Piwo

Piwo je alkoholiski napoj, kiž nastawa přez fermentaciju přetworjenych zornješkow (zwjetša w formje ječmjenjoweho słoda). Nětko jako dodaće do piwa wužiwa so chmjel, kiž daje hórkosć, móžne su tež druhe wobstatki jako na přikład korjeniny, płody abo měd. Fermentacija bu typisce wot piwarskich droždźow wuwabjena.

W Němskej ma wjetšina sortow piwa mjezy 4,5% a 6% alkohola.

Słowo "piwo" je wuznamjeniło w prasłowjanskej rěči jednorje "piće", potom je so přeměniło k zapřimnjenju alkoholiskeho napoja.

Stawizny

Piwo je jedne z najstaršich alkoholiskich pićow. Namakanki z Mezopotamiskeje wot wokoło 4.000 lět před Chrystusowym narodźenjom pokazuja, zo su tam znali piwo.

W srjedźowěku piće piwa je było powšitkowne; tehdy piwo je samo dźěćom dawali. Tehdyše piwo je pak měło mjenje alkohola hač nětko, piće wody je při tym było strachotne dla bakterijow w njej. Dla słoda je so dodawało do piwa wšelake přičinki. W kóncu srjedźowěka chmjel je započał być najpopularniši přičink.

Pjerše šěroko nałožowane prawo za piwo je było Bayerske prawo čistosće (Reinheitsgebot) z lěta 1516. Je wono prajiło, zo piwo ma so přihotować jenož z ječmjenjoweho słoda, wody a chmjela. Nětko hóda so, zo přičina tajkich wobmjezowanjow je była, zo by z jednoho boka pšeńca a rožka je słužili jenož k přihotowanju chlěba, a z druheho boka, zo by do piwa njeje so dodawało strachotne zela. Piwo z pšeńcy je móhli pak přihotować w klóštrach.

Před 18. wěkom słód su sušili nad wohnjom z drjewa abo wuhla, tohodla piwa toho časa je měli jako so zda aroma dyma. Pozdźišo z nowu techniku je so dało dóstać čisćiši jasny słód, ale tež ćěmny słód bjez aroma dyma za piwa tipa porter a stout. Nětko je słód z aroma dyma rědki a wužiwany jenož w specialnych piwach.

W 19. wěku su nastali wjele nowosći za piwo: delnja fermentacija a piwo typa "lager", wužiće pasteurizacije, slědźenje a sadźanje droždźow. W 20. wěku jasne piwo tipa "lager" je nastało najpopularniše piwo na swěće.

Nětko wjetšina šěroko předawanych piwow je pasteurizowana a filtrowana. Pasteurizacija daje piwu dołhu čerstwosć, dokelž zabija bakterije a druhe mikroorganizmy. Filtrowanje daje piwu čistu barbu. Su pak kraje, hdźež wěsty podźěl maja piwa z žiwymi droždźemi, to rěka bjez pasteurizacije a filtrowanja. Stej to na přikład Belgiska a Wulka Britaniska (hdźež tajkim piwam rěka "real ale").

Rozdźělenje

Je wjele metodow rozdźělenja piwow. W němskej jedna z nich je po zakładnej korjenini, na přikład połne piwo ma mjezy 11% a 15,9%, sylne wjace hač 16% a tak dale.

Piwo dźěle so tež mjezy druhim po sorće słoda (na př. jasny a ćěmny), sorće droždźow, kiž fermentuju piwo (na př. delnjeje a hornjeje fermentacije).

Jendźelski spisowaćel Michael Jackson je w lěće 1977 wudał knihu The World Guide To Beer, hdźež je jako prěni kategorizował piwa na cyłym swěće. Jeho próca je so měła wliw na wuwiće slědźenja piwowych stilow.

Njefiltrowane čěske jasne piwo delnjeje fermentacije typa pilsner
Pšeńčne piwo hornjeje fermentacije Hefeweizen
Ćěmne piwo pšeńčne
Altbier z Düsseldorf
Stout, ćěmne piwo hornjeje fermentacije z Irskej
Jendźelske India Pale Ale
Chimay, belgiske mócne ćěmne piwo hornjeje fermentacije wot rjada Trapistow
Belgiske jasne piwa hornjej fermentacije

Wotbywanišća

Najwjetše piwo produkowace předewzaće je belgisko-brazilske Anheuser-Busch InBev, wobsedźer markow (US-ameriski) Budweiser, Corona, Beck's, Leffe a Stella Artois. Na druhim městnje steji SABMiller, wobsedźer markow Grolsch, Miller, Pilsner Urquell a Tyskie. Třeće najwjetše předewzaće je nižozemske Heineken, wobsedźer markow Amstel, Heineken, Moretti, Zagorka a Żywiec.

Najwjetši importer piwa na swěće je USA, najwjetši eksporter je Mexiko. Němska je třeći najwjetši eksporter na swěće.