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 7-ին.
  248. ↑ Field, Kyle. «Tesla Stars In "Racing Extinction" Documentary». CleanTechnica. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 11-ին.
  249. ↑ Bova, Dan. «'Why Him?' Director on Elon Musk's Amazing 'I Can't Come to Work Today' Excuse». entrepreneur.com. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 29-ին.

Ընթերցանություն

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել

Հոդվածներ

խմբագրել

Հարցազրույցներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իլոն Մասկ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Իլոն_Մասկ&oldid=10151101» էջից