Budyska radnica
Budyska radnica je sydło měšćanskeho zarjadnistwa Budyšina a nadeńdźe so w nutřkownym měsće mjez Hłownym torhošćom a Mjasowymi wikami. Twar prěnjeho kruteho sydła Budyskeje rady na tutym městnje bu dowoleny wot čěskeho krala Otakara I. Přemysla, kiž městu dowoli, tamle twarić „wosebje nahladny kamjentny dom“. Radnicowa wěža je z wysokosću 54 metrow wobstatk měšćanskeje siluety.
Stawizny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Prěnja radnica bu w lěće 1213 twarjena, při čimž je so wot tutoho prěnjotneho domu dla wjele zničenjow a přetwarow lědma něšto wobchowało. Po wotewrjenju w 13. lětstotku słužeše wjelb w přizemju radnicy prawdźepodobnje najprjedy jako kupnica za sukelnikow, kiž běchu w tym času najbohatši překupcy w měsće. 1284 přećahnychu wikowarjo do nowonatwarjeneje kupnicy při južnym boku Hłowneho torhošća, dokelž rumnosće w radnicy hižo njedosahachu. Wot załoženja hornjołužiskeho Zwjazka šesćiměstow w lěće 1346 bě Budyska radnica jeho sydło.
W lěće 1489 połoži so zakładny kamjeń za radnicowu wěžu, kotrejež twar so dnja 21. awgusta 1493 zakónči. 1525 bu prěni wěžowy časnik z přisłušnym hodźinskim zwonom při južnym boku wěže zatwarjeny. 1582 wottwarichu kónčk wěže, zo bychu přitwarili dalši poschod. W běhu tutoho přetwara nasta tež kamjentna chódba spody wěžoweje hawby.
W lěće 1627 slědowaše tež při sewjernym boku wěže časnik. Wěža a časnik so při měšćanskim wohnju lěta 1634 zničištej a buštej hač do lěta 1644 znowa natwarjenej. Hižo w lěće 1660 bu pak horni dźěl přez wichor wottorhnjeny a zničeny a bu hač do lěta 1663 znowa rekonstruowany. Po radnicowym wohnju lěta 1704, hdyž so radnica a wěža znowa wobškodźištej, natwarichu třiposchodowu wěžowu hawbu, hač do dźensnišeho wobchowanu. Wot 1729 do 1732 so Budyska radnica po planach Drježdźanskeho architekta Johanna Christopha von Naumanna přetwari a dósta swój dźensniši napohlad. Při tym bu horni poschod wutwarjeny, wokna powjetšene a při sewjernym boku schodźišćo z baroknymi dwójnymi schodami přitwarjene.
Při južnej fasadźe radnicy steješe wot 1864 do 1985 na podstołpje postawa „ryćerja Dučmana“, kiž ma swoje dźensniše městno zaso na torhošćowej studni.
Wobrazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]-
Wurězk ze Schreiberoweho plana -
Napohlad wot Hłowneho torhošća -
Napohlad wot wěže Tachantskeje cyrkwje swj. Pětra -
Wjertawka na wěži -
Napohlad wokoło 1900
Literatura
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Hans Mirtschin: 800 Jahre Rathaus Bautzen – Baugeschichte und Baugestalt. Lusatia Verlag, Budyšin 2013, ISBN 978-3-936758-87-0.
- Cornelius Gurlitt: Das Rathaus. W: Beschreibende Darstellung der älteren Bau- und Kunstdenkmäler des Königreichs Sachsen. 33. Zwjazk: Bautzen (Stadt). C. C. Meinhold, Dresden 1909, str. 206–221.
- Wolfgang Roch: Bautzen – Die Hauptstadt des königlich sächs. Markgraftums Oberlausitz. Wellersche Buchhandlung (Oskar Roesger), Budyšin 1914.
Wotkaz
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Budyska radnica – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow